Aspekty psychologiczne i edukacja jako czynniki wpływające na zdrowie diabetyków

Optymistą jest osoba która postrzega zdarzenia i innych ludzi jako dobre lub w dalszym rozrachunku prowadzące do dobrych konsekwencji. Wierzy, że wszystko w końcu ułoży się dobrze i pomyślnie. Optymista jest pozytywnie nastawiony do życia i do innych ludzi.

Wpływ „bycia optymistą” na nasze zdrowie był przedmiotem szeregu badań naukowych. W ostatnio opublikowanej zbiorczej analizie wyników kilku badań klinicznych, przeprowadzonej przez Krittanawong i wsp., dokonano podsumowania wiedzy w tym zakresie. Badacze ci stwierdzili, że optymiści charakteryzowali się o 13% mniejszym ryzykiem śmierci z dowolnej przyczyny. Co interesujące, optymiści charakteryzowali się o 41% mniejszym ryzykiem śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych oraz o 43% mniejszym ryzykiem wystąpienia udaru mózgu [1]. W innej analizie, przeprowadzonej przez Rozanski i wsp. i obejmującej wyniki 15 badań także potwierdzono, że optymiści charakteryzowali się mniejszym ryzykiem śmierci (o 14%) i mniejszym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych (o 35%) [2]. Warto wspomnieć także o wynikach badania autorstwa Contador i wsp., w którym analizowano wpływ zmienności nastroju i stresu na kontrolę glikemii u chorych z cukrzycą typu 1. Wykazano, że średnia glikemia i zmienność glikemii ulegały zmniejszeniu w sytuacji kiedy pacjenci byli spokojni. Również poprawa nastroju wpływała na zmniejszenie glikemii u tych chorych [3].

Co interesujące, w badaniu autorstwa Penckofer i wsp., oceniano wpływ słabej kontroli glikemii na nastrój i jakość życia chorych z cukrzycą. Wykazano, że osoby z gorszą kontrolą glikemii charakteryzowały się gorszym nastrojem „depresyjnym” i niższą jakością życia [4]. Warto zwrócić uwagę, że jak wykazali González-Castro i wsp. otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia depresji u chorych z cukrzycą typu 2 [5]. Innym istotnym czynnikiem ryzyka depresji u chorych na cukrzycę typu 2 jest niewystarczające wsparcie społeczne, co zostało wykazane w badaniu autorstwa Azmiardi i wsp. W badaniu tych autorów ryzyko wystąpienia depresji u chorych z cukrzycą typu 2 i niewystarczającym wsparciem społecznym było zwiększone o ponad 100% [6].

Powyższe obserwacje wskazują na konieczność pracy nad własną psychiką, poprzez co można polepszyć kontrolę leczenia cukrzycy. Dobra kontrola cukrzycy ma przede wszystkim na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia różnych powikłań tej choroby.

W polepszaniu kontroli glikemii u chorych z cukrzycą niezwykle ważna jest edukacja. Jak wskazano powyżej, edukacja ta powinna zawierać także elementy psychologiczne.

Istotność edukacji w polepszaniu kontroli glikemii u chorych z cukrzycą typu 2 wykazał Shiferaw i wsp., w zbiorczej analizie wyników 19 badań. Badacze ci stwierdzili, że edukacja chorych z cukrzycą typu 2, szczególnie długoterminowa, skutkowała istotną klinicznie poprawą wyrównania glikemii [7].

Podsumowując, zdrowie psychiczne i pozytywne nastawienie do życia korzystnie wpływają na kontrolę leczenia cukrzycy. Edukacja w zakresie cukrzycy poprawia kontrolę jej leczenia i powinna stanowić stały element opieki diabetologicznej.

Stanisław Surma, student medycyny
Monika Romańczyk, studentka medycyny
prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak, Rektor Uczelni Medycznej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, internista-kardiolog-hipertensjolog-farmakolog

Bibliografia

1. Krittanawong C, Maitra NS, Hassan Virk HU, i wsp. Association of Optimism With Cardiovascular Events and All-Cause Mortality: Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Med. 2022:S0002-9343(22)00075-4.
2. Rozanski A, Bavishi C, Kubzansky LD, Cohen R. Association of Optimism With Cardiovascular Events and All-Cause Mortality: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Netw Open. 2019;2:e1912200.
3. Cantador S, Botella M, Aramendi A, i wsp. Evaluating the influence of mood and stress on glycemic variability in T1DM patients using glucose monitoring sensors and pools. medRxiv 2020; doi.org/10.1101/2020.09.03.20186940.
4. Penckofer S, Quinn L, Byrn M, Ferrans C, Miller M, Strange P. Does glycemic variability impact mood and quality of life? Diabetes Technol Ther. 2012;14(4):303-310.
5. González-Castro TB, Escobar-Chan YM, Fresan A, i wsp. Higher risk of depression in individuals with type 2 diabetes and obesity: results of a meta-analysis. J Health Psychol. 2021;26(9):1404-1419.
6. Azmiardi A, Murti B, Febrinasari RP, Tamtomo DG. Low social support and risk for depression in people with type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis. J Prev Med Public Health. 2022;55(1):37-48.
7. Shiferaw WS, Akalu TY, Desta M, Kassie AM, Petrucka PM, Aynalem YA. Effect of educational interventions on knowledge of the disease and glycaemic control in patients with type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ Open. 2021;11(12):e049806.