Monitorowanie glikemii jest jednym z filarów leczenia cukrzycy, niezależnie od jej rodzaju, wieku pacjenta czy stosowanego leczenia. Często błędnie uważa się, że tylko osoby leczone insuliną powinny regularnie kontrolować stężenie glukozy we krwi, a w przypadku leczenia lekami doustnymi, nie jest to aż tak istotne. To błąd. Bez samokontroli nie sposób nauczyć się funkcjonowania własnego organizmu ani osiągnąć cel leczenia, jakim jest długie życie z cukrzycą bez powikłań.
Codzienne pomiary glikemii nie są oceną wystawianą za leczenie choroby, jak często wiele osób myśli, ale jest to droga do budowania swojego zdrowia poprzez lepsze poznanie własnego organizmu.
Nowe możliwości kontroli glikemii
W Polsce samokontrolę ciągle jeszcze prowadzi się w przeważającej mierze w oparciu o pomiary stężenia glukozy we krwi metodą tradycyjną, wymagająca pobrania kropli krwi z opuszki palca. Jednak coraz więcej pacjentów decyduje się na kontrolę za pomocą systemów do pomiaru glukozy w płynie śródtkankowym. Wieloletnie badania nad dokładnością tych systemów ostatecznie wykazały zbieżność wyników z metodą referencyjną czyli laboratoryjną i są równie dokładne niż tradycyjne glukometry służące do pomiaru glukozy we krwi. Zarówno pomiar glukozy z krwi jak i pomiar z płynu śródtkankowego służy do monitorowania stanu metabolicznego wyrażonego stężeniem glukozy osoby chorującej na cukrzycę.
Korzyści płynące z monitorowania glikemii
• Zmiana stylu życia
Choć systemy do monitorowania glikemii w pierwszej kolejności dedykowane są osobom z cukrzycą typu 1 zwłaszcza dzieciom, to korzyści z ich stosowania można zaobserwować także w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 2. W codziennej praktyce diabetologicznej obserwuję, jak u osób z cukrzycą typu 2 system monitorowania glikemii metodą skanowania pomaga w rozwiązaniu wielu problemów. Najczęstsze korzyści ze stosowania systemów do monitorowania glikemii u osób z cukrzycą typu 2:
• Poprawa kontroli glikemii
• Obniżenia masy ciała
• Motywacja do zmiany nawyków żywieniowych
• Wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa
Dzięki obserwacji profilu glukozy, który zmienia się pod wpływem posiłków, użytkownik sam zaczyna dobierać takie potrawy i takiewielkości porcji, które nie przyczynią się do znacznego wzrostu glukozy. Obserwacja własnego organizmu jest najlepszą drogą do kształtowania zachowań służących zdrowiu. Najczęściej stwierdzamy to w odniesieniu do sposobu żywienia, ale nie tylko. Wiele osób dzięki możliwości monitorowania glikemii nabiera motywacji do codziennej aktywności fizycznej,
Ochrona przed niedocukrzeniami
Systemy wyposażone w alarmy hipoglikemii znajdują zastosowanie szczególnie u osób z nawracającymi niedocukrzeniami i nie odczuwających hipoglikemii. Także stosując jednak system monitorowania oparty o skanowanie można znacznie ograniczyć niedocukrzenia, przede wszystkim dzięki dodatkowej informacji jaka pokazuje się na ekranie urządzenia lub telefonu w formie tzw. strzałki trendu. Pozioma strzałka trendu wskazuje, że glukoza we krwi jest stabilna, kiedy strzałka skierowana jest w dół – jest to jednoznaczne z informacją że glukoza obniża się nawet do 100 mg/godzinę. Wykorzystując wiedzę płynącą ze strzałek trendu można zapobiec niedocukrzeniu, zawczasu przyjmując niewielką ilość glukozy przy jeszcze prawidłowej wartości cukru. Ochrona przed niedocukrzeniem ma szczególne znaczenie u pacjentów z cukrzycą typu 2, którzy zwykle znacznie gorzej niż osoby młode odczuwają symptomy zbliżającego się spadku cukru, a przez to ich reakcje na hipoglikemię są opóźnione.
Mniejsze ryzyko przewlekłych powikłań
Im więcej danych z samokontroli glikemii, tym łatwiej utrzymywać cukry w rekomendowanych granicach normy (które w przypadku pacjentów z cukrzycą typu 2 są dopierane indywidualnie) a to przekłada się na minimalizowanie ryzyka przewlekłych powikłań cukrzycy. Zaznaczyć należy, że powikłania rozwijają się nie tylko w efekcie przecukrzeń. Także częste hipoglikemie prowadzą do rozwoju powikłań, w szczególności w obrębie układu krążenia (udar, zawał); a to te właśnie powikłania są ogromnym wyzwaniem dla pacjentów z cukrzycą typu 2.
Pomoc w dawkowaniu insuliny
Jedną z ważniejszych zalet stosowania systemów do monitorowania glikemii jest istotna pomoc w dostosowaniu dawki insuliny do codziennych potrzeb. Sensor być stosowany na stałe, zastępując pomiary glikemii z krwi, ale często wykorzystywany jest okresowo np. w sytuacji pogorszenia się wyników leczenia albo dodatkowych wyjazdów np. dziecka na wycieczkę szkolną.
Aby nauczyć się jak w pełni umiejętnie korzystać z systemów do monitorowania glikemii warto skontaktować się z lekarzem prowadzącym lub edukatorem, który pomoże w obsłudze systemu, zakładaniu sensora oraz interpretacji wyników dobowych profili glukozy. Można prowadzić rejestr posiłków i następnie przeanalizować z edukatorem/pielęgniarką dawki insuliny programowane na posiłki. Okazuje się, że różnie kształtują się glikemie poposiłkowe w zależności od składu posiłku. Niektóre posiłki zwłaszcza mieszane i bogate w tłuszcze wymagają podania insuliny, która będzie działa dłużej lub zaprogramowania na pompie insulinowej bolusa złożonego. Edukator lub lekarz prowadzący w oparciu o dobowe profile glikemii może pomóc przy określeniu indywidualnych zasad postępowania podczas wysiłku fizycznego.
Podsumowanie
W podsumowaniu należy podkreślić, że codzienna obserwacja profilu glikemii prowadzona w oparciu o system do monitorowania może pomóc w poprawie lub nawet w rozwiązaniu kluczowych problemów zdrowotnych osób chorujących na cukrzycę. Stosowanie systemów może być pomocne w kształtowaniu nawyków żywieniowych osób z cukrzycą typu 2 i otyłością, w doborze jedzenia czy komponowania posiłków, tak aby nie dochodziło do długotrwałych przecukrzeń. Stosowanie ciągłego monitorowania pomaga w wzmacnianiu kompetencji dotyczących dawkowania insuliny, niwelowaniu lęku przed podaniem insuliny a przede wszystkim w indywidualnym dostosowaniu parametrów insulinowych, jak insulina bazalna, wskaźniki insulina-wymiennik czy dawka korekcyjna.
prof. dr hab n.med. Ewa Pańkowska
Instytut Diabetologii
www.instytutdiabetologii.pl
