„Pielęgniarki diabetologiczne twoim wsparciem w leczeniu cukrzycy” – to hasło tegorocznych obchodów Światowego Dnia Cukrzycy, który przypada na 14 listopada. To okazja na zwrócenie uwagi, jak istotną rolę w opiece nad pacjentem diabetologicznym odgrywają pielęgniarki. W ramach kampanii „Dłuższe życie z cukrzycą” powstał film pt. „KONTAKT” z udziałem diabetyków oraz pielęgniarki diabetologicznej, który pokazuje, że regularna kontrola choroby pozwala na długie życie i uniknięcie najgroźniejszych powikłań cukrzycy.
Cukrzyca to przewlekłe schorzenie, które rozwija się, gdy organizm nie wytwarza dostatecznej ilości insuliny lub nie wykorzystuje tego hormonu w odpowiedni sposób. Nieleczona prowadzi do wielu komplikacji zdrowotnych, z których najpoważniejszymi są: zawał serca czy udar mózgu. Źle leczona choroba może także powodować poważne problemy ze wzrokiem, nerkami, zaburzenia metaboliczne, zespół stopy cukrzycowej. Osoby chorujące na cukrzycę w wieku powyżej 60 lat mają przewidywaną długość życia krótszą o 6 lat w porównaniu z osobą, która nie cierpi na tę chorobę.[1]
„Cukrzyca już z definicji powinna niepokoić rozległością negatywnego wpływu na organizm, a to, że potrafi upodobnić się do „konia trojańskiego”, zabijać powoli, skutecznie, często bez wiedzy chorego, stawia ją w gronie największych zagrożeń dla ludzkości. Dlatego też edukacja chorego i jego rodziny jest podstawowym elementem w terapii cukrzycy. Dzięki niej zwiększa się prawdopodobieństwo słuszności decyzji, które musi podejmować pacjent w zmiennych realiach codziennego życia” – zwraca uwagę dr nauk o zdrowiu Beata Stepanow, pielęgniarka diabetologiczna, prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej.
Przewodniczki w trudnych zmianach
W leczeniu cukrzycy typu 2 niezwykle istotna jest m.in. zmiana stylu życia i nawyków żywieniowych, samoświadomość i zaangażowanie chorego w terapię. Często jednak chory jest przytłoczony codziennym reżimem wielokrotnych pomiarów poziomu glikemii, dbaniem o prawidłową aktywność fizyczną czy wprowadzeniem nowych zasad żywieniowych, a także przyjmowaniem leków, zwłaszcza wtedy, gdy „nic nie boli”. Dlatego tak duże znaczenie ma edukacja diabetologiczna osób chorych na cukrzycę oraz wsparcie zarówno ze strony rodziny, jak i profesjonalistów.
I tu naprzeciw chorym z cukrzycą wychodzą wyposażone w odpowiednią wiedzę pielęgniarki diabetologiczne. Ich zadaniem jest wsparcie chorego, wspólne analizowanie postępów leczenia, pomoc w modyfikowaniu nawyków i dostosowanie do codziennego życia z chorobą. Z taką pomocą pacjent przestaje być przerażony chorobą, stopniowo się z nią oswaja, ma większe poczucie bezpieczeństwa. Kiedy chory zaczyna widzieć efekty swoich starań zyskuje wiarę w sens wysiłku wkładanego w ćwiczenia fizyczne, zmianę diety, ma motywację do dalszego działania i zmian. To powoduje, że cukrzyca przestaje być przeszkodą w realizacji planów czy pasji.
Bezcenne wsparcie
„Pielęgniarki często są pierwszymi osobami z zespołu terapeutycznego, z którymi pacjent ma kontakt, otrzymując poradę medyczną. To z nimi łatwiej i bardziej otwarcie chory godzi się porozmawiać. Są one również ogromną skarbnicą wiedzy na temat cukrzycy, którą przekazują pacjentowi.” – uważa Anna Śliwińska prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. – „Znaczenie pracy pielęgniarek diabetologicznych powinno być dużo bardziej doceniane, gdyż kontakt z nimi nie tylko pozwala oswoić się pacjentowi z diagnozą „cukrzyca”, ale wielokrotnie wpływa na to, że chory może normalnie, a wręcz dłużej żyć. To one bowiem są nieocenionym wsparciem w pokonywaniu cukrzycy.”
Jako, że liczba osób chorujących na cukrzycę z roku na rok wzrasta na całym świecie, rola pielęgniarek w zarządzaniu chorobą zyskuje na znaczeniu. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pielęgniarki stanowią 59% personelu medycznego, ale mimo to jest ich nadal za mało. Mając odpowiednie przygotowanie, pielęgniarki stanowią wsparcie dla osób z cukrzycą i ich rodzin.
