W walce z chorobą nieoceniona jest rola pielęgniarki

• O roli porad pielęgniarskich oraz ich wpływie na terapię i podnoszenie jakości życia pacjentek i pacjentów rozmawiamy z dr n. med. Ewą Kostrzewą-Zabłocką, specjalistką pielęgniarstwa diabetologicznego
• Jak podkreśla ekspertka, pielęgniarka diabetologiczna pracuje indywidualnie z chorymi, ale w ramach zespołu edukacyjno-terapeutycznego
• – Zespół stanowi podstawową, obok rodziny i stowarzyszeń chorych, grupę wsparcia dla chorych na cukrzycę diabetyków – zaznacza. Dzięki takiemu wsparciu choroba przestaje przerażać, pacjent stopniowo się z nią oswaja, ma większe poczucie bezpieczeństwa.
• – Chorzy chętniej współpracują z zespołem interdyscyplinarnym, rozumieją celowość leczenia, mają coraz większą wiedzę. W edukacji cukrzycowej chodzi nie tylko o osiągnięcie celów metabolicznych, ale również naukę rozpoznawania i racjonalizacji poczucia jakości życia. Kształtuje się wartości życiowe, emocje i wyobrażenia pacjenta o szansach „na dobre życie” –  tłumaczy ekspertka

Pielęgniarka diabetologiczna. Dzięki swojej wiedzy pomaga podnosić jakość życia chorych

Cukrzyca jest jedną z najpowszechniejszych chorób cywilizacyjnych. W Polsce cierpi na nią ok. 3 mln osób, a ponad 5 mln ma stan przedcukrzycowy, również bardzo groźny dla zdrowia.

Choroba rozwija się, gdy organizm nie wytwarza dostatecznej ilości insuliny lub nie wykorzystuje tego hormonu w odpowiedni sposób. Nieleczona prowadzi do wielu powikłań, w tym choroby wieńcowej, nefropatii cukrzycowej, retinopatii cukrzycowej, zaburzeń metabolicznych czy zespołu stopy cukrzycowej.

Choć w opiekę nad chorymi zaangażowany jest cały zespół edukacyjno-terapeutyczny, to główny ciężar nauczenia pacjentek i pacjentów, jak żyć z chorobą spoczywa na odpowiednio przeszkolonej pielęgniarce edukacyjnej.

– Pielęgniarka pełni przede wszystkim rolę edukacyjną. Rozpoczynając cykl szkoleń, powinna wyjaśnić choremu znaczenie samokontroli w chorobie oraz pozytywnie przedstawić program szkolenia. Tak, aby zachęcić go do uczestniczenia w spotkaniach – opowiada Ewa Kostrzewa-Zabłocka.

Ekspertka podkreśla rolę atmosfery, w jakiej powinno przebiegać szkolenie. – Swobodna i przyjazna atmosfera wpływa na koncentrację uwagi, pomaga przyswoić informacje oraz wzmacnia motywację pacjenta – zaznacza.

W pracy z pacjentem trzeba stopniowo dozować wiedzę, przechodząc od rzeczy łatwiejszych do trudniejszych. Porozumiewać się językiem, który chorzy zrozumieją.

– Jeśli mają trudności z opanowaniem wiadomości lub praktycznych umiejętności, pielęgniarka nie krytykuje, nie straszy konsekwencjami, ale dodaje odwagi i ponownie wyjaśnia zagadnienie. Wszystko po to, aby pacjent potraktował samokontrolę jak własny nawyk. Zachęca się do kontynuacji leczenia, do współpracy z zespołem terapeutycznym i rodziną – wyjaśnia.

Z punktu widzenia osoby z cukrzycą pielęgniarka pełni także rolę łącznika między wieloma aspektami opieki diabetologicznej, pomagając przeprowadzić chorego przez system. Jak wyjaśnia dr Kostrzewa-Zabłocka, potrafi ocenić jego potrzeby, doradzić, kiedy powinien skontaktować się ze specjalistą.

