Probiotyki czyli żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne. Najczęściej stosowane są w czasie antybiotykoterapii, ponieważ wspomagają odbudowę mikrobioty jelitowej, a co za tym idzie zmniejszają ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej. Mają swoje zastosowanie w celu wsparcia układu odpornościowego, w profilaktyce i leczeniu chorób układu pokarmowego, AZS, alergii, infekcji układu moczowego i infekcji intymnych. Wpływając na skład mikrobioty jelitowej skutkują m.in. lepszą kontrolą glikemii, zmniejszeniem negatywnych skutków ubocznych leków przyjmowanych w cukrzycy typu 2, poprawą profilu lipidowego (obniżenie cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów), obniżeniem ciśnienia tętniczego. Kiedy i jak długo je przyjmować? Na jaki preparat się zdecydować? Czy zawsze są bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania w tekście poniżej.
Jaki preparat wybrać?
Rynek suplementów diety, w tym probiotyków jest ogromny. Aby wybrać odpowiedni preparat probiotyczny, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych cech:
• Warto wybrać preparaty synbiotyczne. Co to znaczy? Jest to połączenie probiotyku (mikroorganizmów) z prebiotykiem, który stymuluje namnażanie się bakterii w przewodzie pokarmowym, co wpływa na lepsze rezultaty terapii probiotycznej. Do najczęściej stosowanych prebiotyków należą FOS, GOS, inulina, beta-glukan.
• Producent musi podać nazwę szczepu oraz ilość bakterii w jednej kapsułce (CFU); Prawidłowo scharakteryzowany szczep składa się z rodzaju, gatunku i z oznaczenia literowo-cyfrowego zbioru, w którym jest przechowywany szczep np. Bifidobacterium breve BB-03.
• Oznaczenie producenta o kwasoodpornej kapsułce (np. technologia MURE);
• Wieloszczepowość preparatu – zazwyczaj najlepiej sprawdzają się probiotyki, które zawierają kilka różnych szczepów bakterii. Do tych o działaniu probiotycznym należą przede wszystkim bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium.
Jak długo powinno się przyjmować preparaty probiotyczne?
Na pewno zależne jest to od przyczyny przyjmowania preparatów. Zakłada się, że taka kuracja w celu odbudowy mikrobioty jelitowej powinna trwać 2-3 miesiące nieprzerwalnie, a preparaty należy przyjmować codziennie. Warto również pamiętać, aby co pewien czas zmienić rodzaj przyjmowanego preparatu.
W przypadku kuracji antybiotykowej w większości przypadków zaleca się aby probiotyk przyjmować w odstępie co najmniej 1-2 godzinnym od antybiotyku. Dla większości preparatów nie ma istotnego znaczenia czy probiotyk zostanie przyjęty przed czy po dawce antybiotyku, ważniejsze jest zachowanie wspomnianego odstępu. Warto je przyjmować w trakcie antybiotykoterapii, jak i kilka tygodni po jej zakończeniu.
Kiedy najlepiej przyjmować probiotyki?
Mikroorganizmy o właściwościach probiotycznych mają zdecydowanie dłuższą przeżywalność, gdy podaje się je z posiłkiem. Dlatego należy unikać przyjmowania probiotyków na czczo. Oczywiście może to być zmienne, uzależnione od szczepu jaki przyjmujemy, dlatego zawsze należy przeczytać ulotkę, w której producent o tym informuje. Warto pamiętać, aby nie popijać go gorącym napojem, a jeśli preparat wymaga rozpuszczenia, to używamy do tego chłodnej wody. Unikamy rozpuszczania probiotyków w sokach czy kwaśnych napojach, ponieważ te mogą działać niszcząco na szczepy bakteryjne. Jeśli zalecone mamy dwie dawki probiotyku wówczas najlepiej brać go rano i wieczorem (np. do śniadania i kolacji), przy jednej dawce korzystniejsza będzie pora wieczorna.
Czy probiotyki można przedawkować?
Zwykle nie obserwuje się negatywnych skutków przyjmowania preparatów probiotycznych. Można je przyjmować w celach profilaktycznych. Badania wykazują, że regularne ich przyjmowanie może mieć bardzo korzystny wpływ na układ odpornościowy, a co za tym idzie chronić nas przed infekcjami. Są również stosowane w profilaktyce chorób alergicznych czy zespole jelita drażliwego.
Są sytuacje, np. u osób, które mają przerost bakterii w jelicie cienkim, że wieloszczepowe preparaty probiotyczne będą nasilały wzdęcia, wzmożone gazy, czy zaburzenia wypróżniania, wiec w tym konkretnym przypadku nie będą wskazane. Takie skutki uboczne mogą się również powtórzyć w przypadku stosowania probiotyków niezgodnie z zaleceniami.
Badania wykazały, że w celu złagodzenia objawów zakażenia bakterią Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, najlepiej zastosować szczepy Lactobacillus acidophilus i Lactobacillus casei. Natomiast w trakcie antybiotykoterapii warto sięgnąć po drożdże Sacharomyces bulardii. Dlatego w przypadku konkretnych dolegliwości czy chorób warto skonsultować się z lekarzem czy dietetykiem, którzy dobiorą odpowiedni preparat.
Warto pamiętać, że jeśli lekarz nie zalecił inaczej, preparat probiotyczny należy przyjmować zgodnie z zaleceniami producenta. Nie ma w tej chwili już wątpliwości, że odpowiedni skład mikrobioty jelitowej może wpływać na ogólną poprawę zdrowia ludzi. Dlatego tak ważne jest abyśmy o niego dbali stosując urozmaiconą dietę, codzienną aktywność fizyczną, unikając używek czy stresu. Warto również sięgać po preparaty probiotyczne, które dokonują pożądanych modyfikacji w składzie mikrobioty, przynosząc konkretne korzyści zdrowotne.
Anna Gołębiowska
dietetyk, psychodietetyk, edukator diabetologiczny
Artykuł powstał w ramach stypendium dla słuchacza studiów podyplomowych kierunku edukator diabetologiczny Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku, zgodnie z Uchwałą nr 7/4/2022 Zarządu Głównego PSD
