Strzałka trendu, informująca o tym, czy i jak szybko stężenie cukru we krwi wzrasta, obniża się czy jest stabilne, to niezwykle ważna funkcja w systemach do monitorowania glikemii. Znając trend oraz tempo zmian glukozy jesteśmy w stanie być o krok przed cukrzycą. Z wyprzedzeniem reagować na nadmierne wahania glukozy, a przez to ograniczać liczbę epizodów hipo i hiperglikemii. Jak w pełni wykorzystywać strzałki trendu w codziennej samokontroli?
Kontrolując glikemię glukometrem uzyskujemy jedynie punktowy, aktualny wynik stężenia glukozy we krwi. Korzystając z ciągłego monitoringu, poza aktualnym pomiarem otrzymujemy informację, czy cukier jest stabilny, obniża się czy wzrasta oraz jakie jest tempo tych zmian. Informują nas o tym strzałki trendu, które w sposób graficzny i intuicyjny uzupełniają wiedzę pacjenta o wahaniach jego glikemii. Jednak nie tylko o świadomość tutaj chodzi, ale przede wszystkim o działanie. Dzięki tej dodatkowej informacji jesteśmy w stanie podejmować lepsze decyzje odnośnie naszego postępowania i leczenia, w tym odnośnie podawanych dawek insuliny.
Jak interpretować strzałki trendu?
Każda z pięciu strzałek trendów jest dla użytkownika systemu do ciągłego monitorowania glikemii wskazówką, czy powinien podjąć jakieś działania, czy też jego glikemia jest stabilna i może ograniczyć się do jej regularnego monitorowania.
| STRZAŁKA TRENDÓW (na przykładzie systemu FreeStyle Libre) |
TEMPO ZMIAN GLIKEMII | |
| ⇑ | pionowa w górę glikemia rośnie gwałtownie |
wzrost o ponad 2 mg/dl na minutę, czyli ponad 30 mg/dl w ciągu 15 minut |
| ⇑ | pochyła w górę umiarkowany wzrost glikemii |
glikemia rośnie o wartość 1-2 mg/dl na minutę, czyli około 15 -30 mg/dl w ciągu 15 minut |
| ⇒ | glikemia jest stabilna | glikemia jest stabilna |
| ⇓ | pionowa w dół glikemia obniża się gwałtownie |
spadek o ponad 2 mg/dl na minutę czyli około 30 mg/dl w ciągu 15 minut |
| ⇓ | pochyła w dół umiarkowany spadek glikemii |
glikemia obniża się o wartość 1-2 mg/dl na minutę czyli około 15-30 mg/dl w ciągu 15 minut |
Mówiąc o strzałkach trendu warto przypomnieć, że wskazują one nie tylko na kierunek zmian, ale i na ich tempo. A o tym użytkownicy systemów CGM często zapominają, albo nie potrafią tej wiedzy wykorzystać w praktyce. Tymczasem glikemia na poziomie 90 mg/dl (czyli prawidłowa), której towarzyszy strzałka skierowana pionowo w dół to tak naprawdę ostrzeżenie, że w ciągu kwadransa czekać nas może niedocukrzenie. Może, ale nie musi, bo jak wiemy, na poziom cukru we krwi ma wpływ wiele czynników, które także należy brać pod uwagę przy interpretacji strzałek trendu.
Strzałki trendów wskazują zarówno kierunek, jak i tempo zmian stężenia glukozy. Dzięki nim pacjent może przewidzieć, jak będzie kształtowała się jego glikemia przez następne 15-30 minut.
Szersza perspektywa
Wartość stężenia glukozy i strzałka trendu powinny być interpretowane w szerszej perspektywie:
• ile czasu minęło od ostatniego posiłku, co jadłem, ile czasu pozostało do kolejnego posiłku
• czy mam aktywną insulinę? Użytkownicy pomp insulinowych mogą to sprawdzić na urządzeniu, użytkownicy wstrzykiwaczy musza pamiętać, że insulina doposiłkowa jest aktywna do 4 godzin po podaniu. Im więcej aktywnej insuliny, tym tempo zmian glikemii jest większe. Dodatkowo działanie aktywnej insuliny wzmacnia aktywność fizyczna
• czy w najbliższym czasie planuję jakąś aktywność fizyczną? Kiedy ostatnio byłem aktywny? Trzeba pamiętać, że aktywność ma wpływ na glikemię nawet kilka godzin po jej zakończeniu, ponieważ organizm musi uzupełnić wykorzystane zapasy glikogenu w mięśniach
• co planuję w najbliższym czasie
• czy występują jakieś inne czynniki, które mogą teraz wpływać na moją glikemię (stres, choroba, miesiączka)
Aby móc prawidłowo zinterpretować wynik pomiaru i strzałkę trendu należy zatem wziąć pod uwagę, co było przed pomiarem oraz jakie są moje plany na najbliższą przyszłość. Dzięki temu nasz „obraz sytuacji” staje się znacznie pełniejszy, co zwiększa nasze szanse na podejmowanie prawidłowych decyzji.
Strzałki trendu w praktyce
Jeśli przed posiłkiem poziom cukru jest prawidłowy np. 140 mg/dl; ale towarzyszy mu strzałka pionowo w górę, to jest to już sytuacja wymagająca chwili refleksji. Jeśli podam insulinę tylko do posiłku istnieje duże ryzyko, że dojdzie do przecukrzenia, więc musze się zastanowić, czy nie podać jej odpowiednio więcej, bo trend jest wyraźnie zwyżkowy. Ale jeśli wiem, że bezpośrednio przed tym pomiarem miała miejsce stresująca sytuacja, to mogę podejrzewać, że to sprawka adrenaliny i może nie warto od razu dawać korektę, ale jeszcze nieco poczekać.
Glikemia na poziomie 120 mg/dl i strzałka pochyła w dół teoretycznie jest sytuacją bezpieczną. Ale warto zwrócić uwagę na aktywną insulinę, jeśli jest jej dużo, tempo spadku glukozy może się zwiększyć i może dojść do niedocukrzenia. Taka wartość glikemii oraz trend są pożądane, jeśli zamierzamy spędzać najbliższy czas przed telewizorem, ale niekoniecznie, jeśli planujemy długi spacer. Przykładów można by tutaj mnożyć, choć jak to w terapii cukrzycy bywa, zawsze jest to sprawa bardzo indywidualna. Każdy diabetyk musi stać się ekspertem od swojego organizmu, a strzałki trendu są do tego bardzo pomocnym narzędziem.
Pamiętajmy, że:
• wskazują one nie tylko kierunek, ale i tempo zmian
• powinny być interpretowane w kontekście wszystkich czynników mających wpływ na poziom cukru we krwi
Dzięki strzałkom trendu jesteśmy w stanie podejmować decyzje, które uchronią nas przed hipo i hiperglikemią. Nie jest przesadą powiedzieć, że ta technologia pozwala pacjentowi być o krok przed cukrzycą.
Małgorzata Marszałek
