Mamy bardzo dużo różnych produktów spożywczych i niemal codziennie pojawiają się jakieś nowości ale czy naprawdę możemy wierzyć w ciasteczka bez cukru? Płatki śniadaniowe bez cukru? Czy jeżeli czujemy słodki smak to musi być cukier? Nie zawsze. Możemy kupić produkty spożywcze, w których zamiast cukru będą dodane substancje słodzące np. ksylitol, erytrytol, stewia albo inny słodzik. Co to dla nas oznacza?
Ksylitol pierwotnie pozyskiwany był z soku brzozowego, dlatego inaczej nazywany jest “cukrem brzozowym”. Zgodnie z najnowszymi rozporządzeniami Unii Europejskiej, uznawany on jest za bezpieczny środek spożywczy. Ksylitol do złudzenia przypomina cukier buraczany. Jedna łyżka ksylitolu to jedna łyżka cukru, a przy tym ma o 40% mniej kalorii. Można wykorzystać ksylitol w kuchni, używając w przepisach tego samego przelicznika, co w przypadku białego cukru. Uważać muszą na ten słodzik osoby z zespołem jelita drażliwego, ponieważ ksylitol w dużej części nie podlega wchłanianiu w jelicie cienkim i przechodzi do jelita grubego, w którym podlega gwałtownej fermentacji, powodując wzdęcia i biegunki.
Erytrytol to naturalnie występujący w przyrodzie sacharyd (cukier prosty), który znajduje się w warzywach, owocach (np. winogronach, gruszkach), grzybach, wodorostach i winie. Erytrytol wygląda jak cukier spożywczy, jednak jest o ok. 30% mniej słodki od cukru i nie dostarcza nam kalorii, ponieważ się nie wchłania w przewodzie pokarmowym człowieka. Erytrytol stosuje się do słodzenia zimnych i gorących napojów, wypieków i do gotowania. Nie poleca się stosować go do wypieku ciast drożdżowych, gdyż spowalnia proces wyrośnięcia ciasta.
Mamy również stewię, która jest rośliną i wytwarza słodkie glikozydy stewiolowe. Dla mnie stewia ma gorzki posmak. Związek ten jest całkowicie naturalny, nie dostarcza energii po spożyciu i pozostaje stabilny do temp. 198 ºC. Stewia nie wykazuje właściwości wzdymających czy przeczyszczających. Stewię można kupić w postaci tabletek, płynu, proszku oraz suszonych liści (w całości lub rozdrobnionych). Stewia może wpływać na obniżenie ciśnienia krwi dlatego zaleca się ostrożność przy jej stosowaniu, gdy przyjmujemy leki obniżające ciśnienie. Osoby przyjmujące insulinę lub leki na cukrzycę powinny uważać na spadki poziomu glukozy, ponieważ stewia zmniejsza wchłanianie glukozy w jelitach i powoduje wzrost insulinowrażliwości tkanek. Stewia może również wchodzić w interakcje z innymi lekami dlatego, jeżeli leczymy się z powodu różnych chorób, poinformujmy swojego lekarza o tym, że stosujemy stewię.
Producenci dodają jednak do swoich wyrobów również sztuczne słodziki tzn. intensywnie słodzące substancje: cyklaminian sodowy, aspartam, acesulfam K i wiele innych. Rzeczywiście nie podnoszą one poziomu glukozy, ale osobiście staram się ich unikać. Są często dodawane do napojów gazowanych.
Pojawiły się również produkty FIT – „bez dodatku cukru”. Co znajdziemy w ich składzie? Na przykład sok owocowy, który dla nas – diabetyków jest tym samym co biały cukier. Jeżeli mamy w nich mąkę czy płatki zbożowe i owoce to dla nas znów jest to po prostu cukier. Jeżeli na opakowaniu mamy informację: „węglowodany w tym cukry” to możemy odszyfrować ile jest, wśród innych węglowodanów, cukrów prostych i to już jest cenna informacja.
Przykłady produktów bez dodatku cukru:
Składniki: Płatki zbożowe z pełnego ziarna 76,6% (pszenne, ryżowe), suszone owoce 18,6% w zmiennych proporcjach [rodzynki (rodzynki, olej bawełniany, lub/i olej słonecznikowy, lub/i olej rzepakowy), daktyle (daktyle, mąka ryżowa)], zagęszczone soki owocowe 3% (jabłkowy, wiśniowy), liofilizowane owoce 0,6% w zmiennych proporcjach (malina, truskawka, wiśnia), sól morska, ekstrakt słodu jęczmiennego, aromat naturalny.
Wartość odżywcza w 100g produktu
Węglowodany 64 g
– w tym cukry 15 g = trzy łyżeczki cukru
Składniki: Mąka pszenna, pełnoziarniste płatki owsiane 26%, owoce suszone 21,5% [rodzynki: rodzynki, olej kokosowy; daktyle (daktyle, mąka ryżowa), żurawina suszona z sokiem z ananasa 5% (żurawina, syrop z ananasa, koncentrat soku z ananasa, olej słonecznikowy)], olej słonecznikowy, inulina, skoncentrowany sok jabłkowy, substancje spulchniające: węglany sodu (soda oczyszczona); aromat.
Wartość odżywcza w 100 g produktu
Węglowodany 57 g
– w tym cukry 24 g
2 ciastka = 1 łyżeczka cukru
Pamiętajmy, że tak naprawdę cukier na etykiecie może kryć się pod różnymi nazwami:
- syrop glukozowo-fruktozowy
- cukier inwertowany
- słód jęczmienny
- melasa
- maltodekstryny
- karmel
- sok owocowy
- syrop: kukurydziany, jęczmienny, klonowy, ryżowy
Podobnie możemy rozszyfrować etykiety deserów mlecznych i innych produktów spożywczych.
Musimy więc stosować, tak jak na drodze, zasadę ograniczonego zaufania i zawsze sprawdzić co dany produkt spożywczy zawiera w swoim składzie i czy rzeczywiście nie ma w nim cukru…
Ewa Dygaszewicz
Dietetyk, Prezes Pomorskiego Oddziału Wojewódzkiego PSD
