Zespół stopy cukrzycowej to groźne i trudne do leczenia powikłanie niedostatecznie kontrolowanej cukrzycy. Jednak problemy ze stopami u diabetyków mogą pojawiać się nie tylko z powodu nieprawidłowych glikemii, ale też w wyniku błędów i zaniedbań w pielęgnacji.
Stopa cukrzycowa to efekt przewlekłych hiperglikemii. Nie oznacza to jednak, że pacjenci, którzy dobrze kontrolują cukrzycę o swoich stopach mogą zapomnieć. Samokontrola stóp, czyli codzienne oglądanie skóry, opatrywanie nawet najmniejszych otarć, przestrzeganie zasad higieny i dobrze dobrana pielęgnacja należy do obowiązków diabetyka, równie ważnych jak dieta i kontrola cukrów.
Cukrzyca ma wpływ na skórę
Cechą charakterystyczną diabetyków jest mocno przesuszona skóra stóp oraz skłonność do nadmiernego narastania martwego naskórka. W tej grupie pacjentów często występują też deformacje ortopedyczne, takie jak: koślawość, płaskostopie poprzeczne i podłużne, haluksy, palce młoteczkowate.
Zmiany te powodują niewłaściwe przenoszenie ciężaru ciała, co w połączeniu z niedostatecznie nawilżoną i elastyczną skórą skutkuje pęknięciami na piętach, modzelami, odciskami na podeszwach oraz między palcami. Bolączką pacjentów z cukrzycą są także mocno pogrubione paznokcie, pęknięcia skóry między palcami oraz grzybica skóry i paznokci. Problemy te nie świadczą jeszcze o zespole stopy cukrzycowej, ale na pewno są uciążliwe dla pacjenta, często nieestetyczne i wprawiające w kompleksy.
Zaniedbane będą się pogłębiać i prowadzić do poważniejszych uszkodzeń, np. do głębokich i bolesnych pęknięć skóry na piętach. W tym miejscu warto dodać, że wszelkie rany na stopach przy cukrzycy (otarcia, pęknięcia, uszkodzenia w okolicach paznokci) u diabetyków goją się trudniej i dłużej. Nieznaczne przerwanie ciągłości naskórka może przekształcić się w poważną ranę. Dlatego tak ważna jest codzienna, skrupulatna pielęgnacja.
Podstawowe zasady pielęgnacji
Skóra stóp u diabetyków wymaga regularnego nawilżania, umiejętnego usuwania zrogowaceń, odpowiedniego obcinania paznokci, zabezpieczenia przed grzybicą oraz zabezpieczania wszelkich otarć i urazów. Wiele możemy zrobić sami w domu, a z niektórymi problemami warto zgłosić się do specjalisty podologa.
W warunkach domowych podstawowa kwestia to odpowiednie nawilżenie skóry stóp. Nawilżona, elastyczna skóra ma znacznie mniejszą tendencję do pękania. Zgodnie z zaleceniami Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii diabetycy powinni nawilżać stopy preparatami z 10 proc. stężeniem mocznika. W takim stężeniu składnik ten działa silnie nawilżająco, tworzy na skórze warstwę ochronną (okluzyjną) i w ten sposób ogranicza przeznaskórkową utratę wody.
W domu warto mieć także krem lub maść z wyższym (25 procentowym) stężeniem mocznika. Przy takim stężeniu mocznik działa złuszczająco, doskonale usuwa nadmiar suchej skóry bez ryzyka uszkodzeń naskórka, jak to miejsce przy jego mechanicznym ścieraniu. Mechaniczne usuwanie naskórka (np. tarką) prowadzi do jego stymulacji, a w konsekwencji do jeszcze szybszego narastania. Aby temu zapobiec, do złuszczania najbezpieczniej jest stosować preparat do stóp z dużą zawartością mocznika.
O dobrej jakości preparaty do stóp zalecane specjalnie dla diabetyków, warto pytać w aptekach, ponieważ są to nie kosmetyki, ale wyroby medyczne, które zostały przebadane na osobach chorujących na cukrzycę. Preparaty te, oprócz mocznika, powinny zawierać także składniki odżywiające skórę (np. glicerynę, lanolinę, parafinę, masło Shea, wybrane witaminy). Warto je stosować regularnie, 1-2 razy dziennie po wcześniejszym umyciu stóp. Ta prosta czynność polepszy wygląd i komforty skóry stóp i pięt oraz znacznie zmniejszy ryzyko pojawienia się zespołu stopy cukrzycowej.
