Insulinooporność do zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Stan ten prowadzi do pewnej destabilizacji hormonalnej w organizmie. Zmusza trzustkę do zwiększonego wydzielania tego hormonu, a to pobudza apetyt i sprzyja tyciu. Im więcej jemy i im więcej ważymy, tym wzrasta zapotrzebowanie na insulinę i nasila się insulinooporność. Pojawia się błędne koło, które bardzo trudno jest przerwać, a które z czasem może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2.
Choć insulinooporność jest klasyfikowana jako zaburzenie metaboliczne, a nie samodzielna jednostka chorobowa, może mieć daleko idące konsekwencje dla zdrowia. Przede wszystkim insulinooporność w większości przypadków prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Nie mniej ważne jest to, że osoby mające obniżoną wrażliwość tkanek na insulinę zwykle mają także podwyższone ciśnienie tętnicze oraz nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów. Warto podkreślić, że insulinooporność rzadko kiedy jest jedynym zaburzeniem organizmu, zwykle występuje wraz z innymi zaburzeniami, tworząc tzw. zespół metaboliczny. Tym samym zmniejszona wrażliwość na insulinę zwiększa ryzyko rozwoju nie tylko cukrzycy typu 2., ale też chorób układu krążenia. Zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę:
• sprzyja tyciu
• powoduje ciągłe zmęczenie, senność, brak energii
• wywołuje napady głodu
Jeśli do tego dodamy ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, ryzyko rozwoju miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz hipercholesterolemii to nie ma wątpliwości, że jest to zaburzenie, z którym należy walczyć. Jednak leczenie insulinooporności do łatwych nie należy, tym bardziej, że brak jednoznacznych wytycznych, jak postępować z pacjentem z insulinoopornością. Dlatego sposób leczenia tego stanu w dużej mierze zależy od lekarza, do
którego trafia pacjent z obniżoną wrażliwością na insulinę.
Co robić, aby zwiększyć swoją wrażliwość na insulinę?
• Zadbaj o prawidłową masę ciała, albo chociaż zawalcz o utratę kilku kilogramów
• Odżywiaj się zdrowo
• Podejmuj regularną aktywność fizyczną
• Jeśli lekarz uzna to za konieczne – przyjmuj metforminę
Kilogramy czy tłuszcz trzewny?
Insulinooporność występuje przede wszystkim u osób z nadwagą lub otyłością, a jednie w nielicznych przypadkach u osób o prawidłowej masie ciała, ale z dużą ilością tłuszczu trzewnego. Nadmiar kilogramów to bez wątpienia jeden z najważniejszych czynników ryzyka obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Wprawdzie trwają dyskusje – co jest przyczyną czego, bo sama insulinooporność też sprzyja tyciu, niemniej większość badaczy jest zgodna, że jest ona skutkiem nadmiaru kilogramów, a kiedy już wystąpi to na zasadzie błędnego koła ułatwia dalszy przyrost masy ciała. To dlatego leczenie insulinooporności zawsze zakłada utratę nadmiaru kilogramów. Przy czym głównym wyzwaniem jest tkanka tłuszczowa trzewna, czyli taka która gromadzi się wewnątrz jamy brzusznej, otłuszczająca narządy wewnętrzne. Jest to tłuszcz wydzielający hormony przeciwstawne do działania insuliny oraz zwiększające stężenie wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.
Jak zmienić swoją dietę?
Dieta mająca za zadanie zwiększyć wrażliwość tkanek na działanie insuliny oraz zapobiegać dużym wahaniom insuliny w organizmie, to dieta zalecana pacjentom z cukrzycą typu 2. W ten sam sposób co diabetycy powinny odżywiać się osoby z insulinoopornością. Z jadłospisu należy wyeliminować węglowodany proste, czyli nie tylko słodycze, ale także owoce, soki owocowe, białe pieczywo, dżemy, rozgotowany ryż i makaron. Podstawą jadłospisu powinny być węglowodany złożone, produkty dostarczające błonnik, produkty niskokaloryczne. W ramach leczenia insulinooporności należy zadbać o dietę, która zagwarantuje stabilny poziom cukru we krwi.
Pamiętaj:
• Staraj się jeść mniej, a częściej, czyli małe porcje w regularnych odstępach czasu
• Unikaj dań wyłącznie węglowodanowych, łącz węglowodany z białkiem i tłuszczem
• Wyeliminuj z diety cukry proste, na który organizm z powodu ograniczonej wrażliwości na insulinę musi wydzielić duże ilości tego hormonu
Znaczenie aktywności fizycznej
Aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość mięśni na działanie insuliny oraz pomaga w redukcji masy ciała. Dlatego należy ją traktować jako lekarstwo na insulinooporność. Niestety na efekty zwiększenia aktywności fizycznej osoby z małą wrażliwością na insulinę często muszą czekać znacznie dłużej niż Ci, u których reakcja na ten hormon jest prawidłowa. Podejmując aktywność fizyczną należy w pierwszej kolejności dążyć do tego, by zredukować ilość tkanki tłuszczowej trzewnej (tłuszcz gromadzący się na brzuchu, wokół talii). W przypadku insulinooporności utrata kilku centymetrów w pasie może mieć znacznie większe znaczenie niż utrata kilku kilogramów.
Jak działa metformina?
Metoformina jest lekkim stosowanym w stanie przeduckrzycowym oraz na wczesnym etapie leczenia cukrzycy typu 2. Jej zadaniem jest uwrażliwienie tkanek na działanie endogennej insuliny. Niekiedy przepisuje się ją także pacjentom z insulinoopornością, u których de facto istnieje ten sam problem co u diabetyków, tylko mniej nasilony. Metformina jest lekiem o udowodnionym działaniu, który pozwala przerwać zgubny mechanizm błędnego koła. W połączeniu z odpowiednią dietą oraz aktywnością fizyczną może przyczynić się i do redukcji masy ciała i do zwiększenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny.
Rafał Wójcik
Artykuł powstał przy wsparciu firmy Merck
