19 listopada w Sejmie RP odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Cukrzycy, zorganizowane w ramach obchodów Światowego Dnia Cukrzycy. Spotkanie odbyło się pod hasłem „Życie z cukrzycą – bez barier, bez wykluczeń” i zgromadziło szerokie grono ekspertów, decydentów oraz przedstawicieli środowisk pacjenckich i edukacyjnych. Organizatorami spotkania byli: Parlamentarny Zespół ds. Cukrzycy, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej SED, Fundacja Zdrowie i Edukacja Ad Meritum oraz Szpital Bielański. Patronat nad spotkaniem objęła Marszałkini Sejmu Monika Wielichowska, która w swojej wypowiedzi otwierającej spotkanie podkreśliła wagę profilaktyki i leczenia cukrzycy.
Pod przewodnictwem poseł Ewy Kołodziej, przewodniczącej Zespołu, uczestnicy debatowali o najważniejszych wyzwaniach stojących przed osobami żyjącymi z cukrzycą, a także o osiągnięciach ostatniego roku i dalszych potrzebach systemowych. W gronie mówców znaleźli się m.in. eksperci z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, przedstawiciele pacjentów z Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, edukatorzy ze Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej, a także reprezentanci Ministerstwa Zdrowia, NFZ i AOTMiT.
Poruszono wiele kluczowych tematów dotyczących dostępu do nowoczesnych terapii, roli edukacji diabetologicznej, konieczności eliminowania barier systemowych oraz wsparcia psychospołecznego dla pacjentów.
Prof. Irina Kowalska, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), podsumowując rok w diabetologii, zaapelowała o przyspieszenie działań w zakresie poprawy wykrywania cukrzycy oraz jakości opieki nad pacjentami. Zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia równego dostępu do opieki diabetologicznej oraz nowoczesnych terapii.
Wśród kluczowych postulatów znalazły się:
- Refundacja terapii osobistymi pompami insulinowymi dla osób z cukrzycą typu 1 powyżej 26. roku życia.
- Szerszy dostęp do systemów ciągłego monitorowania glikemii (CGM), w tym dla pacjentów z cukrzycą typu 2, którzy są leczeni insuliną.
- Dostęp do nowoczesnych terapii, takich jak leki inkretynowe, flozyny oraz innowacyjne insulin.
Prof. Kowalska poinformowała o wniosku PTD do Ministerstwa Zdrowia o rozszerzenie refundacji pomp insulinowych dla pacjentów 26+ oraz sensorów CGM dla szerszej grupy pacjentów. Podkreśliła także dobrą współpracę PTD z Ministerstwem Zdrowia oraz Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ), co sprzyja realizacji postulatów dotyczących poprawy opieki nad osobami chorującymi na cukrzycę.
Prof. Leszek Czupryniak poruszył ważne kwestie dotyczące osób z cukrzycą na rynku pracy. Wskazał, że w przeszłości cukrzyca była często postrzegana jako przyczyna niepełnosprawności, co wykluczało te osoby z aktywności zawodowej. Obecnie zmienia się to myślenie, a osoby z cukrzycą typu pierwszego i drugiego mogą funkcjonować normalnie w pracy, przy założeniu, że są odpowiednio zaangażowane w swoje leczenie.
Podkreślił, że pacjenci z cukrzycą są w dużej mierze odpowiedzialni za swoje zdrowie, podejmując codzienne decyzje dotyczące diety i leczenia. Edukacja na temat cukrzycy oraz wspieranie zdolności do pracy powinny być priorytetami. Prof. Czupryniak zaznacza, że współpraca między pracownikami a pracodawcami jest kluczowa, a obie strony mają swoje prawa i obowiązki, co jest istotne dla stworzenia przyjaznego środowiska pracy.
Podkreślił, że pacjenci z cukrzycą często są bardziej odpowiedzialnymi pracownikami, niż osoby zdrowe, ponieważ dbają o swoje zdrowie a choroba uczy ich sumienności i uważności. Wspomniał również o rosnącej świadomości zdrowotnej i potrzebie regularnego monitorowania poziomu glukozy w kontekście badań okresowych w miejscu pracy.
W odpowiedzi do stanowiska ekspertów minister Dominika Janiszewska-Kajka, zastępca dyrektora w Departamencie Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia, potwierdziła trwający dialog z ekspertami w kontekście wprowadzenia refundacji pomp insulinowych dla osób powyżej 26. roku życia. Wskazała, że ministra zdrowia podjęła decyzję o przeprowadzeniu dalszych niezbędnych analiz, co jest kluczowe dla realizacji świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Przekazała, że wnioskowana populacja pacjentów, która będzie objęta refundacją, została zweryfikowana i jest mniejsza niż pierwotnie szacowano. Zaznaczyła, że konieczne jest zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych Agencja została zobowiązana do opracowania końcowej taryfikacji, co powinno zostać zakończone do końca bieżącego roku roku. Minister Janiszewska-Kajka poruszyła również temat prac nad tzw. odwróconą piramidą świadczeń, wskazując na współpracę z ekspertami oraz Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie wprowadzania nowych porad. Obecnie ekspertyzy są na etapie weryfikacji, co pozwoli określić, w jakim kształcie i jakiej wycenie nowe usługi mogą zostać wprowadzone w obszarze diabetologii.
