Lekarze, pielęgniarki, czy edukatorzy diabetologiczni często powtarzają pacjentom chorującym na cukrzycę, jak ważną rolę w trakcie ich leczenia pełni odpowiednio dopasowana dieta. I tak w istocie jest! Zdrowe nawyki żywieniowe w połączeniu z aktywnością fizyczną stanowią efektywne wsparcie terapii stosowanej w cukrzycy. Co więcej, prawidłowa dieta przyczynia się w znacznym stopniu do wyregulowania poziomu stężenia glukozy we krwi, jest zatem nieodłącznym elementem codzienności dbającego o zdrowie diabetyka.
Dieta dla diabetyków – co to właściwie znaczy?
Dobrze skomponowany jadłospis składający się z właściwie zbilansowanych posiłków jest kluczem do lepszego samopoczucia – u każdego człowieka, zaś u diabetyka w szczególności. Jak powinna wyglądać dieta w cukrzycy – co wolno jeść? Czy można komponować posiłki samodzielnie, czy też jesteśmy skazani na ścisłe przestrzeganie zaleceń dietetyka, wraz z listą „nakazów i zakazów”?
Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie zadane w tytule. Może być ona nieco zaskakująca. Otóż NIE istnieje żadna specjalna dieta dla diabetyków. Pod tym pojęciem kryją się zasady zdrowego odżywiania, które dotyczą również osób zdrowych. Wbrew pozorom, nie dla każdego zasady te są oczywiste, czy nawet znane. Dlatego zacznijmy od podstaw.
Zasady zdrowego odżywiania obejmują przede wszystkim odpowiednie zbilansowanie posiłków, czyli zachowanie prawidłowych proporcji poszczególnych składników odżywczych. U osób chorujących na cukrzycę dodatkowo podkreśla się wagę stosowania systemu wymienników węglowodanowych (WW) i białkowo-tłuszczowych (WBT), co znacznie ułatwia samodzielną modyfikację i urozmaicanie codziennych posiłków. Jeśli stosujemy preparaty insuliny, pamiętamy również o zintegrowaniu posiłków z odpowiednio dobraną dawką leku.
Cele diety dla diabetyków
Niezależnie od typu cukrzycy, podstawowym celem prawidłowej diety dla diabetyków jest zawsze utrzymanie prawidłowego poziomu stężenia glukozy we krwi. Dzięki ustabilizowaniu tego czynnika, unikniemy wahań cukru, czyli nagłych hiperglikemii oraz hipoglikemii. Są to niebezpieczne stany, którym można w porę zapobiec.
Cele diety, w zależności m.in. od naszego organizmu, wieku, typu choroby oraz jej stopnia zaawansowania, mogą być różne. Jeśli np. chorujemy na cukrzycę typu 2 i jednocześnie mamy nadwagę lub otyłość, w pierwszej kolejności naszym celem będzie zmniejszenie masy ciała, ponieważ przełoży się to realnie na lepsze samopoczucie oraz poprawę wyników naszych badań.
Warto również przeanalizować cele diety oraz jej indywidualne założenia wraz ze swoim lekarzem prowadzącym, aby móc je precyzyjnie wyznaczyć.
Od czego zacząć?
Zmiana lub modyfikacja dotychczasowych nawyków żywieniowych jest zawsze krokiem, który warto podjąć już na samym początku choroby. Aby móc efektywnie wspierać leczenie, dieta dla diabetyków powinna być właściwie skomponowana. Od czego więc zacząć?
Na początku należy uwzględnić nasz wiek, płeć, tryb życia. Obliczamy współczynnik BMI (Body Mass Index) na podstawie wzrostu oraz aktualnej wagi. Jeżeli nasz wynik znajduje się w przedziale 18,5–24,99, to znaczy, że jest on prawidłowy. Wynik powyżej 25 oznacza nadwagę, zaś powyżej 30 – otyłość I stopnia.
Jeżeli wskaźnik BMI przekracza wartość 25, analizujemy dokładnie nasze nawyki żywieniowe. Warto zapisywać sobie przez jakiś czas spożywane produkty oraz ich ilości – czasami dopiero w trakcie zapisywania możemy się zorientować, że jemy więcej, niż nam się wydawało.
Każdą zmianę nawyków żywieniowych warto wprowadzać stopniowo – pamiętając o tym, że robimy to na stałe.
Jak prawidłowo skomponować jadłospis dla diabetyków?
Dobrze skomponowana dieta dla diabetyków powinna zawierać produkty wysokiej jakości. Ich wybór opieramy zawsze na zdrowych decyzjach. Pamiętajmy, że nasze posiłki powinny być właściwie zbilansowane. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomenduje następujące wartości:
- węglowodany: 40-50% dobowego zapotrzebowania na energię,
- białko: 20-25%,
- tłuszcze: 30-35%.
Wybierając się na zakupy spożywcze, sięgajmy przede wszystkim po takie produkty, jak np.:
- warzywa i owoce o niskim indeksie glikemicznym (np. sałaty, szpinak, brokuły, owoce jagodowe);
- chude mięso bez skóry (najlepiej indyk i kurczak);
- chudy nabiał;
- ryby morskie;
- pieczywo razowe i z pełnego ziarna;
- razowy makaron;
- brązowy ryż;
- orzechy i nasiona;
- wartościowe oleje roślinne (np. olej lniany).
Nasze posiłki nie powinny być zbyt duże – lepiej podzielić je na 4-5 mniejszych dań, które będziemy spożywać w regularnych odstępach czasu. Pamiętajmy także o piciu dużych ilości wody oraz odpowiednich dla nas herbat ziołowych.
Początki mogą być trudne, jednak wcale nie muszą! Warto działać metodą małych kroków, by stopniowo eliminować z naszego jadłospisu to, co nam nie służy. Dobrym krokiem jest również wprowadzanie zdrowych zamienników niektórych produktów. Jeśli np. lubimy zaczynać dzień od tostów, możemy zastąpić biały chleb razowym, a zamiast masła użyć awokado lub roślinnej pasty kanapkowej.
Po więcej porad związanych nie tylko z żywieniem, ale i wszystkimi innymi aspektami życia osób chorujących na cukrzycę, zapraszamy na https://www.szkoladiabetyka.pl.
