Oddział Powiatowy PSD w Rypinie zorganizował w dniach 9 – 10 maja 2017 roku wycieczkę „Szlakiem Tatarskim na Podlasiu”, dofinansowaną ze środków PFRON. W wycieczce wzięło udział 40 osób niepełnosprawnych, w tym 8 ze wsi, członków PSD.
Trasa przebiegała przez miejscowości: Żuromin, Mławę, Przasnysz, Ostrołękę, Łomżę, Tykocin, Białystok i Wasilków do Centrum Turystyczno – Pielgrzymkowego Święta Woda. Wybierając zwiedzanie urokliwych miejsc Podlasia kierowaliśmy się bogatą historią tego regionu, a szczególnie jego umiejętnością zgodnego przez wieki sąsiedztwa wielu nacji – Polaków, Żydów, Białorusinów, Ukraińców, Tatarów, Litwinów, Niemców i Rosjan. Nieprzypadkowo właśnie w tym miejscu spotkania się kultury Wschodu i Zachodu powstał międzynarodowy język esperanto, którego twórcą był tu urodzony żydowski lekarz Ludwik Zamenhof. Tym językiem posługuje się 2 mln ludzi na świecie.
Następnym argumentem przemawiającym za tym wyborem miejsca wycieczki była jego atrakcyjność w sensie turystycznym. To tutaj znajdują się największe i najbardziej znane polskie puszcze: Augustowska, Knyszyńska i Białowieska oraz setki jezior, w tym najgłębsze w Europie Środkowej – Hańcza. Wystarczy spojrzeć na mapę aby zrozumieć dlaczego podlaskie nazywamy ,,Krainą Zielono – Błękitną” lub ,,Zielonymi Płucami Polski”.
Wjeżdżając na ziemię Łomżyńską obserwowaliśmy z autokaru przydrożny Park Krajobrazowy Doliny Narwii. Jest to krajobraz bagienno – torfowej doliny z meandrującą rzeką zwaną Polską Amazonią, z licznymi starorzeczami, podmokłymi łąkami i bardzo szerokimi rozlewiskami wiosennymi. Ludzie nauczyli się tu żyć w zgodzie z rytmem natury i tak budowali swoje gospodarstwa, aby nie wchodzić rzece w drogę.
Pierwszym zwiedzanym miejscem Podlasia to miejscowość Tykocin, ,,Perła Polskiego Baroku”, ,,Wrota Podlasia”. Nie bez przyczyny miejscowość ta nazywana jest Perłą Baroku, bowiem stoją tu cudowne XVIII wieczne zabytki reprezentujące właśnie ten styl. Tykocin był miastem chętnie odwiedzanym przez królów i magnatów. Tu właśnie król Zygmunt August II ustanowił na zamku w Tykocinie najstarsze odznaczenie państwowe RP – Order Orła Białego. Stoi tu właśnie Pomnik Orła Białego wykonany z brązu i upamiętnia te wydarzenia.
Kolejne zwiedzane przez nas zabytki w Tykocinie to: Wielka Synagoga z 1642 roku – druga co do wielkości i najstarsza po krakowskiej, Mała Synagoga – Dom Talmudyczny z bogatymi zbiorami judaiców, w podziemiach której znajduje się restauracja ,,Tejsza”. Tu zjedliśmy lunch kuchni żydowskiej o nazwie kreplech, który wszystkim bardzo smakował. Dalej zwiedziliśmy Zamek Króla Zygmunta Augusta II, Kościół p.w. Trójcy Świętej – wybudowany w latach 1740 – 1750, Rynek miasta wraz z pomnikiem Stefana Czarnieckiego – byłym właścicielem miasta, które otrzymał od króla Jana Kazimierza za zasługi w walce ze Szwedami.
Następnym miejscem naszej wycieczki była stolica województwa Podlaskiego, licząca 300tys. Mieszkańców – Białystok. Rozpoczęliśmy od zwiedzania Zespołu Pałacowego Branickich – jednego z najbogatszych rodów dawnej Rzeczpospolitej. Jest to jedna z najokazalszych barokowych rezydencji magnackich na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, otoczona najlepiej zachowanym w Polsce ogrodem barokowym. Obecny kształt pałacu i ogrodów pochodzi z połowy XVIII wieku i odzwierciedla ambicje królewski hetmana Jana Klemensa Branickiego, stąd jego nazwy: ,,Wersal Polski”, ,,Wersal Podlaski”, ,,Wersal Północy”.
