Nutri-Score to graficzne oznakowanie umieszczone na froncie opakowania produktu, które w założeniu ma ułatwiać konsumentowi korzystniejsze wybory żywieniowe, a w konsekwencji przyczyniać się do poprawy sposobu żywienia i prewencji przewlekłych chorób niezakaźnych. Przyjęcie takiego uproszczonego systemu oceny wartości żywieniowo-zdrowotnej produktu jest z pozoru wygodnym i praktycznym rozwiązaniem. Zdrowe odżywianie, szczególnie osób z cukrzycą, jest jednakże bardziej złożonym zagadnieniem, które nie znajduje odzwierciedlenia w systemie Nutri-Score. Komponowanie prawidłowej diety polega zarówno na doborze różnorodnych produktów, o określonym składzie i wartości odżywczej, jak również powinno uwzględniać ich stopień przetworzenia. Wszystkie te czynniki mają bowiem istotny wpływ na glikemię poposiłkową i w konsekwencji wyrównanie metaboliczne cukrzycy.
O systemie Nutri-Score
Nutri-Score ocenia produkty na podstawie zawartości składników o korzystnym i niekorzystnym wpływie na zdrowie, zawartych w 100 g lub 100 ml produktu spożywczego:
| Składniki korzystne, które należy promować w diecie wg systemu Nutri-Score | Składniki niekorzystne, których ilość w diecie należy ograniczać wg systemu Nutri-Score |
| błonnik, białko, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, oleje: rzepakowy, z orzechów włoskich oraz oliwa z oliwek | wartość energetyczna, cukier, nasycone kwasy tłuszczowe, sól |
Klasyfikacja systemu Nutri-Score wyróżnia 5 poziomów – za najbardziej pożądane w diecie uznaje się produkty opatrzone literą A (kolor ciemnozielony), a za najmniej korzystne produkty oznakowane literą E (kolor czerwony):
Rys. 1 – skala Nutri-Score wg twórców systemu
Gdy produkt ma dużo tłuszczów nasyconych, cukru, kalorii lub soli – otrzymuje niższy wynik (na przykład wynik D). Jeśli produkt zawiera dużo błonnika, białka, owoców, warzyw, roślin strączkowych, orzechów lub zdrowych olejów – otrzymuje wyższą ocenę. Ale czy praktyka stosowania systemu Nutri-Score zawsze tak wygląda?
Nutri-Score a dieta osób chorych na cukrzycę
Wykorzystanie w posiłkach diabetyka wyłącznie produktów oznaczonych literą A nie gwarantuje właściwej wartości odżywczej całej diety. Kierowanie się wyłącznie oznakowaniem Nutri-Score może być także mylące. Niewskazane dla diabetyków produkty z dużą zawartością cukru (np. wysoko przetworzone płatki śniadaniowe) lub słodzików (np. popularne napoje typu light) mogą uzyskać wysoki wynik Nutri-Score, jeśli zawierają również wysoką ilość błonnika i białka (płatki śniadaniowe) lub nie zawierają żadnych substancji odżywczych (napój typu light).
Przykłady dostępnych w polskich sklepach produktów, którym przypisano najwyższy wynik Nutri-Score A, a które w diecie osoby z cukrzycą powinny znaleźć się jedynie okazjonalnie lub wcale:
| Składniki: | Wartość odżywcza w 100 g produktu | |
| Napój kakaowy NS: A |
Cukier trzcinowy*, kakao o obniżonej zawartości tłuszczu (32%), naturalny aromat waniliowy z innymi naturalnymi aromatami. *składniki z rolnictwa ekologicznego |
wartość energetyczna 1549 kJ/ 367 kcal; tłuszcz 3,5 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone 2,2 g; węglowodany 71 g, w tym cukry 67 g; błonnik 9,6g; białko 8,0 g; sól 0,1 g |
| Płatki śniadaniowe NS: A |
mąka PSZENNA pełnoziarnista (53,1 %), cukier, mąka kukurydziana (17,2 %), syrop glukozowy, KAKAO o obniżonej zawartości tłuszczu (5,6 %), substancja wzbogacająca (składnik mineralny: wapń), olej słonecznikowy, sól, aromaty naturalne, substancje wzbogacające (składnik mineralny: żelazo; witaminy: B3, B5, B2, B6, B1, B9, D), % – odnosi się do zawartości składnika w całym produkcie, Do wytworzenia 100 g tego produktu UŻYTO 53,1 g składnika pełnoziarnistego | wartość energetyczna 1590 kJ/ 380 kcal; tłuszcz 2,8 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone 0,6 g; węglowodany 75,2 g, w tym cukry 22,4 g; błonnik 8,6g; białko 8,5 g; sól 0,22 g |