„Pielęgniarka diabetologiczna pełni wiele ról, m.in. doradcy, zwłaszcza w zakresie nowych opcji terapeutycznych, a także psychologa, wspierając w trudnych chwilach, coacha, który motywuje do wprowadzenia zmian oraz naukowca, który przygotowuje publikacje potwierdzające rolę edukacji w osiąganiu celów terapeutycznych. Kontakt pacjenta z pielęgniarką diabetologiczną potrafi wpłynąć na efekty terapii oraz jakość jego życia.” – mówi dr n. o zdr. Beata Stepanow. – „Dzięki stałej i szczerej współpracy m.in. z pielęgniarką diabetologiczną, szybkiemu zastosowaniu właściwego leczenia oraz wprowadzeniu odpowiednich zmian w stylu życia, diabetycy mają szanse na normalne życie, realizację swoich pasji, cieszenie się każdą chwilą. Razem staramy się zapobiegać groźnym konsekwencjom cukrzycy i walczymy o dłuższe, szczęśliwe życie.”
Ważny kontakt
W tym roku, w związku z motywem przewodnim obchodów Światowego Dnia Cukrzycy, w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Dłuższe życie z cukrzycą” powstał film pt. „Kontakt”, w którym chorzy opowiadają o diagnozie – swoim pierwszym kontakcie z chorobą, o życiu z nią, swoich troskach i obawach, a pielęgniarka diabetologiczna dzieli się swoim doświadczeniem współpracy z diabetykami.
Bohaterowie filmu pokazują, że dzięki nauczeniu się czym jest cukrzyca, prawidłowemu leczeniu i prowadzeniu zdrowego stylu życia, choroba nie musi przekreślać ich planów prywatnych czy zawodowych. Regularna kontrola choroby pozwala na uniknięcie jej najgroźniejszych powikłań i daje szanse na dłuższe życie z cukrzycą.
Film oraz więcej informacji na temat cukrzycy można znaleźć na stronie internetowej www.dluzszezyciezcukrzyca.pl oraz FB „Dłuższe życie z cukrzycą”.
Warto zapamiętać:
- Chory na cukrzycę powinien być szczery wobec pielęgniarki, wtedy ona będzie mogła mu bardziej pomóc.
- Pielęgniarka diabetologiczna daje wskazówki pacjentowi co robić, aby uniknąć groźnych konsekwencji choroby, takich jak udar mózgu czy zawał serca.
- Diabetyk nie powinien „oddawać ani jednej godziny chorobie” – powinien wykorzystać ten czas na lepsze życie z chorobą.
- Trzeba działać szybko od razu po diagnozie „cukrzyca” – szybkie działanie redukuje ryzyko powikłań zdrowotnych i może pomóc dłużej żyć.
Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi, wynikającym z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Choroba wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności, a nawet niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Typowe symptomy cukrzycy typu 2 to nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, skłonność do infekcji intymnych oraz zakażeń grzybiczych, a także zaburzenia lipidowe oraz zmęczenie i senności.
Wyróżniamy cukrzycę typu 1, która najczęściej występuje u dzieci i młodych ludzi, cukrzycę typu 2, która stanowi około 80% wszystkich przypadków choroby, cukrzycę ciężarnych, a także inne typy o nieznanej etiologii. Wśród czynników wpływających na rozwój cukrzycy typu 2 wymienia się: uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, brak aktywności fizycznej, wysokoenergetyczną dietę, otyłość. Nieleczona może prowadzić do wystąpienia poważnych powikłań sercowo-naczyniowych np. zawału serca lub udaru mózgu.
Zaleca się, aby u każdej osoby powyżej 45. roku życia wykonywać oznaczenie poziomu glukozy co trzy lata, a u osób w grupie ryzyka, niezależnie od wieku, raz w roku. Prawidłowy poziom stężenia glukozy we krwi żylnej u zdrowej osoby to: 70- 99 mg/dl i < 140 mg/dl w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT).
Ogólnopolska kampania edukacyjna „Dłuższe życie z cukrzycą” ma na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat cukrzycy, w tym cukrzycy typu 2, która dotyczy 80% diabetyków oraz zagrożeń związanych z tą chorobą, ze szczególnym uwzględnieniem powikłań sercowo-naczyniowych. W ramach kampanii realizowane są działania skierowane na poszerzanie wiedzy dotyczącej powikłań cukrzycy, poprawy jakości i długości życia diabetyków, a także akcje z zakresu profilaktyki wśród zdrowych osób. Kampania „Dłuższe życie z cukrzycą” została zainaugurowana przy okazji obchodów Światowego Dnia Cukrzycy w 2016 roku. Inicjatorem kampanii jest firma Boehringer Ingelheim, a jej partnerami są: Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, portal mojacukrzyca.org, Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej, portal cukrzyca.pl oraz blog Dietolog.pl. Honorowy patronat nad kampanią objęły Polskie Towarzystwo Diabetologiczne i Polskie Towarzystwo Kardiologiczne.
[1] The Emerging Risk Factors Collaboration. JAMA 2015;314:52
