Jednym z przewlekłych powikłań cukrzycy jest zespół stopy cukrzycowej. Zespół stopy cukrzycowej to zakażenie, owrzodzenie i/lub destrukcja tkanek głębokich stopy spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych i/lub naczyń stopy o różnym stopniu zaawansowania. Z definicji wynika, że to schorzenie może mieć podłoże neuropatyczne (u pacjentów z polineuropatią obwodową), naczyniowe (u pacjentów z miażdżycą) i mieszane.

Diagnostyka zespołu stopy cukrzycowej obejmuje występowanie polineuropatii obwodowej, zaburzenia ukrwienia i ocenę deformacji w zakresie stóp.

Owrzodzenie stopy należy do częstych, późnych powikłań cukrzycy. Może dotyczyć 30 procent pacjentów z cukrzycą i jest jedną z głównych przyczyn amputacji, niepełnosprawności i zgonów w populacji tych chorych.

Do głównych czynników ryzyka owrzodzenia stopy u chorych na cukrzycę należą:

• polineuropatia obwodowa
• miażdżyca naczyń obwodowych
• zła kontrola metaboliczna cukrzycy
• obecność innych powikłań mikronaczyniowych cukrzycy (szczególnie nefropatii)
• płeć męska
• zaawansowany wiek
• przebyte wcześniej owrzodzenie
• palenie tytoniu
• obecność deformacji stóp

Najistotniejszym czynnikiem jest jednak przewlekła zła kontrola metaboliczna cukrzycy.

Skuteczne leczenie zespołu stopy cukrzycowej jest możliwe tylko pod nadzorem wielodyscyplinarnych zespołów terapeutycznych. Leczenie zespołu stopy cukrzycowej obejmuje wyrównanie metaboliczne cukrzycy z wykorzystaniem intensywnej insulinoterapii, dopuszczalne jest stosowanie leków doustnych hipoglikemizujących oraz odpowiednie odciążenie stopy.

Pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej można podzielić na trzy grupy, w zależności od stopnia ciężkości choroby i potrzeby opieki:

• Niepowikłane cukrzycowe owrzodzenie stopy, definiowane jako powierzchowne, niezakażone owrzodzenia. Mogą być monitorowane ambulatoryjnie i początkowo leczone przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli po 2 tygodniach leczenia nie nastąpi zmniejszenie obszaru owrzodzenia > 30 procent lub nie będzie cech tworzenia się ziarniny lub naskórkowania, pacjenci wymagają specjalistycznego leczenia.
• Powikłane cukrzycowe owrzodzenie stopy definiowane jako potencjalnie niedokrwienne lub obejmujące zakażeniem głębokie struktury, takie jak kości, mięśnie lub ścięgna. Wszelkiego rodzaju owrzodzenia u pacjentów z niewydolnością nerek. Pacjenci z tej grupy są kierowani do specjalistycznych ośrodków zajmujących się leczeniem zespołu stopy cukrzycowej.
• Ciężko powikłane zespoły stopy cukrzycowej z obecnością zgorzeli, ropni, ropowicy lub owrzodzenie stopy u pacjentów z gorączką bądź objawami posocznicy. Tacy pacjenci wymagają pilnej hospitalizacji w specjalistycznym ośrodku leczenia zespołu stopy cukrzycowej.

Lek. med. Halina Zarzecka
Specjalista Chorób Wewnętrznych, Diabetolog