| Jogurt o smaku biszkoptowym NS: A |
mleko odtłuszczone 75,9%, śmietanka, cukier, woda, skrobia, białka mleka, skrobia modyfikowana, mleko w proszku odtłuszczone, biszkopt w proszku 0,25 % [mąka kukurydziana, cukier, masło, mąka ryżowa, substancja spulchniająca (węglany amonu), sól], aromaty, żywe kultury bakterii jogurtowych, syrop cukru skarmelizowanego, regulator kwasowości (kwas cytrynowy), barwniki (karoteny, kurkumina) | wartość energetyczna 366 kJ / 87 kcal; tłuszcz 3,0 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone 1,9 g; węglowodany 11,3 g, w tym cukry 9,7 g; białko 3,8 g; sól 0,12 g |
| Pizza mrożona z szynką i pieczarkami NS: B |
mąka pszenna, przecier pomidorowy 18%, ser mozzarella 13%, woda, pieczarki 8,7%, szynka wieprzowa parzona 7,2% (mięso wieprzowe, woda, dekstroza, sól, stabilizatory (trifosforany, difosforany), przeciwutleniacz (askorbinian sodu, kwas askorbinowy, ekstrakt z rozmarynu), aromat dymu wędzarniczego, substancja konserwująca (azotyn sodu)), olej rzepakowy, drożdże, sól, skrobia, skrobia pszenna, dekstroza, oregano, majeranek, rozmaryn, pieprz biały, czosnek | wartość energetyczna 919 kJ/ 219 kcal; tłuszcz 6,5 g, w tym tłuszcze nasycone 2,3 g; węglowodany 29,1 g, w tym cukry 3,3 g; błonnik 2,4 g; białko 9,7 g; sól 0,88 g |
Innymi przykładami nieadekwatności oznaczenia Nutri-Score względem zaleceń żywieniowych dla osób z cukrzycą są:
- jednakowa ocena (wynik A) makaronu pełnoziarnistego i makaronu z mąki oczyszczonej – dla diabetyka zdecydowanie korzystniejszy jest makaron pełnołnoziarnisty (większa zawartość błonnika pokarmowego pozwala na lepszą kontrolę glikemii i dłuższe uczucie sytości)
- jednakowa ocena płatków owsianych górskich i błyskawicznych (wynik A) – dla diabetyka zdecydowanie korzystniejsze są płatki górskie, o mniejszym stopniu przetworzenia, a co za tym idzie niższym indeksie glikemicznym
- wyższa ocena półtłustego jogurtu owocowego (wynik B) niż jogurtu greckiego (wynik C) – dla diabetyka jogurt grecki jest zdecydowanie lepszym wyborem (zawiera więcej tłuszczu, nie zawiera dodatku cukrów co przyczynia się do zmniejszenia wzrostu glikemii poposiłkowej)
Podsumowanie:
Intuicyjna interpretacja oznakowania Nutri-Score przez konsumenta może prowadzić do mylnego przekonania, że produkty spożywcze bez logo Nutri-Score (np. nieopakowane warzywa, owoce) lub oznaczone literami od C do E (np. oliwa, łosoś) powinny być drastycznie ograniczane lub wykluczane z diety, natomiast produkty oznaczone literami A i B mogą być spożywane bez ograniczeń.
W obecnej formie system Nutri-Score promuje niepełne spojrzenie na zdrowe odżywianie. W żywieniu osób z cukrzycą należy dbać o całokształt diety, a nie odrębną oceną pojedynczych produktów. Dlatego nieustannie zalecamy, aby sięgając po produkty spożywcze kierować się informacjami zawartymi w tabeli wartości odżywczych oraz listą składników, co pozwoli na świadome wybory żywieniowe i skomponowanie diety dostosowanej do potrzeb również osób chorujących na cukrzycę.
Po więcej informacji zapraszamy na strony:
https://nutriscore-fakty.pl/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nutri-Score
Autorki:
dr inż. Beata Śińska, Wydział Nauk o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. Alicja Kucharska, Wydział Nauk o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
