Cukrzyca to poważny problem medyczny i społeczny. W Polsce mamy 2,5 mln pacjentów diabetologicznych, z czego na cukrzycę typu 1 choruje ok. 200 tys. osób. Pozostali to przedstawiciele cukrzycy typu 2. Dodatkowo pół miliona osób nie ma postawionego rozpoznania. Wynika to z faktu, że w początkowym okresie cukrzycy typu 2 poziom cukru jest na tyle nieznacznie podwyższony, że chory tego nie odczuwa. Natomiast nawet takie niewielkie przecukrzenie może doprowadzić do powikłań.
Cukrzyca to nie kwestia podwyższonego poziomu glukozy we krwi. To problem następstw w postaci tzw. późnych powikłań, takich jak:
• uszkodzenie serca (zawał, niewydolność),
• niewydolność nerek,
• uszkodzenie wzroku,
• uszkodzenie nerwów i szeregu innych.
Niewydolność serca jako powikłanie cukrzycy
Powikłań cukrzycy można uniknąć, jeżeli jest ona prawidłowo leczona. Oznacza to utrzymywanie prawidłowych poziomów cukru, cholesterolu, ciśnienia krwi i masy ciała. Poza tym chory musi regularnie kontrolować stopy, co roku musi mieć wykonane badanie dna oka i badanie moczu na obecność białka, które może świadczyć o rozpoczynającej się chorobie nerek.
Najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest zawał serca. W przypadku nieprawidłowo wyrównanej cukrzycy występuje on u 16% (co 7-go chorego) w ciągu 10 lat czasu trwania choroby. Konsekwencją zawału może być niewydolność serca. Może ona również występować bez przebytego zawału. Niewydolność serca znacząco skraca okres przeżycia chorych. Szacujemy, że w Polsce na niewydolność serca cierpi ok 150 tys. chorych na cukrzycę.
Niewydolność serca rozwija się wówczas, gdy uszkodzone serce słabiej pompuje krew, co powoduje ogólne osłabienie organizmu. Niewydolność charakteryzuje się zmniejszonym wypompowywaniem krwi z serca, co wykrywamy w badaniu UKG (ultrasonokardiografia – USG serca). Jednakże o rozpoznaniu decyduje to co odczuwa chory. Najczęstsze objawy to duszność pojawiająca się po wysiłku, początkowo dużym, a w sytuacji gdy choroba jest bardzo zaawansowana, nawet przy najmniejszym np. wstawaniu z łóżka. Często towarzyszy temu opuchnięcie wokół kostek a później całych podudzi. Lekarz osłuchując płuca słyszy charakterystyczne zmiany, które opisuje jako cechy symetrycznego zastoju nad płucami. Tętno jest przyspieszone powyżej 90 uderzeń na minutę.
Jak dbać o serce przy cukrzycy?
Odpowiednie leczenie może pozwolić na znaczące złagodzenie dolegliwości albo nawet całkowite ich ustąpienie. W leczeniu niewydolności serca ważne jest wyrównanie cukrzycy (glukoza, cholesterol, ciśnienie krwi). Dodatkowo w leczeniu niewydolności konieczne jest stosowanie szeregu leków. Należą do niech inhibitory ACE lub sartany, beta-blokery, leki moczopędne. W ostatnim czasie do leczenie cukrzycy wprowadzono nowe leki – inhibitory SGLT2 (flozyny). Ich działanie obniżające poziom cukru we krwi polega na tym, że pod ich wpływem chory wydala glukozę z moczem. Daje to poza obniżeniem poziomu cukru również spadek masy ciała i obniżenie ciśnienia krwi.
Obserwacje chorych, u których zastosowano flozyny wykazały, że leki te chronią dodatkowo serce przed zawałem i poprawiają efekty leczenie niewydolności serca. W niedawno zakończonym badaniu DAPA-HF, w którym badano stosowanie jednej z flozyn (dapagliflozyny)u chorych z niewydolnością serca nie tylko w przebiegu cukrzycy stwierdzono, że częstość przyjmowania do szpitala z powodu zaostrzenia niewydolności serca spadła o 30 % a częstość zgonów o 18%. W przypadku zastosowania flozyn należy pamiętać, że obecność cukru w moczu może zwiększać ryzyko infekcji, którego jednakże można uniknąć stosując się do zasad higieny osobistej.
Pomimo, że cukrzyca jest nadal poważną chorobą, nowoczesne metody leczenia pozwalają na znaczące zmniejszenie liczby związanych z nią powikłań. Aby to uzyskać, należy dobrze kontrolować cukrzycę. Stosowanie nowoczesnych leków, w tym flozyn, znacząco poprawiają efekty leczenia, ale trzeba pamiętać, że wspomagają one, a nie zastępują kontrolę cukrzycy, rozumianą jako wyrównanie stężenia glukozy, cholesterolu, ciśnienia i masy ciała.
Prof. dr Krzysztof Strojek,
specjalista diabetolog,
Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
Artykuł powstał w ramach kampanii “Cukier w normie, serce w formie”
Partner Strategiczny: Novo Nordisk
Partner Główny: AstraZeneca, Boehringer Ingelheim
