Osoby chorujące na cukrzycę wiele czasu i energii poświęcają na zgłębienie tajników diety cukrzycowej. I słusznie, bo odpowiedni sposób odżywania to warunek konieczny panowania nad cukrami. Pamiętajmy jednak, ze cukrzycy nie leczymy dla samego leczenia. Naszym celem jest uniknięcie powikłać, z których najczęstsze to choroby układu krążenia. Dlatego diabetycy w równym stopniu powinni kierować się zasadami diety korzystnej dla glikemii, co i diety korzystnej dla serca. Co zatem jeść, by pogodzić te dwie potrzeby?

O ile w diecie diabetyka kluczowym elementem są węglowodany, bo to one mają bezpośrednie przełożenie na glikemie, o tyle w żywieniu korzystnym dla układu krążenia należy przede wszystkim zwracać uwagę na tłuszcze.

Tłuste ryby na zdrowie
Choć wszystkie tłuszcze są bardzo kaloryczne, nie wszystkie mają taki sam wpływ na zdrowie. Niektóre przyczyniają się do odkładania się blaszki miażdżycowej, przez co dochodzi do niebezpiecznego zwężania się światła tętnic, inne powodują wzrost stężenia tzw. dobrego cholesterolu HDL, co działa ochronnie na układ sercowo-naczyniowy. I te powinny być obecne w naszym jadłospisie.

W ramach diety korzystnej dla serca należy unikać nasyconych kwasów tłuszczowych, które znajdują się w:
• Tłuszczach pochodzenia zwierzęcego – maśle, smalcu, słoninie, boczku
• Dwóch tłuszczach roślinnych – oleju kokosowym i oleju palmowym
• Tłustych mięsach – wieprzowinie, gęsinie, kaczce, baraninie
• Tłustych produktach mlecznych – śmietanie, tłustym twarogu, serach żółtych, jogurtach greckich

Niezdrowe tłuszcze należy zamienić na produkty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się m.in. w tłustych rybach morskich, oleju rzepakowym, oliwie z oliwek, awokado, orzechach i nasionach. Awokado czy orzechy, choć bardzo kaloryczne, są bardzo zdrowe; dlatego warto je włączyć w niewielkich porcjach do swojej diety. Zalecane jest spożywanie tzw. białego mięsa, drobiowego (kurczak, indyk bez skóry); przy czym generalnie zaleca się ograniczenie spożywania mięsa, nawet białego, na rzecz białka roślinnego, pochodzącego z ciecierzycy, komosy ryżowej, fasoli itp.

Uwaga na tłuszcze trans!
Szczególnie szkodliwe dla układu sercowo-naczyniowego są izomery trans kwasów tłuszczowych (zwane również tłuszczami trans) – wpływają one negatywnie na profil lipidowy, tzn. obniżają stężenie dobrego cholesterolu (HDL), a zwiększają stężenie niekorzystnego cholesterolu (LDL). Tłuszcze trans są niestety wszechobecne w żywności produkowanej na masową skalę. Znajdują się one w słodyczach, słonych przekąskach, gotowych wypiekach, wyrobach garmażeryjnych, kostkach rosołowych, żywności typu fast-food i instant. Tłuszcze trans są podwójnie niekorzystne dla diabetyków, ponieważ sprzyjają odkładaniu się tłuszczu trzewnego (powodują tycie w okolicy brzucha), a ten z kolei skorelowany jest z insulinoopornością.

Źródłem niezdrowych tłuszczów trans w diecie diabetyka bywają niskiej jakości margaryny roślinne, po które pacjenci sięgają z nadzieją, że są zdrowsze od masła, które jak wiadomo także nie jest zalecane. W przypadku margaryn trzeba być bardzo uważnym i wybierać te zawierające sterole roślinne i korzystnym działaniu na układ sercowo-naczyniowy, a pozbawione izomerów trans. Czytajmy etykiety margaryn i unikajmy tych zawierających częściowo utwardzone (udowornione) oleje roślinne.

Bez nadmiaru soli
Spożycie soli nie powinno przekraczać 5 g (ok. jednej łyżeczki) dziennie. Okazuje się, że tę ilość przyjmujemy w gotowych produktach: pieczywie, serach, rybach wędlinach, przekąskach, gotowych daniach do odgrzania, produktach puszkowanych. Zatem, aby nie przekraczać zalecanych ilości soli należałoby całkowicie zrezygnować z dosalania potraw przygotowywanych w domu. Nie zawsze jest to możliwe, niemniej należy maksymalnie ograniczać
sól, zastępując ją ziołami. Co ważne, od soli znacznie łatwiej się odzwyczaić niż od cukru. Dlatego stopniowe jej ograniczanie spowoduje, że w dość krótkim czasie będziemy w stanie jeść mniej słone potrawy nie mając wrażenia, że są one niedosolone. Nadmierne spożycie soli prowadzić może do rozwoju nadciśnienia tętniczego, które stanowi znacznie obciążenie dla układu krążenia, a w przypadku diabetyków jest też dodatkowych czynnikiem ryzyka cukrzycowej choroby nerek.

To nie jest takie trudne!
Co zatem jeść? Dieta korzystna dla serca, a jednocześnie dla glikemii ma wiele cech wspólnych. Stałymi elementami jadłospisu diabetyka, dbającego o serce powinny być:
• Warzywa, spożywane do każdego posiłku (5 razy dziennie)
• Owoce (1-2 porcje dziennie)
• Produkty pełnoziarniste – kasze, pieczywo z mąki z pełnego przemiału
• Ryby, najlepiej morskie, tłuste, spożywane 2 razy w tygodniu
• Strączki – źródło białka roślinnego
• Orzechy (należy je spożywać w niewielkich ilościach ze względu na dużą kaloryczność, ale regularnie, np. jako dodatek do sałatek)
• Oliwa, olej rzepakowy (powinny być spożywane na surowo)
• Płatki owsiane, zawierające dużo fitosteroli
• Czosnek – 1-2 ząbki dziennie
• Produkty bogate w fitosterole – oleje sezamowy, słonecznikowy, kukurydziany, orzechy, strączki, sezam, specjalne margaryny czy jogurty
• Chude gatunki mięs i wędlin – wysokiej jakości
• Niegazowana woda mineralna niskosodowa, herbaty zielona, czerwona, biała
Smacznego!

Małgorzata Marszałek
Konsultacja merytoryczna:
Ewa Dygaszewicz, dietetyk

Artykuł powstał w ramach kampanii “Od glikemii do zdrowia”
Partnerzy: Boehringer Ingelheim, Novo Nordisk