Dzięki takiemu wsparciu choroba przestaje przerażać pacjentów, stopniowo się z nią oswajają, mają większe poczucie bezpieczeństwa.

– Chorzy, którzy uczestniczą w zajęciach, chętniej współpracują z zespołem interdyscyplinarnym, rozumieją celowość leczenia, mają coraz większą wiedzę i zdobywają umiejętności do samodzielnej opieki. Celem edukacji w cukrzycy jest bowiem nie tylko osiągnięcie celów metabolicznych, ale również rozpoznawanie i racjonalizacja poczucia jakości życia chorych. Zdobyta wiedza kształtuje wartości życiowe, emocje i wyobrażenia pacjenta o szansach „na dobre życie” – tłumaczy.

Od pielęgniarki-edukatora wymaga się także, aby była na bieżąco z innowacjami w terapii zarówno w zakresie leków, jak i wyrobów medycznych oferowanych pacjentom.

– Medycyna w zakresie diabetologii bardzo dynamicznie się rozwija. Pielęgniarka musi być na bieżąco, powinna dokształcać się biorąc udział w webinariach, szkoleniach czy konferencjach i zjazdach diabetologicznych. Powinna uczyć się o nowych lekach, metodach ich podawania, monitoringu stężenia glukozy, pielęgnacji skóry, stóp, o nowych opatrunkach, programach komputerowych obrazujących dzienniczki samokontroli, aplikacjach telefonicznych, pompach insulinowych, systemach ciągłego monitorowania glikemii, komunikacji na odległość – wymienia ekspertka.

Dobrze by było, żeby angażowała się też w akcje społeczne, udzielała w stowarzyszeniach pacjenckich. Dr Kostrzewa-Zabłocka prowadzi np. szkołę cukrzycy w Stowarzyszeniu Osób z Cukrzycą w Chełmie i zajęcia w Związku Osób Niewidomych z Cukrzycą w Lublinie. Pracuje zarówno z dziećmi, jak i osobami starszymi, ich rodzinami i opiekunami.

Zasady organizacji porady pielęgniarskiej Ważna rola zespołu

Porada pielęgniarska jako nowe świadczenie gwarantowane w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej wpisana jest w nowe kompetencje, które pielęgniarki mogą realizować od 2020 roku.

W zakres porady wchodzą:

• edukacja zdrowotna i promocja zdrowia;
• dobór sposobów leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych udzielanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego;
• ordynacja leków, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe;
• wystawianie recept na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe;
• ordynacja określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty;
• wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta.

W diabetologii porada pielęgniarska poszerza dostęp pacjentów do opieki diabetologicznej. Poradnie specjalistyczne coraz częściej realizują takie świadczenie. Pielęgniarki diabetologiczne są zatrudniane także przez ośrodki kliniczne specjalizujące się w leczeniu osób z cukrzycą.

Jak opowiada dr Kostrzewa-Zabłocka, pierwsza porada odbywa się we współpracy pielęgniarki z lekarzem diabetologiem. Kontynuacja leczenia chorych może być realizowana już samodzielnie przez pielęgniarkę na podstawie pisemnej informacji wydanej przez lekarza. Gabinet do udzielania świadczeń powinien być wyposażony w sprzęt i aparaturę medyczną.

– Pielęgniarka pracująca z chorymi na cukrzycę powinna mieć podstawowe przyrządy diagnostyczne do oceny neuropatii oraz umieć wykonać podstawowe badanie przesiewowe w kierunku obecności neuropatii, jak również umieć zbadać tętno na tętnicy grzbietowej stopy, piszczelowych, podkolanowej, udowej oraz dokonać pomiaru wskaźnika kostka-ramię – wymienia.

Niemniej ważne jest wyposażenie w pomocnicze materiały edukacyjne, jak sprzęt do demonstracji czynności związanych z samokontrolą cukrzycy – w wagę spożywczą, peny z oprzyrządowaniem, glukometr i osprzęt lub inne narzędzia do pomiaru glikemii.