Insulinooporność to zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Choć nie jest to choroba, a zaburzenie metaboliczne, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Skutkiem insulinooporności najczęściej są cukrzyca typu 2 oraz miażdżyca. U kobiet insulinooporność zawsze towarzyszy zespołowi policystycznych jajników i może powodować problemy z zajściem w ciążę. Czy można poprawić wrażliwość na insulinę u osób bez cukrzycy i tych już zdiagnozowanych?
Insulinooporność ma szereg niekorzystnych skutków nie tylko dla zdrowia, ale także dla samopoczucia:
• sprzyja tyciu
• powoduje ciągłe zmęczenie, senność, brak energii
• wywołuje napady głodu
• przyczynia się do rozdrażnienia, obniżenia nastroju
• sprzyja problemom ze skórą
• powoduje nadpotliwość.
Jeśli do tego dodamy ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, ryzyko rozwoju miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz hipercholesterolemii to nie ma wątpliwości, że jest to zaburzenie z którym należy walczyć. Jednak leczenie insulinooporności do łatwych nie należy, tym bardziej, że brak jednoznacznych wytycznych, jak postępować z pacjentem z insulinoopornością. Dlatego sposób leczenia tego stanu w dużej mierze zależy od lekarza, do którego trafia pacjent z obniżoną wrażliwością na insulinę. Generalnie insulinooporność próbuje się obniżać poprzez:
• obniżenie masy ciała
• redukcję tkanki tłuszczowej trzewnej (zgromadzonej w okolicy talii)
• odpowiednią dietę
• zwiększoną aktywność fizyczną
• farmakoterapię metforminą
Masa ciała a insulinooporność
Insulinooporność występuje przede wszystkim u osób z nadwagą lub otyłością, a jedynie w nielicznych przypadkach u osób o prawidłowej masie ciała, ale z dużą ilością tłuszczu trzewnego. Nadmiar kilogramów to bez wątpienia jeden z najważniejszych czynników ryzyka obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Wprawdzie trwają dyskusje – co jest przyczyną czego, bo sama insulinooporność też sprzyja tyciu, niemniej większość badaczy jest zgodna, że jest ona skutkiem nadmiaru kilogramów, a kiedy już wystąpi to na zasadzie błędnego koła ułatwia dalszy przyrost masy ciała. To dlatego leczenie insulinooporności zawsze zakłada utratę nadmiaru kilogramów. Przy czym głównym wyzwaniem jest tkanka tłuszczowa trzewne, czyli taka która gromadzi się wewnątrz jamy brzusznej, otłuszczająca narządy wewnętrzne. Jest to tłuszcz wydzielający hormony przeciwstawne do działania insuliny oraz zwiększające stężenie wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.
Dieta na insulinooporność
Najskuteczniejszym sposobem poprawy wrażliwości tkanek na insulinę, a tym samym zmniejszenia hiperinsulinemii, jest zwiększenie aktywności fizycznej i stosowanie zasad zdrowego żywienia (m.in. z wyłączeniem słodyczy i produktów wysoko przetworzonych) oraz zmniejszenie nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie i redukcja masy ciała. Dieta mająca za zadanie zwiększyć wrażliwość tkanek na działanie insuliny oraz zapobiegać dużym wahaniom insuliny w organizmie, to dieta zalecana pacjentom z cukrzycą typu 2. W ten sam sposób co diabetycy powinny odżywiać się osoby z insulinoopornością.
Z jadłospisu należy wyeliminować węglowodany proste, czyli nie tylko słodycze, ale także owoce, soki owocowe, białe pieczywo, dżemy, rozgotowany ryż i makaron. Podstawą jadłospisu powinny być węglowodany złożone, produkty dostarczające błonnik, produkty niskokaloryczne. W ramach leczenia insulinooporności należy zadbać o dietę, która zagwarantuje stabilny poziom cukru we krwi.
Pamiętaj:
• Staraj się jeść mniej, a częściej, czyli małe porcje w regularnych odstępach czasu
• Unikaj dań wyłącznie węglowodanowych, łącz węglowodany z białkiem i tłuszczem
• Wyeliminuj z diety cukry proste, na który organizm z powodu ograniczonej wrażliwości na insulinę musi wydzielić duże ilości tego hormonu.
Jak ćwiczyć przy insulinooporności?
Aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość mięśni na działanie insuliny oraz pomaga w redukcji masy ciała. Dlatego należy ją traktować jako lekarstwo na insulinooporność. Niestety na efekty zwiększenia aktywności fizycznej osoby z małą wrażliwością na insulinę często muszą czekać znacznie dłużej niż ci, u których reakcja na ten hormon jest prawidłowa. Podejmując aktywność fizyczną należy w pierwszej kolejności dążyć do tego, by zredukować ilość tkanki tłuszczowej trzewnej (tłuszcz gromadzący się na brzuchu, wokół talii).
W przypadku insulinooporności utrata kilku centymetrów w pasie może mieć znacznie większe znaczenie niż utrata kilku kilogramów.
Jak działa metformina?
Metformina jest lekiem stosowanym w stanie przeduckrzycowym oraz na wczesnym etapie leczenia cukrzycy typu 2. Jej zadaniem jest uwrażliwienie tkanek na działanie endogennej insuliny. Niekiedy przepisuje się ją także pacjentom z insulinoopornością, u których de facto istnieje ten sam problem co u diabetyków, tylko mniej nasilony. Metformina jest lekiem o udowodnionym działaniu, w połączeniu z odpowiednią dietą oraz aktywnością fizyczną może przyczynić się i do redukcji masy ciała i do zwiększenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny.
Artykuł powstał przy wsparciu firmy Merck
