Celem kampanii edukacyjnej “Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni- zabezpieczeni” jest zwiększenie świadomości na temat groźnych zapaleń płuc i roli szczepień wśród osób dorosłych, oraz m.in. osób chorujących na cukrzycę czyli osób szczególnie narażonych na niebezpieczeństwa związane z zakażeniem Streptococcus Pneumoniae . W ramach akcji prowadzone są działania edukacyjne i informacyjne dotyczące szczepień dla dorosłych i profilaktyki groźnych zakażeń pneumokokowych.
Szczepienia dla dorosłych nie są mniej ważne niż szczepienia dzieci. Wiele chorób zakaźnych jest bowiem groźnych dla dorosłych i może u nich wywoływać nawet większe powikłania niż u dzieci. Dodatkowo, z wiekiem, układ odpornościowy staje się coraz mniej wydajny, dlatego osoby starsze mogą być bardziej podatne np. na zakażenia pneumokokowe, grypę czy krztusiec. Przeciwko każdej ze wspomnianych chorób można się zaszczepić. Rusza kampania edukacyjna „Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni – zabezpieczeni”, której celem jest zwrócenie uwagi na „kalendarz szczepień” dla dorosłych i dostarczenie rzetelnych informacji na temat szczepień wśród osób dorosłych.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała komunikat, że w czasie pandemii COVID-19 realizacja szczepień ochronnych jest jednym z priorytetowych świadczeń zdrowotnych. Zaznaczyła w nim, że należy informować o ryzyku związanym z chorobami, którym można zapobiegać poprzez szczepienia i o korzyściach wynikających ze szczepień.[1] Szczepienie przeciw pneumokokom jest w kalendarzu szczepień obowiązkowych dla dzieci. Gdyby jednak istniał obowiązkowy kalendarz dla osób dorosłych w Polsce, szczepienie to powinno zostać dedykowane wszystkim osobom dorosłym z podwyższonym ryzykiem zachorowania na choroby pneumokokowe.
Można powiedzieć, że zakażenia pneumokokowe (zakażenia wywołane przez Streptococcus pneumoniae, dwoinka zapalenia płuc) są bardzo niebezpieczne dla maluchów i…ich dziadków. Szczepienia przeciw pneumokokom rekomendowane są osobom po 50 r.ż., a także z osłabionym układem odpornościowym (m.in.: chorobami nowotworowymi, zakażeniem HIV, brakiem śledziony i innych), przewlekle chorym, cierpiącym na choroby serca, płuc, cukrzycę, na przewlekłe schorzenia wątroby i nerek. Zaszczepić powinny się też osoby nadużywające alkoholu i palące papierosy.[2],[3]
Zakażenia pneumokokowe stanowią istotny problem medyczny w populacji osób dorosłych. Zapalenie płuc to dominująca postać choroby pneumokokowej u osób dorosłych.[4] Zachorowania na zapalenie płuc u starszych osób dorosłych oraz u osób dorosłych z chorobami przewlekłymi
i zaburzeniami odporności mogą prowadzić do hospitalizacji, zaostrzenia chorób towarzyszących i w niektórych przypadkach do śmierci.
Na zapalenia płuc najczęściej chorują ludzie po 65. roku życia oraz osoby dorosłe przewlekle chore z współistniejącymi problemami zdrowotnymi. Choroby płuc, a zwłaszcza POChP, choroby serca, wątroby, nerek, zespół nerczycowy, cukrzyca, nowotwory i wszystkie stany upośledzonej odporności niezależnie od ich przyczyny, sprzyjają rozwojowi i ciężkiemu przebiegowi pneumokokowego zapalenia płuc. Leczenia nie ułatwia także fakt, że bakterie pneumokokowe są oporne na działanie antybiotyków i wywołane przez nie zakażenia po prostu źle się leczą. 9
Kto powinien się zaszczepić przeciw pneumokokom? Nie każdy jest tak samo narażony na zakażenie pnemokokowe. Czynniki, które podnoszą ryzyko choroby pneumokokowej u dorosłych można podzielić na cztery kategorie:
- Wiek – powyżej 50 roku życia jesteśmy bardziej narażeni na chorobę,
- Zaburzenia odporności – wrodzone i nabyte zaburzenia odporności, zakażenie HIV, przewlekłe choroby nerek, zespół nerczycowy, białaczka, chłoniak Hodgkina, chłoniaki nieziarnicze, immunosupresja, uogólniana choroba nowotworowa,
- Choroby przewlekłe – przewlekła choroba serca, przewlekła choroba płuc (w tym astma), cukrzyca, przewlekłe choroby wątroby w tym marskość wątroby, anemia sierpowata, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, implant ślimakowy, wrodzona i nabyta asplenia,
- Niezdrowe zachowania – palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. [5]
Podobnie jak w przypadku dzieci zalecaną formą profilaktyki zakażenia groźną bakterią są szczepienia. Dla osób dorosłych dostępne są skuteczne szczepienia, które chronią przed Inwazyjną Chorobą Pneumokokową oraz pneumokokowym zapaleniem płuc. Szczepionka polisacharydowa starszego typu wymaga powtarzania zaszczepienia, szczepionka skoniugowana wymaga tylko jednego podania. Warto dodać, że szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciw grypie.
