Zbliżające się święta Bożego Narodzenia od wszystkich osób z cukrzycą będą wymagały zwrócenia większej uwagi na glikemię. Czas spędzany przy suto zastawionym stole może zachęcać do spożywania większej ilości posiłków. Tym bardziej, że obok postnych dań, pojawią się też przysmaki zawierające spore ilości tłuszczu oraz oczywiście słodkości. Dlatego w okresie przedświątecznym warto sobie przypomnieć o kilku zasadach świętowania z cukrzycą.
Cukrzyca nie jest przeszkodą by cieszyć się smakiem świątecznych, wyjątkowych potraw, niemniej trzeba przy bożonarodzeniowym stole wykazać się umiarem. Zazwyczaj nasze glikemie w czasie świąt rujnuje przejedzenie. Na duże ilości węglowodanów, szczególnie spożywanych „w trybie ciągłym”, trudno jest podać odpowiednią ilość insuliny. Pacjenci stosujący leki doustne mają w czasie świąt jeszcze trudniejszą sytuację, bo w tym przypadku nie zwiększa się dawek leków z powodu bardziej obfitych posiłków.
Tym większe znaczenie ma zatem racjonalne i planowe podejście do jedzenia. Ten tekst nie ma na celu przekonywać Was, że święta nie są dla Was. Jak najbardziej są! Trzeba jednak nauczyć się:
• wzmożonej samokontroli i większej czujności,
• szybkiego (ale nie chaotycznego) reagowania na nieprawidłowości
• oraz – mimo wszystko – pewnego zaplanowania jedzenia oraz przerw od niego (które to przerwy najlepiej wykorzystać na spacer na świeżym powietrzu).
W dbaniu o glikemie w niecodziennym, świątecznym okresie pomocny jest system monitorowania glikemii FreeStyle Libre 2. Nie tylko dlatego, że nosząc sensor na ramieniu można o każdej minucie czy godzinie dnia i nocy sprawdzić aktualne stężenie glukozy. Także z dzięki strzałkom trendu, które pozwalają pacjentom dostrzegać i rozumieć więcej. Jest to szczególnie ważne w okresie świątecznym, kiedy zwykle podajemy sobie insuliny nieco więcej, a pewnie i częściej z powodu dodatkowych przekąsek czy epizodów hiperglikemii, na które podajemy korektę.
Jak interpretować strzałki trendów
Strzałka trendu to nie tylko dodatkowa informacja, czy w danym momencie cukier jest stabilny, rośnie czy obniża się. To także konkretna wskazówka, jak należy postąpić. Dla przypomnienia:
• Strzałka pionowo w górę = wzrost o ponad 2 mg/dl na minutę, czyli ponad 30 mg/dl w ciągu 15 minut. Warto zastanowić się nad aktualnie aktywną w organizmie insuliną, która ewentualnie zastopuje gwałtownie narastająca glikemię.
• Strzałka pochyła w górę = glikemia rośnie o wartość 1-2 mg/dl na minutę, czyli o około 15-30 mg/dl w ciągu 15 minut
• Strzałka pozioma = glikemia jest stabilna.
• Strzałka pochyła w dół = umiarkowany spadek glikemii = glikemia obniża się o wartość 1-2 mg/dl na minutę czyli około 15-30 mg/dl w ciągu 15 minut. Zaleca się zmniejszenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 10 %.
• Strzałka pionowo w dół = glikemia obniża się gwałtownie = spadek o ponad 2 mg/dl na minutę czyli ponad 30 mg/dl w ciągu 15 minut. Zaleca się zmniejszenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 20 %. Warto rozważyć dodatkową porcję węglowodanów. Przeanalizuj co mogło być przyczyną nagłego spadku stężenia glikemii.
Na szybko rosnący oraz na szybko obniżający się cukier warto zareagować z wyprzedzeniem. Dzięki temu można uniknąć wartości glikemii znacznie odbiegających od normy. Ale przede wszystkim warto pamiętać, że strzałka trendu niesie ze sobą informację, którą należy wykorzystać przy podejmowaniu świadomych decyzji terapeutycznych.
Korzystaj z nowych technologii, unikaj błędów!
Stosowanie ciągłego monitoringu glikemii w czasie świąt nie pozwala nam zapomnieć o cukrzycy. I bardzo dobrze! O ile glukometr pacjenci niekiedy odkładali na czas świat do szuflady, by nie stresować się wysokimi cukrami, tak trudno jest lekceważyć wskazania sensora, który pracuje nieprzerwanie przez 24 godziny na dobę. Nie wahaj się zaglądać do telefonu, żeby sprawdzić, jaką masz glikemię. Lepiej i bezpieczniej jest wiedzieć! W czasie świąt pamiętaj także o uniwersalnych zasadach:
• Nie podawaj insuliny zbyt często, bo poszczególne dawki zaczną się na siebie nakładać, co może skutkować ciężkim niedocukrzeniem.
• Staraj się szacować ilość węglowodanów zawartych w pokarmach, które spożywasz oraz ich rodzaj. Jeśli planujesz zjeść coś słodkiego, podaj insulinę z odpowiednim wyprzedzeniem, aby uniknąć poposiłkowego dużego skoku glikemii (hiperglikemii).
• Staraj się nie jeść 3-4 godziny przed snem, aby mieć pewność, że glikemia przed nocnym wypoczynkiem jest już w miarę stabilna i nie wymaga znaczących korekt, które mogłoby doprowadzić do nocnego niedocukrzenia (hipoglikemii).
• Zaplanuj spacery. Wysiłek fizyczny sprawia, że insulina działa efektywniej. Kiedy czujesz, że niezależnie od podawanych korekt, glikemia jest stabilna, pozwól sobie na trochę aktywności.
• Nie stresuj się, kiedy zdarzy Ci się nieprawidłowa glikemia, ale też ucz się na swoich błędach, aby na przyszłość jeszcze lepiej poradzić sobie ze obliczaniem dawek insuliny na świąteczne menu. Popełnianie błędów zdarza się każdemu.
• Ustal sam ze sobą, jaki chcesz mieć lub jaki jest osiągalny dla Ciebie time in range (czas w zakresie, TIR) w okresie okołoświątecznym, pamiętając by nie być dla siebie ani zbyt pobłażliwym, ani zbyt surowym. Ustal cel i postaraj się go osiągnąć.
Bożena Mazurek
