Marihuana jest narkotykiem stosowanym w wielu regionach świata (w Indiach palona była już przed 4 000 lat). Powstaje poprzez wysuszenie żeńskich kwiatostanów konopii indyjskich (także konopii siewnych). Czasem dodawane są również młode liście konopii.
Marihuana jest źródłem substancji psychoaktywnych tzw kannabinoidów. Najsilniej spośród nich działa związek o nazwie tetrahydrokannabinol (w skrócie THC).
Zawartość THC w marihuanie sięga do 8%. Jeszcze bogatszym źródłem THC są nasiona konopii (do 20%) tzw skun oraz haszysz – sprasowana żywica konopii (do 50% THC) czy też olejek haszyszowy uzyskiwany poprzez destylacje konopii.
Niebezpiecznym zjawiskiem jest obserwowana w ostatnich latach dostępność marihuany o wysokiej zawartości THC – produkowanej z zmodyfikowanych genetycznie odmian konopii indyjskich lub wzbogacanych olejkiem haszyszowym lub syntetycznymi kannabinoidami. Marihuana palona jest w formie fajki lub tzw. skrętów.
W internecie można znaleźć wiele informacji dotyczących marihuany, w tym również związku stosowania marihuany z cukrzycą. Niestety nie zawsze są to informacje prawdziwe. Tym ważniejsze jest poszerzenie wiadomości na ten temat.
Czy stosowanie marihuany w Polsce jest legalne?
Od 2017 roku marihuana jest zarejestrowana w Polsce jako środek leczniczy. Preparaty marihuany leczniczej i inne formy kannabinoidów dostępne są wyłącznie na receptę.
Dla kogo marihuana może być lekiem?
Lecznicza forma marihuany dedykowana dla osób cierpiących na szczególne zespoły chorobowe m.in. osób z bólem neuropatycznym, spastycznością w przebiegu stwardnienia rozsianego (zarejestrowany preparat do stosowania na błonę śluzową jamy ustnej), padaczką lekooporną (np. zespół Draveta), wymiotami w przebiegu chemioterapii nowotworów, wyniszczenia u osób zarażonych wirusem HIV. Marihuana nie jest skutecznym lekiem w przypadku spastyczności poudarowej np. po wylewie krwi do mózgu.
Trzeba podkreślić, że skuteczność preparatów kannabinoidów, w tym marihuany leczniczej w leczeniu bólu neuropatycznego, nie jest większa niż stosowanych od lat preparatów np. leków antydepresyjnych trójcyklicznych.
Jednocześnie stosowanie dodatkowe marihuany leczniczej u osób z przewlekłym bólem w przebiegu nowotworów stosujących opioidy np. morfinę zmniejsza tolerancję tego leku przeciwbólowego – pozwala na lepszy efekt terapeutyczny, mniejszą potrzeba zwiększania dawki. Ponadto marihuana może poprawić nastrój pacjentów, zmniejszyć poczucie tzw bólu totalnego.
W Stanach Zjednoczonych zarejestrowane są preparaty kannabinoidów do leczenia wybranych przypadków jaskry (wzmożonego ciśnienia śródgałkowego).
Czy dostępność marihuany zmniejsza ryzyko uzależnienia od innych narkotyków np. kokainy?
Argumenty przemawiające za decyzją o legalizacji marihuany, że w ten sposób ograniczy się tendencje do sięgania po tzw. narkotyki twarde uzależniające fizycznie, nie sprawdziły się. Osoby stosujące kannabinoidy częściej uzależniają się od innych narkotyków np. kokainy w porównaniu z osobami nie palącymi marihuany.
Czy marihuana powoduje uzależnienie?
Marihuana powoduje uzależnienie psychiczne. Przez lata sądzono, że to uzależnienie ma łagodny charakter i bez szczególnej terapii udaje się z tego uzależnienia wyzwolić. Niestety u części osób palących marihuanę w 10-30% nie jest możliwe proste przerwanie stosowania marihuany i uzależnienie wymaga długotrwałego leczenia.
Ryzyko uzależnienia zależy od wieku, w którym ktoś zaczyna palić marihuanę i wynosi 1 do 10 dla osób po 18 roku życia oraz 1 do 6 przed 18 rokiem życia.
Od czego zależą efekty marihuany?
Marihuana jest źródłem ponad 700 substancji. Efekty psychomimetyczne związane są z działaniem THC. Inny ważny kannabinoid zawarty w marihuanie to kannabidiol (CBC) który tylko w niewielkim stopniu wpływa na stan euforii a odpowiedzialny jest m.in. za działanie przeciwpadaczkowe, przeciwzapalne, przeciwlękowe i immunomodulacyjne (wpływające na odporność organizmu).
THC działa poprzez receptory typu 1 (CB1) oraz typu 2 (CB2). CB1 zlokalizowane są głównie w ośrodkowym układzie nerwowym, tkance tłuszczowej i większości gruczołów wewnętrznego wydzielania np. przysadce, zaś CB2 występują przede wszystkim w obwodowym układzie nerwowym i komórkach układu immunologicznego (Pertwee RG 2005, Borowska M 2018).
CBD działa głównie na inne receptory np. TRPV1 (Transient Receptor Potential cation channel subfamily V member 1). Wykazano działanie immunosupresyjne CBD.
