Pomiar glikemii jest kluczowy w terapii cukrzycy. Obecnie pacjenci mają do dyspozycji dwa podstawowe sposoby pomiaru poziomu glukozy: tradycyjny pomiar punktowy glukometrem oraz ciągły monitoring glikemii. Oba rozwiązania dostarczają istotnych informacji, ale ich wyniki mogą się różnić. Czy należy się tym martwić? I czy w ogóle trzeba porównywać wskazania z obydwu pomiarów?
Wielu pacjentów oczekuje, że wyniki pomiaru z glukometru i sensora będą identyczne. Tymczasem mówimy tutaj o dwóch różnych technologiach oraz środowiskach pomiaru. Glukometr mierzy stężenie glukozy we krwi kapilarnej (kropla krwi z opuszka palca). Wynik to „glikemia punktowa” w danym momencie. Pomiar zależy od jakości próbki, warunków testu i technologii pasków testowych. Sensor mierzy stężenie glukozy w płynie śródtkankowym, zwykle co kilka minut. Systemy przekładają sygnał sensora na wartość glukozy drogą kalibracji i algorytmów.
Dlaczego wartości mogą być różne?
• Różny rodzaj próbki: krew kontrapłyn śródtkankowy. Glukoza przenika z krwi do płynu z opóźnieniem.
• Czasowe opóźnienie: przy szybko zmieniającej się glikemii (np. po posiłku, podczas wysiłku, po bolusie insuliny) pomiar CGM może być opóźniony o 5-15 minut w stosunku do glukometru.
• Różnice kalibracji i algorytmów: niektóre CGM wymagają kalibracji glukometrem, inne nie. Algorytmy przetwarzające sygnał sensora mają różną dokładność.
• Czułość i zakres pomiaru: glukometry i CGM mają różne dokładności na niskich i wysokich poziomach glukozy; przy hipoglikemii i hiperglikemii rozbieżności mogą być większe.
• Warunki fizjologiczne i zewnętrzne: odwodnienie, krążenie obwodowe (zimne dłonie), ciężkie wahania objętości płynów, leki (np. aceton, kwas askorbinowy w dużych dawkach), zaburzenia perfuzji wpływają na wyniki obu metod, lecz na różne sposoby.
Kiedy warto skontrolować odczyt CGM glukometrem?
Generalnie należy zaufać wybranemu systemowi pomiaru glikemii i nie badać cukru podwójnie. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach rekomenduje się, by skontrolować sensor glukometrem. Chodzi o sytuacje, kiedy nasze samopoczucie nie zgadza się ze wskazaniami sensora, np. jeśli pacjent czuje objawy hipoglikemii (drżenie, poty, zaburzenia koncentracji) mimo, że CGM pokazuje wartość w normie. Wówczas sięgamy po glukometr. Kiedy jeszcze?
• Przy podejrzeniu błędu sensora: po uszkodzeniu sensora, przy objawach alergii skórnej, gdy wskazania są nierealistyczne (np. skrajnie wysokie wartości bez objawów), zwłaszcza na początku użytkowania nowego sensora.
• Przy stosowaniu leków lub stanów wpływających na sensor: np. niektóre sensory mogą dawać zakłócone wskazania w określonych warunkach medycznych – konsultuj instrukcję urządzenia i lekarza.
• W okresie adaptacji do systemu CGM: w początkowych dniach warto częściej weryfikować odczyty.
Błędy pacjenta też wpływają na wyniki
Niekiedy rozbieżności w pomiarach to efekt błędów, jakie popełniamy w trakcie pomiaru, a nie samej technologii. W przypadku glukometrów wpływ na wynika może mieć np. nieprawidłowe pobranie próbki. Zbyt mała kropla krwi, wyciskanie palca (co może rozcieńczyć próbkę płynem tkankowym), pomiar krwi z miejsc o słabym ukrwieniu (zimne ręce) – to wszystko może zafałszować wynik. Częstym błędem są brudne lub wilgotne ręce; resztki pokarmów na opuszkach lub wilgoć zmieniają wynik. Pacjenci nie mają też często nawyku sprawdzania terminu przydatności do użycia pasków ani dbania o właściwe warunki ich przechowywania (unikać należy dużej wilgotności i skrajnych temperatur).
Typowe błędy pacjenta korzystającego z CGM
• Poleganie wyłącznie na wyniku bez uwzględnienia trendu i opóźnienia – podejmowanie szybkich decyzji korekcyjnych na podstawie chwilowych odczytów.
• Nieuważność na komunikaty i alarmy: wyłączanie alarmów lub ignorowanie ich.
• Nieprawidłowe wkłucie/umiejscowienie sensora, brak aseptyki, zła pielęgnacja miejsca wkłucia prowadząca do infekcji, stanów zapalnych w a efekcie nieprawidłowych wskazań.
• Nieprzestrzeganie zaleceń producenta dotyczących czasu użytkowania i kalibracji (jeśli wymagana).
Pamiętaj, CGM jest znakomity do śledzenia trendów i zmniejszania liczby nieświadomych hipoglikemii, natomiast glukometr pozostaje złotym standardem przy potwierdzaniu wyników punktowych, szczególnie w krytycznych sytuacjach. Najbezpieczniejsza praktyka to stosowanie obu metod uzupełniająco, znajomość ich ograniczeń oraz potwierdzanie niezgodnych lub klinicznie istotnych wskazań sensorów pomiarem krwi.
Kamila Nowaczkowska