Dlaczego szczepienia przeciw grypie, pneumokokom i krztuścowi są szczególnie istotne podczas pandemii COVID-19? Powyższe szczepienia nie uchronią przed zachorowaniem na COVID-19, ale osoby starsze, osoby dorosłe z zaburzeniami odporności oraz z chorobami przewlekłymi mają większe ryzyko zachorowania na choroby układu oddechowego, takie jak grypa czy pneumokokowe zapalenie płuc, które może prowadzić do hospitalizacji i w niektórych przypadkach do śmierci. W czasie pandemii należy minimalizować ryzyko hospitalizacji ze względu na ryzyko zakażenia COVID-19. Objawy grypy często przypominają objawy COVID-19, co może narazić pacjenta na niepotrzebny kontakt z placówką zajmującą się pacjentami zakażonymi na COVID-19. Infekcja wirusowa może otwierać drogę bakteriom i przyczynić się np. do rozwoju zapalenia płuc. Osoby starsze, które w dodatku chorują przewlekle, zawsze są najbardziej narażone na takie powikłanie. Najnowsze/dotychczasowe badania wskazują, że pneumokoki mogą być przyczyną koinfekcji w przebiegu COVID-19.[6]
Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni – zabezpieczeni
Kampania edukacyjna Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni- zabezpieczeni ma zwiększyć świadomość na temat groźnych zapaleń płuc i roli szczepień wśród osób dorosłych, szczególnie narażonych na niebezpieczeństwa związane z zakażeniem Streptococcus Pneumoniae. W ramach akcji prowadzone są działania edukacyjne i informacyjne dotyczące szczepień dla dorosłych, a szczególnie profilaktyki groźnych zakażeń pneumokokowych. Dostępna jest także edukacyjna strona www.PneumokokoweZapaleniePluc.pl, na której dostępne będzie kompendium wiedzy na temat pneumokoków i zagrożeń z nimi związanych, porady dotyczące postępowania oraz przydatne informacje dla osób z grup ryzyka.
Organizatorami kampanii jest Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej oraz Pfizer. Patronat Honorowy: Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Partnerzy merytoryczni: Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, Polska Grupa Raka Płuc. Partnerzy kampanii: Fundacja „Onkocafe – Razem lepiej”, Fundacja „Aby żyć”, Fundacja CARITA, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (PSD), Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych ba Astmę, Alergię o POChP, Polskie Stowarzyszenie Stwardnienia Rozsianego (PTSR), Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i naczyń „ECOSERCE”, Stowarzyszenie Amazonki – Centrum, Stowarzyszenie SANITAS, Stowarzyszenie Edukacji i Diabetologii SED, Fundacja onkologiczna NADZIEJA, Sercoma. Stowarzyszenie Pomocy Chorym a Mięsaki, Stowarzyszenie „Podwale Siedem”, Życie z rakiem – Fundacja Onkologiczna. Partnerzy medialni: Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia oraz Mojacukrzyca.org
Więcej informacji można znaleźć na stronie www.pneumokokowezapaleniepluc.pl
[1] WHO. Guidance on routine immunization services during COVID-19 pandemic in the WHO European Region. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/433813/Guidance-routine-immunization-services-COVID-19-pandemic.pdf
[2] Wysocki J, Mrukowicz J. Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych u dorosłych. Medycyna Praktyczna 12 sierpnia 2019.
[3] Program Szczepień Ochronnych na rok 2020. https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-szczepien-ochronnych-pso-(dostęp sierpień 2020)
[4] Jansen AG, et al. Clin Infect Dis. 2009;49(2):e23-e29.
Reproduced from [Welte T et al, Thorax, volume 67(1), pages 71-79, 2012] with permission from BMJ Publishing Group Ltd. 2. Lode HM. Respir Med. 2007;101(9):1864-1873
9http://koroun.edu.pl/dane-epidemiologiczne/
[5] Centers for Disease Control and Prevention. Active Bacterial Core surveillance (ABCs) report. Emerging Infections Program Network: Streptococcus pneumoniae, 2014. http://www.cdc.gov/abcs/reports-findings/survreports/spneu14.pdf. Accessed April 11, 2017. 2. Kobayashi M, et al. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2015;64(34):944-947. 3. Centers for Disease Control and Prevention. Pneumococcal disease. In: Hamborsky J, Kroger A, Wolfe S, eds. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. 13th ed. Washington, DC: Public Health Foundation; 2015:279-296.
[6] Xiaojuan Zhua et al. Co-infection with respiratory pathogens among COVID-2019 cases. Virus Research 285 (2020) 198005
