Nadchodzące miesiące to idealny czas do większej aktywności fizycznej. Oczywiście ruch jest zalecany osobom z cukrzycą o każdej porze roku, ale w praktyce różnie bywa i większość z nas po zimie jest nieco „unieruchomiona”. Czas się wiec rozruszać – dla zdrowia fizycznego, psychicznego i oczywiście dla normoglikemii. Bo o tym, że na nasze cukry ruch ma wpływ wręcz zbawienny, chyba nikogo nie trzeba już przekonywać.
Aktywność fizyczna dla osób z cukrzycą to rodzaj „lekarstwa”, z którego wszyscy powinni korzystać, ze względu na jego dobroczynny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Obecnie, dzięki szerokiemu stosowaniu systemu do monitorowania glikemii, takich jak FreeStyle Libre 2 podejmowanie aktywności wiąże się z większymi możliwościami kontroli glikemii w trakcie wysiłku i po jego zakończeniu. To ogromna zmiana, bo zwiększa nasze bezpieczeństwo, a strach przed niedocukrzeniami dla wielu osób z cukrzycą ciągle jest barierą dla regularnego korzystania z dobrodziejstw ruchu.
To nie tylko o cukry chodzi
Myśląc o aktywności fizycznej łączymy ją głównie z dobrym wpływem na cukry i na masę ciała. I słusznie, ale to nie wszystko. Nie mniej ważny jest wpływ wysiłku na cały układ krążenia, który jak wiadomo choroba metaboliczna mocno obciąża. Aktywność fizyczna pomaga uregulować ciśnienie tętnicze krwi, przyczynia się do spadku stężenia trójglicerydów, redukcji „złego” cholesterolu LDL przy wzroście korzystnej dla zdrowia frakcji „dobrego” cholesterolu HDL.
Aktywność fizyczna ma też przełożenie na układ ruchu, co jest niezwykle ważne zarówno dla osób młodych, pracujących przed komputerem, jak i nieco starszych, którzy zaczynają odczuwać poranne „zesztywnienie” kości. Regularnie uprawiany sport pozwala uniknąć bólu kręgosłupa i problemów ze stawami. Równie ważny jest dla naszego samopoczucia psychicznego. Kiedy organizm jest odpowiednio dotleniony lepiej śpimy, sprawniej myślimy i mamy więcej energii. Odpowiednia ilość snu to z kolei element walki z depresją, która także jest zmorą naszych czasów. A osoby z cukrzycą są na nią narażeni znacznie bardziej, niż osoby bez cukrzycy.
Wracając do tematu glikemii i masy ciała. Pamiętajmy, że aktywność fizyczna ma wpływ na glikemię nie tylko w czasie jej uprawiania, ale nawet wiele godzin później (w zależności od intensywności i czasu jej trwania). I to jest bardzo dobra wiadomość, że nawet jak już odpoczywamy po intensywnej przejażdżce rowerem, to nasze mieści nadal intensywniej spalają glukozę. Trzeba też powiedzieć sobie szczerze, że nie sposób zredukować masę ciała bez podejmowania dodatkowych aktywności, które zapewnią nam ujemny bilans energetyczny.
Jak się do tego zabrać?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wdrożenie się do aktywności fizycznej powinno być uzależnione od możliwości organizmu pacjenta oraz jego intensywności. Z czasem, kiedy ruch staje się naszą rutyną, będzie mógł być bardziej intensywny. Najważniejsze wytyczne PTD dotyczące aktywności fizycznej:
• W celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2-3 dni, a najlepiej codziennie;
• Rozpoczynając intensywną aktywność fizyczną, należy wykonywać trwające 5-10 minut ćwiczenia wstępne, a na zakończenie – uspokajające
• Wysiłek fizyczny może zwiększać ryzyko hipoglikemii pojawiającej się nagle lub z opóźnieniem;
• Należy zwracać uwagę na zapobieganie odwodnieniu organizmu w warunkach wysokiej temperatury otoczenia; Nawodnienie jest jedną z kluczowych elementów samoopieki szczególnie podczas ciągłego monitorowania glikemii.
• Należy pamiętać o ryzyku uszkodzenia stóp podczas wysiłku (zwłaszcza przy współistniejącej neuropatii obwodowej i obniżeniu progu czucia bólu), o konieczności pielęgnacji stóp i wygodnym obuwiu.
• Odpowiednią formą wysiłku u osób z cukrzycą (przy współwystępowaniu nadwagi/otyłości) w każdym wieku jest nordic walking.
• Najbardziej odpowiednią formą wysiłku w grupie osób z cukrzycą typu 2 w wieku > 65. roku życia i/lub z nadwagą jest szybki (do zadyszki) spacer, 3-5 razy w tygodniu (około 150 minut/tydzień).
• Osoby bez istotnych przeciwskazań, szczególnie w młodszych grupach wiekowych, należy zachęcać do zwiększonej aktywności fizycznej, w tym do uprawiania sportu.
• Znakomitym narzędziem ułatwiającym okołowysiłkową kontrolę glikemii są systemy do ciągłego monitorowania stężenia glukozy i systemy typu flash, wykorzystywane zarówno w czasie rzeczywistym, jak i do retrospektywnej oceny wpływu wysiłku fizycznego i podjętych interwencji terapeutycznych na glikemię.
Z sensorem na ramieniu
Co nam daje uprawianie sportu z sensorem FreeStyle Libre 2 na ramieniu? Przede wszystkim świadomość z jaką glikemią zaczynamy i kończymy aktywność oraz jak zmieniała się ona w trakcie jej trwania. To ważne dla naszego bezpieczeństwa, ale w ten sposób uczymy się też, jak poszczególne rodzaje aktywności wpływają na cukry, przez co lepiej poznajemy własny organizm. Osoby bardziej zaawansowane, uprawiające sport i regularne treningi, dzięki ciągłemu monitoringowi zauważą, że nie każda aktywność w taki sam sposób wpływa na glikemię, są również takie, po których glikemia wzrasta. To cenna wiedza oraz możliwość dostosowania leczenia i diety do rodzaju podejmowanej aktywności.
Jeśli cukier w trakcie podejmowanej aktywności będzie przekraczał normy – jesteśmy o tym informowani poprzez alarmy. To także ogromna poprawa w zakresie bezpieczeństwa, co ma przełożenie na nastawienie psychiczne pacjentów do zwiększenia dawki ruchu niezależnie od wieku. Łatwiej przekonać się do podejmowania wysiłku, kiedy zagrożenie w postaci hipoglikemii mamy pod większą kontrolą. CGM chroni nas także przed odsuniętymi w czasie konsekwencjami zwiększonego spalania węglowodanów, czyli przed np. hipoglikemią w nocy, gdy śpimy.
Joanna Ostrowiecka
