W pierwszej części artykułu można było zapoznać się z historią stosowania kokainy, dowiedzieć się m.in., jaka dawka kokainy może być niebezpieczna dla życia, jak szybko zaczyna ona działać, przez jakie mechanizmy kokaina oddziałuje na organizm, a także czy kokaina zwiększa ryzyko udaru mózgu i jaki ma wpływ na neuropatię cukrzycową.
Czy są jeszcze inne powikłania spowodowane kokainą?
W przebiegu ostrego zatrucia kokainą dochodzi do zaburzeń, które mogą stanowić zagrożenie życia. Kokaina może spowodować uszkodzenia mięśni szkieletowych z ich rozpadem, ostre uszkodzenie nerek z niewydolnością nerek. Po przyjęciu kokainy może wystąpić skurcz oskrzeli z nasiloną dusznością i niewydolnością oddechową, odma opłucnowa (pęknięcia płuca) zwłaszcza u osób stosujących kokainę paloną (krak). Może dojść również do rozwarstwienia i pęknięcia aorty. W przebiegu ostrego zatrucia kokainą mogą występować drgawki.
Jakie zagrożenie stanowią domieszki nierzadko dodawane do kokainy tzw. ulicznej?
Dodatkowe zagrożenia mogą być związane z domieszkami dodawanymi do kokainy. Do tak zwanej ulicznej kokainy często dodawane są takie domieszki jak lewamizol i klembuterol. Zażycie kokainy skażonej lewamizolem (lekiem przeciwpasożytniczym) powoduje nagłą gorączkę, dreszcze, kaszel, ból gardła (objawy przypominające symptomy ostrej infekcji dróg oddechowych). Może dojść do martwicy skóry. Klenobuterol (lek stosowany w weterynarii u koni chorujących na astmę) zmieszany z kokainą może spowodować głęboką hipoglikemię i ciężkie zaburzenia elektrolitowe (niski poziom potasu).
Jakie są objawy przewlekłego zatrucia kokainą?
Kokaina może prowadzić do przewlekłego zatrucia. Objawem, a zarazem konsekwencją tego stanu może być uszkodzenie mięśnia sercowego, tak zwana kardiomiopatia rozstrzeniowa, prowadząca do zaburzeń rytmu i niewydolności serca. U osób nadużywających kokainę obserwowany jest przyspieszony rozwój miażdżycy tętnic wieńcowych, a tym samym zwiększone ryzyko zawału serca. Stosowanie kokainy na błonę śluzową przegrody nosa prowadzi do jej uszkodzenia. Konsekwencją może być perforacja przegrody nosa ze zniszczeniem architektury twarzoczaszki. Krwotoczne zapalenie pęcherzyków płucnych obserwowane jest u osób które stosują kokainę zażywając ją wziewnie. Takie zapalenie pęcherzyków objawia się kaszlem, dusznością z towarzyszącą bólem w klatce piersiowej, krwiopluciem, gorączką.
Jak należy postępować w przypadku zatrucia kokainą?
Płukanie żołądka ma sens tylko bezpośrednio po połknięciu kokainy. Kokaina szybko wchłania się przez błony śluzowe, dlatego podanie węgla aktywowanego niestety nie ma praktycznego znaczenia. Płukanie błony śluzowej nosa w przypadku podania donosowego kokainy jest uzasadnione tylko w krótkim czasie po jej podaniu.
Czy jest antidotum (odtrutka) na kokainę?
W przypadku zatrucia kokainą nie ma ani odtrutki ani metod przyspieszonej eliminacji. Możliwe jest tylko leczenie objawowe oraz monitorowanie funkcji życiowych w warunkach oddziału Intensywnej Opieki Medycznej. W przypadku powikłań jak np. zawał serca, krwawienie wewnątrzczaszkowe czy też uszkodzenia mięśni szkieletowych, konieczne jest leczenie zgodnie z aktualnym postępowaniem w takich jednostkach chorobowych.
Czy kokaina przyjmowana przez matkę zwiększa ryzyko cukrzycy u dziecka?
Szkodliwy wpływ kokainy w okresie ciąży nie budzi wątpliwości. Związany jest m.in. z niską masą urodzeniową, zaburzeniami rozwoju płuc, wątroby, systemu nerwowego, wrodzonymi wadami serca. Narażenie na kokainę w życiu wewnątrzmacicznym może prowadzić do zaburzeń poznawczych u dziecka i powikłań sercowo-naczyniowych. Jednocześnie wykazano, że kokaina przyjmowana przez kobietę w okresie ciąży zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, insulinooporności a tym samym cukrzycy typu 2 u dziecka w późniejszym jego życiu. Ryzyko otyłości u 9-letniego dziecka narażonego w życiu płodowym na kokainę jest 4 większe w porównaniu z jego rówieśnikami.
Kokaina działa krótkoterminowo euforyzująco, szybko uzależnia. Pojedyncza dawka może być niebezpieczna nawet dla młodej, zdrowej osoby. Euforia po kokainie trwa krótko, za to konsekwencje powikłań mogą być nieodwracalne, a uzależnienia bardzo trudne do leczenia.
Dr n.med. diabetolog Irina Bosek
Dr n.med. diabetolog, endokrynolog Roman Kuczerowski
Piśmiennictwo:
- The Effects of Substance Abuse on Blood Glucose Parameters in Patients with Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int. J. Environ. Res. Public Health 2018, 15, 2691; DOI: 10.3390/ijerph15122691.
- Early-Life Exposure to Substance Abuse and Risk of Type 2 Diabetes in Adulthood. A. M. Vaiserman. Curr Diab Rep (2015) 15:48; DOI: 10.1007/s11892-015-0624-3.
- Cocaine and Ischemic or Hemorrhagic Stroke: A Systemic Review and Meta-Analysis of Clinical Luis F. Rendon wsp. J. clin. Med. 2023,12,5207; DOI:10.3390/jcm12165207.
- Alterations in corneal nerves following crack cocaine use mimic diabetes-induced nerve damage. Whitney L Stuard, Bryan K Gallerson, Danielle M Robertson. Endocrinology, Diabetes and Metabolism. ID: 16-0131; March 2017; DOI: 10.1530/EDM-16-013.
- A Comprehensive View of the Neurotoxicity Mechanisms of Cocaine and Ethanol Renato B. Pereira, Paula B. Andrade, Patrı´cia Valenta˜o. Neurotox Res. DOI: 10.1007/s12640-015-9536-x.
- Review Acute and Chronic Effects of Cocaine on Cardiovascular Health. Sung Tae Kim, Taehwan Park. Int. J. Mol. Sci. 2019, 20, 584; DOI: 10.3390/ijms20030584.
