Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, z którą pacjent zmaga się przez całe życie. Burzliwy postęp, który dokonał się we współczesnej diabetologii w ostatniej dekadzie spowodował, że dysponujemy obecnie licznymi możliwościami monitorowania glikemii i farmakoterapii. Jednak mimo ich praktycznego wykorzystanie w dalszym ciągu ich efektywność nie jest w pełni wykorzystywana i parametry wyrównania cukrzycy pozostają niezadowalające. Co więc jest przyczyną tego stanu? Uważa się, że tak jak w przypadku innych chorób przewlekłych terapia powinna być dostosowana do potrzeb pacjenta i w pełni przez niego akceptowana. Tylko takie postępowanie może zapewnić, że pacjent będzie chętnie stosował się do jej zasad, co sprawi, że stanie się ona bardziej skuteczna.
Najnowsze zalecenia ADA/EASD opublikowane we wrześniu 2022 roku stawiają właśnie pacjenta i jego potrzeby w centrum uwagi. Leczenie cukrzycy ma zarówno zapobiegać powikłaniom choroby i przez to przedłużać życie, ale także, co równie ważne, zapewnić optymalną jakość życia osoby z cukrzycą. Ta troska o pacjenta zaczyna się już od komunikacji słownej. Język ma ogromne znaczenie w porozumiewaniu się z osobą z cukrzycą. Powinien być motywujący, aprobujący i przede wszystkim zrozumiały, czyli dostosowany do osoby, z którą się rozmawia. Sposób komunikacji powinien również stwarzać warunki do zadawania przez pacjenta nurtujących go pytań w sposób nieskrępowany. Dobra komunikacja słowna do pierwszy krok do sukcesu w leczeniu.
Zespół terapeutyczny winien jest brać pod uwagę uwarunkowania określane jako socjoekonomiczne determinanty zdrowia. Określenie dość enigmatyczne, ale rozumie się przez nie poziom edukacji, aspekty związane z pracą zawodową i sytuacją ekonomiczną, warunki i styl życia, rytm dnia i przyzwyczajenia, sposób spędzania czasu wolnego, zainteresowania i pasje. Tylko terapie wychodzące naprzeciw potrzebom pacjenta, jak najmniej ingerujące w jego codzienne życie dają szansę na ich długoletnie stosowanie. Oczywiście zalecenia terapeutyczne powinny zmieniać się z zależności od zmieniających się potrzeb pacjenta i wskazań zdrowotnych.
W związku z tym, że współczesna diabetologia może zaoferować pacjentowi wiele opcji terapeutycznych. Troską lekarzy i wszystkich członków zespołu terapeutycznego powinna być dbałość o dostosowanie opcji leczenia najbardziej odpowiednich dla danej osoby uwzględniając wymieniowe wcześniej czynniki. Niezmiernie istotne jest przedstawienie pacjentowi wszelkich dostępnych opcji postępowania leczniczego wskazanych według najlepszej aktualnej wiedzy i możliwości medycyny.
Po przedstawieniu dostępnych opcji to właśnie pacjent powinien zdecydować, która z nich jest dla niego najbardziej odpowiednia i którą z nich akceptuje. Ta akceptacja daje nadzieję na to, że będzie chętnie stosowana w codziennym życiu. Jednocześnie dokonanie przez pacjenta wyboru czyni go bardziej zaangażowanym i współodpowiedzialnym za efekty leczenia. Te efekty powinny być oceniane według z górny określonego planu. Taki plan powinien byś tworzony wspólnie z pacjentem np. oznaczenia HbA1c co 3 miesiące, wykonywanie dobowego profilu glikemii raz w miesiącu itp. Oczywiście taki plan musi ulegać zmianom w czasie, ale wszelkie zmiany i modyfikacje powinny być uzgadniane z pacjentem i wprowadzane po uzyskaniu jego aprobaty.
Wśród przykładów takiego indywidualnego podejścia do osoby z cukrzycą są pacjenci wykonujący pracę zmianową. Dzięki dostępności wielu różnych preparatów insuliny możemy obecnie łatwo dostosować schemat insulinoterapii w zależności od zmiany, na którą w dany dzień pracuje pacjent. Przekonaliśmy się dobitnie, że nie można życia pacjenta dostosowywać do zaproponowanego modelu leczenia, a wręcz odwrotnie, to model leczenia należy dostosować do potrzeb pacjenta. Innym przykładem niech będzie przypadek, kiedy pacjent z cukrzycą doznaje zawału serca. W takiej sytuacji z lekarskiego punktu widzenia powinniśmy zmienić dotychczas stosowaną terapię i zmodyfikować ją według aktualnych zaleceń, podobnie w przypadku pogarszającej się funkcji nerek. W takich sytuacjach konieczna jest niezwłoczna modyfikacja leczenia dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta i aktualnych wskazań medycznych.
Indywidualne podejście do terapii cukrzycy jest koniecznością. Każdy pacjent choruje na cukrzycę inaczej i ma inne potrzeby. Tylko te metody leczenia, które współgrają z potrzebami pacjenta, najmniej ingerują w jego życie będą przez niego akceptowane i stosowane. Postęp w diabetologii, który dokonuje się na naszych oczach jest w stanie to zaoferować każdej osobie zmagającej się z cukrzycą.
Prof. dr hab. med. Grzegorz Dzida
Artykuł powstał w ramach cyklu “Dotrzymaj kroku cukrzycy”
Partnerzy: AstraZeneca, Boehringer Ingelheim, Novo Nordisk
