W trakcie tegorocznego kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (American Heart Association, AHA) w Chicago nasz zespół (Dr Ibadete Bytyci, Stanisław Surma, Dr Joanna Lewek oraz prof. Maciej Banach – kierownik zespołu) miał przyjemność zaprezentować wyniki zbiorczej analizy 18 badań obejmujących łącznie ponad 67 tysięcy osób której celem była ocena wpływu różnych ilości kroków na ryzyko śmierci z dowolnej przyczyny jak i z przyczyn sercowo-naczyniowych „The Relationships Between Daily Step Counts With All-Cause and Cardiovascular Mortality: A Meta-Analysis”.
Stwierdziliśmy, że każde dodatkowe wykonanie 1000 kroków/dobę było związane z zmniejszeniem o 12% ryzyka śmierci z dowolnej przyczyny. Co więcej, każde dodatkowe 500 kroków/dobę zmniejszało o 6% ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych. Im więcej badani wykonywali kroków tym większe odnosili korzyści zdrowotne. Jest to o tyle ważne, bowiem chodzenie jest najprostszą i najbardziej dostępną formą aktywności fizycznej.
Wyniki naszego badania pokazują, że już nawet niewielkie zwiększenie ilości wykonywanych dziennie kroków przynosi wymierne korzyści zdrowotne. Mimo to siedzący tryb życia, ze względu na duże rozpowszechnienie, określany jest jako choroba XXI wieku. Dane epidemiologiczne pokazują, że niewystarczający poziom aktywności fizycznej dotyka 27,5% ludzi na całym świecie, przy czym odsetek ten jest znacznie wyższy wśród kobiet i osób w krajach o wysokich dochodach. W ostatnich latach stwierdzono, że globalne rozpowszechnienie niedostatecznej aktywności fizycznej utrzymuje się na stałym poziomie. Ponadto, jeśli obecne tendencje się utrzymają, globalny cel dotyczący aktywności fizycznej na 2025 r. (względne zmniejszenie o 10% niedostatecznej aktywności fizycznej) nie zostanie osiągnięty.
Wyniki interesującej zbiorczej analizy badań, przeprowadzonej przez Qiu i wsp., obejmującej chorych z cukrzycą typu 2 wykazano, że korzystanie z licznika kroków (krokomierza) w istotny sposób zwiększyło poziom aktywności fizycznej w tej grupie chorych. Wynika to zapewne z tego, że krokomierz motywuje do wykonywania większej liczby kroków – realizacji założonych celów oraz umożliwia kontrolę aktywności w ostatnich tygodniach i miesiącach.
Chodzenie poprawia także kontrolę stężenia glukozy we krwi u chorych z cukrzycą typu 2.
Żyjemy w czasach kiedy aktywność fizyczna na wolnym powietrzu nie zawsze jest zdrowa. W związku z rozpoczynającym się okresem grzewczym należy pamiętać, że aktywność fizyczna w warunkach dużego zanieczyszczenia powietrza może przynieść więcej szkody niż pożytku. Zostało do dokładnie przeanalizowane w badaniu autorstwa Kim i wsp., obejmującym blisko 1,5 miliona osób. Wyniki tego ważnego badania przedstawiono na rycinie poniżej.
Rycina. Wpływ aktywności fizycznej, w zależności od poziomu zanieczyszczenia powietrza, na ryzyko chorób układu krążenia. Opracowano na podstawie: https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/25/2487/6189959?login=false
Wyniki tego badania wskazują, że uprawianie aktywności fizycznej na wolnym powietrzu o dużym stopniu zanieczyszczenia przynosi tyle samo szkód (zwiększenie ryzyka chorób układu krążenia), co w przypadku siedzącego trybu życia.
W związku z tym należy, szczególnie w okresie grzewczym, monitorować stan powietrza na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska (https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current).
W dni kiedy stan powietrza jest zły należy unikać aktywności fizycznej w mieście. Pewną alternatywą, w miarę możliwości, jest korzystanie z lasów poza miastem.
Zły stan powietrza nie powinien zwalniać z aktywności fizycznej. Dobrym wyborem na takie dni jest korzystanie z roweru stacjonarnego w domu.
Podsumowując, najprostsza forma aktywności fizycznej – chodzenie, przynosi wymierne korzyści zdrowotne, pod postacią zmniejszenia ryzyka śmierci.
Dobrym rozwiązaniem dla osób szukających motywacji do wykonywania założonej liczny kroków jest zakup krokomierza lub wykorzystanie go w telefonie komórkowym. Miejsce aktywności fizycznej należy uzależniać od aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza.
Stanisław Surma
Wydział Nauk Medycznych w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