Kannabinoidy mogą wywoływać różne efekty działania. Mogą działać pobudzająco, euforycznie, uspokajająco, znieczulająco, halucynogennie. Najczęstsze objawy związane z maleniem marihuany to euforia, wielomówność, nadwrażliwość zmysłów, przyspieszenie czynności serca, wzrost ciśnienia tętniczego, suchość jamy ustnej, kaszel, przekrwienie spojówek. Może wystąpić senność, wzmożona potliwość, uczucie głodu, zawroty i bóle głowy, zaburzenia koordynacji ruchowej, zaburzenia pamięci, upośledzenie zdolności uczenia się.
Czy palenie marihuany wpływa na prowadzenie samochodu?
Ważne jest to, że marihuana i inne formy kannabinoidów upośledzają prowadzenie pojazdów do 24 godzin od ich zastosowania.
Czy marihuana może być groźna dla życia?
Nie było przypadków śmierci spowodowanych bezpośrednio przedawkowaniem palonej marihuany. Jednak powikłania związane z jej stosowaniem mogą być groźne. Po wypaleniu marihuany może dojść do nasilonej duszności z powodu zaostrzenia astmy oskrzelowej. Palenie haszyszu zwiększa ryzyko odmy opłucnowej (samoistnego pęknięcia płuca).
Kannabinoidy zawarte w marihuanie i haszyszu odpowiedzialne mogą być za niedokrwienie mięśnia sercowego a nawet zawał serca (także u osób bez wcześniej rozpoznawanej choroby niedokrwiennej serca).
Jak składniki marihuany wpływają na komórki beta produkujące insulinę?
W badaniach na komórkach beta (odpowiedzialnych za wydzielanie insuliny), zarówno zwierzęcych jaki i ludzkich, wykazano, że stymulacja receptorów CB1 na tych komórkach przyczynia się do ich obumierania. Tym czynnikiem jest główny składnik marihuany – THC (Kim W 2012).
Jak marihuana wpływa na ryzyko kwasicy ketonowej u osób z cukrzycą typu 1?
Palenie marihuany u dorosłych osób z cukrzycą typu 1 zwiększa niemal 2- krotnie ryzyko kwasicy ketonowej. Jednocześnie stwierdzono wyższe wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c), gorsze przewlekłe wyrównanie metaboliczne u osób z cukrzycą typu 1 używających marihuanę w celach rekreacyjnych. Nudności i wymioty są typową manifestacją kwasicy ketonowej w cukrzycy typu 1.
Marihuana z jednej strony może być stosowana dla zmniejszenie nudności i wymiotów po chemioterapii, z drugiej strony przewlekłe palenie marihuany może spowodować Zespół nasilonych wymiotów (Cannnabinoid hyperemasis syndrome – CHS). Zespół ten występuje głównie u osób przewlekle, zwykle codziennie, palących marihuanę. Początkowo występują okresowo nudności, wymioty, bóle brzucha. Za zespół ten odpowiedzialny jest rozpuszczalny w tłuszczach o długim okresie półtrwania THC. Okresy głodzenia, redukcji tkanki tłuszczowej sprzyjają nasileniu tego zespołu. W nasilonej fazie dominują częste nasilone wymioty (kilka -kilkanaście razy na godzinę), bóle brzucha, uczucie kołatania serca, uderzenia gorąca, wzrost ciśnieni tętniczego, tachykardia. Zwykle konieczne jest dożylne wyrównanie zaburzeń wodnoelektrolitowych. Pełna poprawa możliwa jest po odstawieniu marihuany i innych kannabinoidów.
Co to jest zespół awolucyjny?
W części osób palących marihuanę dochodzi do rozwoju tzw. zespołu awolucyjnego, stanu, w którym człowiek staje się bezwolny. Charakterystyczne jest dla tego zespołu poczucie bezradności i zaniedbanie. Jednocześnie osoba z tym zespołem może stać się łatwo ofiarą manipulacji w tym manipulacji w sferze finansowej.
Jaki czas po wypaleniu marihuany można stwierdzić w organizmie jej metabolity?
W moczu osoby palącej marihuanę wykrywane są jej metabolity jeszcze przez długi czas od jej ostatniego zastosowania.
Przy czym nie ma wyników dodatnich takiego testu u osób, które jedynie przebywały w towarzystwie osób palących marihuanę (tzw bierna ekspozycja na dym marihuany).
Jak marihuana wpływa na zdolności intelektualne?
W anonimowych badaniach ankietowych wykazano, że 50% polskich licealistów paliło chociaż 1 raz marihuanę. Udowodniony jest związek pomiędzy przewlekłym stosowaniem marihuany a problemami w nauce i wynikami w pracy. Obserwowane są zaburzenia pamięci i upośledzenie zdolności uczenia się.
Czy palenie marihuany zwiększa ryzyko chorób psychicznych?
Udowodnione jest częstsze występowanie schizofrenii i depresji u osób palących marihuanę. W przypadku wcześniej rozpoznanej schizofrenii może dojść do ciężkiego zaostrzenia choroby. Wśród przeciwwskazań do stosowania leku będącego ekstraktem z konopii zawierających THC i CBD (odpowiednik marihuany) wymieniona jest schizofrenia – nie tylko u pacjenta, ale również w wywiadzie rodzinnym u bliskich krewnych.
Odpowiedzi na pytania o wpływie spożywania marihuany na przebieg cukrzycy typu 2, a także oddziaływaniu na układ sercowo-naczyniowy oraz na zaburzenia erekcji, płodność męską można będzie znaleźć w drugiej części artykułu.
Dr n. med. Roman Kuczerowski
Dr n. med. Irina Bosek