Podczas spotkania zabrała głos także wiceprezes Anna Kowalczuk z AOTMiT, która omówiła sytuację dotyczącą refundacji pomp insulinowych oraz działania Agencji w tym zakresie. Podkreśliła, że Agencja wysoko ocenia jakość materiałów przekazywanych Agencji przez środowisko medyczne i organizacje pacjentów działających w obszarze diabetologii, co bardzo usprawnia dialog między stronami i wpływa pozytywnie na decyzje dotyczące przyznawania refundacji. Wiceprezes Kowalczuk wspomniała także, iż Agencja wprowadza programy profilaktyczne dla cukrzycy typu drugiego, które zyskały dużą popularność wśród jednostek samorządowych, a ich zakres został zdefiniowany na koniec zeszłego roku. Programy te obejmują działania edukacyjne oraz badania przesiewowe mierzące poziom glukozy w populacji dorosłych, mające na celu modyfikację stylu życia i zapobieganie cukrzycy. Na koniec podkreśliła raz jeszcze otwartość Agencji na wszelkie dowody, które mogą wspierać procesy oceny i wnioskowania. Złożyła także podziękowania za konsolidację środowiska oraz współpracę na rzecz zdrowia publicznego.
Monika Kaczmarek, prezes PSD w swoim wystąpieniu podkreśliła, że celem spotkania jest naświetlenie potrzeby równych dostępu do leczenia dla wszystkich pacjentów żyjących z cukrzycą. Przybliżyła najważniejsze osiągnięcia ostatnich miesięcy, a także wskazała jakie obszary wymagają zmian, m.in. potrzeba wprowadzenia programu diagnostyki i leczenia stopy cukrzycowej do koszyka świadczeń gwarantowanych, co jest kluczowe dla pacjentów z powikłaniami. Wskazała, że nadal istnieją potrzeby w zakresie szerszego dostępu do innowacyjnych terapii, że warto jest rozszerzać dostęp do systemów monitorowania glikemii i osobistych pomp insulinowych po 26. roku życia bo są to konkretne inwestycje w przyszłość.
Jak podkreśliła warto zwiększać środki alokowane w zdrowie, gdyż:
- Inwestycje w nowoczesne technologie i terapie przynoszą oszczędności w dłuższym okresie, zapobiegając powikłaniom, które mogą prowadzić do większych kosztów budżetowych społecznych.
- Cukrzyca typu drugiego staje się coraz częstsza w młodszych grupach wiekowych, co stawia dodatkowe wyzwania dla systemu opieki zdrowotnej – jak wspierać ich w zachowaniu dobrego zdrowia na dłużej, by mogli pełnić role rodzinne i społeczne, pracować.
„Podziękowania kieruję do wszystkich decydentów i instytucji za prowadzenie konstruktywnego dialogu. Jesteśmy otwarci na dalszą współpracę i wymianę doświadczeń” – dodała na koniec wystąpienia.
Ważną częścią debaty były wystąpienia prof. Beaty Mrozikiewicz-Rakowskiej i prof. Przemysława Lipińskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, którzy mówili o znaczeniu zapewnienia dostępu do właściwej opieki chorym borykającym się z zespołem stopy cukrzycowej. Wg szacunków w Polsce osób takich może być nawet 300 tys. i warto jest zapewnić im taką opiekę, która skutecznie ustrzeże ich przed najbardziej drastyczną konsekwencją niewystarczającego leczenia, jakim jest amputacja. Pilotażowy program leczenia stopy cukrzycowej jasno pokazał jak można i należy leczyć, teraz środowisko ekspertów i pacjentów czeka na odpowiednie rozwiązania systemowe.
Dr Beata Stepanow, prezes Stowarzyszenia Edukacji Dabetologicznej SED, podkreśliła znaczenie koordynowanej opieki w diabetologii, gdzie pacjenci mają możliwość korzystania z porad edukacyjnych prowadzonych przez zespół terapeutyczny. Wskazała, iż istniej stanowisko edukator ds. diabetologii, które może piastować jedynie pielęgniarka lub położna. Podkreśliła, że jest to dobre rozwiązanie w obecnej trudne sytuacji środowiska położniczego. Zwróciła uwagę na trudności, z jakimi borykają się pacjenci w poradni diabetologicznej na poziomie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, tzw. pacjenci pierwszorazowi, którzy w dniu wizyty w poradni u lekarza nie mogą skorzystać z porady pielęgniarskiej. Podkreśliła, że minister zdrowia w swoim rozporządzeniu wskazuje, iż pierwsza wizyta powinna być połączoną wizytą pielęgniarsko-lekarską czego nie respektuje w tym temacie zarządzenie prezesa NFZ. W efekcie oznacza to, że osoba z cukrzycą pozostaje sama w sytuacji, gdy lekarz specjalista dokonuje modyfikacji terapii czy wprowadza nowe rozwiązania technologiczne, co może prowadzić do błędów w samodzielnym zarządzaniu chorobą. W odpowiedzi przedstawicielka ministerstwa zdrowia zobowiązała się do wyjaśnienia tematu z NFZ.
Na zakończenie podkreśliła, że edukacja pacjentów jest kluczowa dla skutecznego zarządzania chorobą od pierwszego dnia diagnozy i zachęcała pacjentów do zadawania pytań o dostępność edukatorów w szpitalach, aby móc w pełni wykorzystać potencjał edukacyjny.
Wszyscy uczestnicy dzisiejszego posiedzenia zgodnie uznali, że było to jedno z najowocniejszych spotkań, w jakich mieli okazję uczestniczyć – ze względu na wagę poruszanych problemów oraz merytoryczną wielostronną dyskusję, w której uczestniczyły wszystkie strony zainteresowane dalszą poprawą jakości opieki diabetologicznej oraz osoby mające wpływ na kształtowanie systemu opieki zdrowotnej w Polsce.
