Zespół stopy cukrzycowej to przewlekłe powikłanie niedostatecznie kontrolowanej cukrzycy, które jest główną przyczyną amputacji kończyn w Polsce i na świecie. Aby mu zapobiec diabetycy powinni przede wszystkim dbać o glikemie, ale także umiejętnie pielęgnować stopy.
O stopy diabetyka powinien dbać nie tylko on sam, ale też opiekujący się nim personel medyczny – lekarz diabetolog, pielęgniarka diabetologiczna lub lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Co najmniej raz w roku specjalista ma obowiązek skontrolować stan stóp pacjenta chorującego na cukrzyce.
Na czym polega kontrola stóp w gabinecie?
Lekarz za pomocą prostych narzędzi sprawdza kilka parametrów, które mają kluczowe znaczenie dla rozwoju stopy cukrzycowej. Kalibrowany kamerton lub stroik, który wytwarza drgania służą do badania czucia wibracji. W ten sposób sprawdza się, czy włókna nerwowe w stopie działają prawidłowo. Jeśli nie – istnieje duże ryzyko rozwoju stopy cukrzycowej neuropatycznej. Regularnie należy także sprawdzać czucie bólu (przy pomocy ostro zakończonej igły), czucie temperatury oraz ocenić krążenie w stopach (dłonią na tętnicy grzbietowej obu stóp). Obowiązkiem specjalisty jest też wizualne ocena stóp – jak wygląda skóra i paznokcie, czy stopa nie jest zdeformowana itp.
Zadanie domowe względem stóp
W domu pacjent powinien zadbać o codzienną należytą higienę stóp. Zgodnie z zaleceniami Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii do pielęgnacji należy wybierać:
- łagodne środki myjące o pH 5,5,
- preparaty pielęgnacyjne do skóry i paznokci stóp o zawartości 10% i 25% mocznika o klinicznie potwierdzonym działaniu
- preparaty lipidowe zawierające tłuszcze neutralne dla skóry.
Składniki te należy dobierać w zależności od problemu pielęgnacyjnego stóp danego pacjenta. Przykładowo preparat pielęgnacyjny do stóp z zawartością mocznika 10 % polecany jest na skórę normalną i cienką, natomiast preparat z zawartością mocznika 25% na skórę suchą zrogowaciałą i modzele stóp.
Należy zwracać uwagę na temperaturę wody podczas mycia stóp, nie powinna ona przekraczać 37°C. Ważne jest, by nie moczyć nadmiernie stóp (ich kąpiel powinna trwać 2–3 minuty) oraz by dokładnie osuszać skórę stóp ze szczególnym zwróceniem uwagi na przestrzenie międzypalcowe. Przestrzeganie zasad higieny to jednocześnie profilaktyka przeciwgrzybiczna. Przed grzybicą chronią też skórzane obuwie i skarpety z naturalnych włókien (bawełna, bambus), najlepiej bezuciskowe, by nie ograniczały krążenia krwi.
Uwaga uraz!
Każde przerwanie ciągłości skory na stopie diabetyka powinno być odpowiednio zaopatrzone. W przypadku małych otarć można zabezpieczyć skórę samemu, przy większych urazach czy skłonności do owrzodzeń koniecznie należy zgłosić się do gabinetu pielęgniarki lub podologa.
Jak często lekarz powinien kontrolować Twoje stopy?
- Bez cech neuropatii czuciowej – kontrola raz w roku.
- Cechy neuropatii czuciowej – kontrola co 6 miesięcy.
- Cechy neuropatii czuciowej oraz objawy choroby naczyń obwodowych i/lub zniekształcenia stopy – kontrola co 3 miesiące.
- Przebyte owrzodzenie – kontrola co 1–3 miesiące.
