Aktywność fizyczna a kontrola cukrzycy i nadciśnienia tętniczego

Cukrzyca typu 2

W bardzo interesującej zbiorczej analizie wyników 81 badań klinicznych przeprowadzonej przez Aune i wsp. oceniano związek pomiędzy intensywnością wysiłku fizycznego a ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2. Wykazano, że aktywność fizyczna (ogółem) zmniejsza o 35% ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 ulegało zmniejszeniu wraz z większą intensywnością aktywności fizycznej (Ryc. 1.) [1].

Ryc. 1. Wpływ aktywności fizycznej o różnej intensywności na ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Na podstawie [1].

Badacze podsumowują, że jakakolwiek aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i powinna ona być podstawowym elementem zdrowego stylu życia [1].

W innej zbiorczej analizie wyników 18 badań klinicznych przeprowadzonej przez Pai i wsp. wykazano, że podejmowanie wysiłku fizycznego (spacer, yoga, tai chi) w czasie wolnym zwiększa kontrolę glikemii u chorych z cukrzycą typu 2 (zmniejszenie odsetka hemoglobiny glikowanej o 0,6%) [2]. W opublikowanej w tym roku zbiorczej analizie wyników 32 badań klinicznych przeprowadzonej przez Shah i wsp. dokonano próby podsumowania wiedzy na temat wpływu wysiłku fizycznego na wyrównanie cukrzycy typu 2. Wykazano, że wysiłek fizyczny w istotny sposób  zmniejszał: odsetek hemoglobiny glikowanej (↓ HbA_1C o około 0,3%), stężenie glukozy na czczo (↓ o około 22 mg/dl [1,26 mmol/l]) oraz obwód talii [3].

Nadciśnienie tętnicze

W interesującym badaniu klinicznym autorstwa Arija i wsp., obejmującym 207 chorych z nadciśnieniem tętniczym oceniano skuteczność regularnej aktywności fizycznej w kontroli ciśnienia tętniczego. Chorych losowo przydzielono do grupy nadzorowanej interwencji (spacery: 120 minut/tydzień) oraz grupy kontrolnej (zajęcia społeczno-kulturalne) Całość badania trwała 9 miesięcy. U badanych zarówno na początku jak i na końcu badania oceniano: ryzyko sercowo-naczyniowe, ciśnienie tętnicze oraz jego prawidłową kontrolę. W grupie uprawiającej aktywność fizyczną po 9 miesiącach interwencji wykazano, że ryzyko sercowo-naczyniowe uległo zmniejszeniu o 39% a skurczowe ciśnienie tętnicze uległo obniżeniu o ponad 8 mmHg. Co więcej, aktywność fizyczna około 5-krotnie zwiększyła szansę na dobra kontrolę ciśnienia tętniczego u chorych z nadciśnieniem tętniczym. Autorzy badania podsumowują, że aktywność fizyczna jest ważnym orężem w leczeniu nadciśnienia tętniczego [4].

W zbiorczej analizie 95 badań klinicznych przeprowadzonej przez Noone i wsp. podsumowano wiedzę dotyczącą wpływu aktywności fizycznej i leków przeciwnadciśnieniowych na ciśnienie tętnicze (Ryc. 2.) [5].

Ryc. 2. Wpływ aktywności fizycznej i różnych leków przeciwnadciśnieniowych na ciśnienie tętnicze u chorych z nadciśnieniem tętniczym. Na podstawie [5].

Na podstawie wyników tego badania należy stwierdzić, że wysiłek fizyczny w istotny sposób w porównaniu z leczeniem farmakologicznym zmniejsza ciśnienie tętnicze. U chorych z łagodnym nadciśnieniem tętniczym wysiłek fizyczny może pozwolić na dobrą kontrolę ciśnienia tętniczego bez konieczności leczenia farmakologicznego, natomiast u chorych z bardziej zaawansowaną chorobą będzie doskonałym wsparciem terapii. Wysiłek fizyczny jest bardzo dobrym rozwiązaniem u wszystkich chorych z nadciśnieniem tętniczym.

Podsumowując należy stwierdzić że wysiłek fizyczny, jakikolwiek, powinien być stałym elementem zdrowego stylu życia, szczególnie u chorych z cukrzycą typu 2 i/lub nadciśnieniem tętniczym.

Stanisław Surma, student medycyny
Monika Romańczyk, studentka medycyny
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Łabuzek

Bibliografia

1. Aune D., Norat T., Leitzmann M. i wsp. Physical activity and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and dose-response meta-analysis. Eur J Epidemiol 2015, 30(7), 529-542.
2. Pai L-W., Li T-C., Hwu Y-J. i wsp. The effectiveness of regular leisure-time physical activities on long-term glycemic control in people with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabetes Res Clin Pract 2016; 113: 77-85.
3. Shah S.Z.A., Karam J.A., Zeb A. i wsp. Movement is improvement: the therapeutic effects of exercise and general physical activity on glycemic control in patients with type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Diabetes Ther 2021; 12(3): 707-732.
4. Arija V., Villalobos F., Pedret R. i wsp. Physical activity, cardiovascular health, quality of life and blood pressure control in hypertensive subjects: randomized clinical trial. Health Qual Life Outcomes 2018; 16(1): 184.
5. Noone C., Leahy J., Morrissey E. i wsp. Comparative efficacy of exercise and anti-hypertensive pharmacological interventions in reducing blood pressure in people with hypertension: a network meta-analysis. Eur J Prev Cardiol 2020; 27(3): 247-255.