Z ogrodu ,,Wersalskiego” spacerkiem przeszliśmy się na Rynek Kościuszki, którym może pochwalić się Białystok. Jest on nietypowym bo trójkątnym rynkiem miejskim, który jest wynikiem układu dawnych traktów handlowych.
Z Rynku przeszliśmy do Katedry Wniebowzięcia N.M.P. Tworzą ją: stary kościół farny (biały) – późnorenesansowy z barokowym wnętrzem oraz neogotycka 72,5 metrowa przybudówka z czasów zaboru carskiego.
Z Białegostoku pojechaliśmy do oddalonego o 10km Wasilkowa, do Sanktuarium Święta Woda i Centrum Turystyczno – Pielgrzymkowego.
Zwiedziliśmy Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, w skład którego wchodzi kościół, Grota nad cudownym źródełkiem, Góra Krzyży, Kapliczki Siedmiu Boleści Matki Bożej, stacji drogi krzyżowej na Kalwarii. Źródełko, któremu to miejsc zawdzięcza swoją nazwę, cieszyło się od niepamiętnych czasów sławą cudownego.
Po zapoznaniu się z zespołem sanktuaryjnym udaliśmy się do miejscowego Centrum Turystyczno – Pielgrzymkowego na obiadokolację w restauracji ,,Siódme Niebo” i nocleg.
Drugi dzień wycieczki rozpoczęliśmy od ,,Szlaku Tatarskiego”, którego pierwszym punktem był Supraśl – malownicze miasteczko o statusie uzdrowiska. Najciekawszym zabytkiem Supraśla, który zwiedziliśmy była jego ikoną – Obronna Cerkiew Zwiastowania N.M.P. – główna świątynia prawosławnego monasteru (męskiego klasztoru prawosławnego). Drugim miejscem był Pałac Archimandrytów (przełożonych monasterów) – obecnie Muzeum Ikon, gdzie na multimedialnej wystawie poprzez grę świateł i śpiewy chórów cerkiewnych przybliżono nam historię prawosławia i dzieł sztuki – ikon, których zaprezentowano około 300. Przedstawiają one Chrystusa, Matkę Boską, najważniejsze święta cerkiewne oraz świętych, w tym Św. Mikołaja i Św. Jerzego.
Po zwiedzeniu zespołu klasztornego pojechaliśmy do miejscowości Kruszyniany, położonej 2 km od granicy z Białorusią. Niegdyś ta wieś nazywała się ,,Triniedzielnaja” (trzyświąteczna) – w piątek świętowali Tatarzy, w sobotę – Żydzi, w niedzielę – katolicy i prawosławni.
Kruszyniany to wieś nadana Tatarom przez Króla Jana III Sobieskiego w XVII wieku w zamian za niewypłacone żołdy w wojsku. Pozostali tu nieliczni Tatarzy nadal są wierni Islamowi. Kontynuują oni tradycję swoich przodków oaz odprawiają religijne ceremonie w swym obiekcie sakralnym – meczecie.
Najcenniejszym zabytkiem we wsi jest właśnie drewniany meczet z 1795 roku. Zwiedziliśmy go po uprzednim umówieniu się z przewodnikiem, który opowiedział nam o dziejach i obyczajach Tatarów w Polsce. Zwiedziliśmy także leżący nieopodal mizar – muzułmański cmentarz, który ma około 300 lat. Znajdują się na nim groby tak stare, tradycyjne, jak i nowe, przypominające te chrześcijańskie. Po zwiedzeniu meczetu i mizaru udaliśmy się do Tatarskiej Jurty, do prawdziwych Tatarów, gdzie zjedliśmy obiad w postaci przysmaku kuchni polskiego Orientu o nazwie Belysz. Tą potrawą zachwycał się swego czasu książę Karol następca tronu Wlk. Brytanii.
Kruszyniany – to drugi po Bohonikach największy ośrodek islamu w Polsce z najstarszym do dziś zachowanym meczetem tatarskim w Polsce położonym w Puszczy Knyszyńskiej.
Po obiedzie udaliśmy się w drogę powrotną do Rypina, zatrzymując się w miejscowości Krynki, ciekawym miasteczku z typowo Podlaskim widokiem z sześciobocznego rynku – na cerkiew, kościół i synagogę. Tylko tu w Polsce zobaczyć mogliśmy wychodzące z tego rynku – ronda 12 ulic. Drugie takie rondo w Europie – późniejsze znajduje się w Paryżu na Placu de la Concorde.
O godzinie 22:30, nieco zmęczeni ale szczęśliwi i zadowoleni dojechaliśmy do Rypina.
Ryszard Matuszak
Prezes OP PSD w Rypinie
