Tematem ostatniego posiedzenia sejmowej Podkomisji stałej do spraw organizacji ochrony zdrowia była koordynacja opieki nad pacjentami z wielochorobowością. To poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego oraz jeden z kluczowych determinantów krótszego życia w zdrowiu Polaków w porównaniu do mieszkańców innych państw Unii Europejskiej. Główną osią dyskusji była opieka koordynowana w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ) oraz konieczność wypracowania zmian, w kierunku lepszego zaopiekowania osób zmagających się z wielochorobowością. Stronę pacjentów reprezentowała Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków – Monika Kaczmarek.
Według definicji WHO wielochorobowość to współistnienie dwóch lub więcej przewlekłych problemów medycznych. Według szacunków blisko 15 milionów obywateli Polski ma nadwagę, 4 miliony Polaków cierpi na otyłość, 3 miliony choruje na cukrzycę, u kolejnych 3 milionów występuje zespół metaboliczny. Ponad 2 miliony Polaków cierpi na chorobę niedokrwienną serca, a niewydolność serca dotyka ponad milion chorych. Przewlekła choroba nerek to 4 miliony chorych. Jedna choroba przyczynia się do rozwoju kolejnej, ponieważ są ze sobą powiązane i wzajemnie się napędzają. Powszechność tych zjawisk oraz ciężar powikłań zaawansowanej choroby jest jednym z najpoważniejszych wyzwań dla systemu ochrony zdrowia już dzisiaj, a zmiany demograficzne będą się pogłębiać. Jak przekazał obecny na posiedzeniu dyrektor Departamentu Lecznictwa w Ministerstwie Zdrowia – w Polsce wielochorobowość dotyczy 70,9% osób w wieku 55-59 lat, 88,4% w wieku 65-79 lat oraz 83,9% w wieku 80+. W związku ze skalą problemu, wprowadzono systemowe rozwiązania mające usprawnić opiekę nad chorymi.
– Od lipca 2023 r. poradnie POZ otrzymują specjalny dodatek za wielochorobowość. Tam jest stawka wzrastająca – zależy, ile chorób współistniejących oprócz choroby podstawowej jest. (…) Warunkiem tego dodatku jest to, że ci pacjenci z daną jednostką chorobową nie leczą się w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, tylko mogą być oczywiście, jeżeli ktoś nie ma opieki koordynowanej, konsultowani i potem powinni być oddani do POZ, jeżeli ten problem zdrowotny jest możliwy do wprowadzenia w POZ właśnie, do lekarza rodzinnego. I jeżeli ten lekarz rodzinny przez rok tego pacjenta prowadzi, ten dodatek za wielochorobowością jest doliczany – w pięciu podstawowych chorobach z zakresu diabetologii, kardiologii, endokrynologii, pulmonologii, nefrologii, czyli z tych pięciu grupach, które również są w opiece koordynowanej – dodał na początku spotkania.
W toku dyskusji pojawiły się głosy, które zwracały uwagę na konieczność monitorowania jakości wprowadzanych rozwiązań, mierzenia efektów i realnych korzyści dla pacjentów.
– To co Dyrektor przedstawił, to jest oczywiście jakiś mechanizm płacenia za wielochorobowość, ale można troszkę odnieść niestety wrażenie, że to jest takie: płacimy za to i już nie mamy problemu. Chciałbym zapytać, jakie są ogólnie systemowe działania i rozwiązania, żeby tymi pacjentami z wielochorobowością dobrze się zaopiekować. Jak zdefiniowane zostały cele dla zarządzania tymi wielochorobowościami i osiągnięcia dobrego stanu zdrowia dla tych pacjentów? Jak mierzymy sukces tych działań? – pytał Krzysztof Zdobylak, ekspert ds. transformacji Naczelnej Izby Lekarskiej.
Na brak odpowiednich danych umożliwiających ocenę efektywności wskazywała również Magdalena Władysiuk, reprezentująca HTA Consulting.
– Nie objęliśmy tak naprawdę całej populacji obciążonej z wielochorobowością opieką koordynowaną. (…) Nie bójmy się wydać więcej pieniędzy, ale zacznijmy mierzyć co się dzieje w POZ. My nie wiemy, co się dzieje w POZ. My nie widzimy danych – podkreślała.
Pacjentów reprezentowała Monika Kaczmarek, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, która wystąpiła w imieniu również dwóch innych organizacji – Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń „EcoSerce” oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Moje nerki”. Wszyscy reprezentują pacjentów zmagających się z zespołem sercowo-nerkowo-metabolicznym.
– Przede wszystkim konieczne jest usprawnienie systemu opieki dla pacjentów z wielochorobowością. Wiemy, że jest potrzebna wczesna diagnostyka, od diagnostyki tak naprawdę wszystko się zaczyna. Od tego, czy pacjent będzie skierowany do lekarza specjalisty, czy będzie dalej leczony w POZ (…) Bardzo się cieszę, że tam, gdzie opieka koordynowana jest, ona spełnia swoją rolę. Pacjenci są zadowoleni, ale wiemy też, że opieka koordynowana w pełnym zakresie nie jest we wszystkich tych ośrodkach, najwięcej jest w kardiologii, natomiast jeśli chodzi o nefrologię to jest najmniej. Dostęp do specjalistów jest utrudniony – pacjenci często ze względu na długi czas oczekiwania leczą się prywatnie, czego konsekwencja jest taka, że mają leki od kilku lekarzy, więc nie ma tego przepływu całej dokumentacji. Nie inwestujemy w POZ. Są placówki w gminach, gdzie naprawdę nie ma odpowiedniego jeszcze sprzętu, są braki kadrowe, czasami pacjent czeka ponad tydzień na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu – mówiła Monika Kaczmarek.
Podczas posiedzenia prezes PSD przedstawiła wyniki ankiety przeprowadzonej przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, z której wynika, że blisko 1/3 respondentów-pacjentów diabetologicznych (29%) określiła kompetencje lekarza POZ w zakresie cukrzycy jako słabe. Najczęściej respondenci (35%) określili kompetencje lekarza POZ jako wystarczające, zaś 48% pacjentów wskazało, że nie wie, czym jest opieka koordynowana. Wśród tych pacjentów, którzy wzięli udział w ankiecie, z opieki koordynowanej nie korzysta żadna z osób zamieszkujących wieś, w przypadku miast poniżej 25 tys. mieszkańców z opieki koordynowanej korzysta 85% respondentów.
– Opieka koordynowana w pełnym zakresie nie działa we wszystkich miejscowościach. Jak Państwo planują wzmocnić rolę POZ, aby ta opieka koordynowana była większa? – pytała Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.
W nawiązaniu do potrzeby kompleksowej opieki nad chorymi, organizacje (Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń „EcoSerce” oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie „Moje nerki” wystosowały pismo do Przewodniczącej Podkomisji Józefy Szczurek-Żelazko oraz Członków Podkomisji apelując o konieczność skutecznej implementacji opieki koordynowanej w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej w ramach trzech ścieżek – kardiologicznej, diabetologicznej oraz nefrologicznej. Celem nadrzędnym jest doprowadzenie do sytuacji, w której profilaktyka oraz wczesna diagnostyka chorób serca, nerek i zaburzeń metabolicznych będzie podlegała cyklicznej ewaluacji w oparciu o weryfikowalne mierniki.
