W naszej szerokości geograficznej szczepienia ochronne dla dorosłych kojarzą się głównie z sezonem grypowym lub covidowym. Ale profilaktyka w postaci szczepień to ważne zagadnienie także w okresie wakacyjnym. Podróże, szczególnie egzotyczne, wiążą się z ryzykiem wielu ciężkich, a nawet śmiertelnych chorób, przed którymi można się zabezpieczyć dzięki szczepieniom ochronnym.
W ramach planowania bardziej egzotycznych podróży, np. do krajów strefy tropikalnej, Azji czy Ameryki Południowej niezbędna jest wizyta w przychodni medycyny podróży i kontakt z lekarzem chorób zakaźnych, medycyny tropikalnej lub medycyny podróży. W zależności od kraju, do jakiego się wybieramy, specjalista pomoże nam zaplanować szczepienia ochronne. Wizyta w przychodni powinna odbyć się nie później niż 6-8 tygodni przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie z odpowiednim wyprzedzeniem zalecanych szczepionek lub leków (w przypadku malarii).
W zależności od sytuacji panującej w kraju, do którego się wybieramy (lub w określonym regionie tego kraju) zalecone przez lekarza szczepienia mogą dotyczyć takich chorób jak:
• żółta gorączka (febra) – wywoływana przez komary zakażone wirusem
• dur brzuszny, cholera – w wyniku spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
• wirusowe zapalenie wątroby typu A – w wyniki spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
• tężec – w wyniki spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
• choroba meningokokowe – przenoszone drogą kropelkową
• kleszczowe zapalenie mózgu – w wyniku ukłuć kleszczy zakażonych wirusami lub spożycia zakażonych, niepasteryzowanych produktów mlecznych
• japońskie zapalenie mózgu – w wyniku ukłucia komara zakażonego wirusem
• wścieklizna – w wyniku pogryzienia przez chore zwierzęta
Równocześnie warto pamiętać, że wyjazd za granicę powinien być okazją dla uzupełnienia również rutynowych szczepień (podstawowych lub przypominających) przeciw chorobom zakaźnym, które mogą wystąpić na całym świecie niezależnie od regionu do którego wyjeżdżamy:
• tężec, błonica i krztusiec
• wirusowe zapalenie wątroby typu B
• odra, świnka i różyczka
• poliomyelitis.
Jeśli czeka Cię safari…
Miłośnicy aktywnych wakacji w bliskości przyrody w krajach tropikalnych przed wyjazdem powinni zaszczepić się przeciw wściekliźnie. Wścieklizna jest to śmiertelna choroba przenoszona przez zwierzęta (ssaki, w tym nietoperze – zwłaszcza w jaskiniach, ale także na otwartych przestrzeniach w tropiku), której można skutecznie zapobiegać poprzez szczepienie ochronne.
Przed taką podróżą warto również skorzystać ze szczepień przypominających przeciwko tężcowi. Do zakażenia bakterią wywołującą tężec dochodzi zwykle przez zanieczyszczenie skaleczeń lub ran glebą, kurzem bądź nawozem. W podróży niekiedy wystarczy małe skaleczenie wystającym korzeniem lub krzakiem, aby doszło do zanieczyszczenia rany laseczką tężca. Turystyka aktywna sprzyja takim sytuacjom, dlatego najbezpieczniej jest skorzystać z możliwości ochrony przed wyjazdem. Dorośli, którzy zostali odpowiednio zaszczepieni w dzieciństwie, przed podróżą potrzebują jedynie szczepienia przypominającego.
Ryzyko febry – obowiązkowe szczepienie
Liczne parki narodowe w tropikalnych częściach Afryki i Ameryki Południowej położone są w regionach zagrożonych żółtą gorączką. Żółta febra jest przenoszona przez komary, a wakacje w przyrodzie zwykle wiążą się z obecnością komarów. Przed taką podróżą warto więc pamiętać o szczepieniu przeciwko tej chorobie, zwłaszcza, że w niektórych państwach Afryki i Ameryki Południowej jest ono obowiązkowe przy przekraczaniu granic.
Podróże kulinarne
Osobom planującym korzystanie w trakcie wypraw z uroków lokalnej kuchni typu „street food” zaleca się ochronę przed zakażeniami pokarmowymi, które w krajach o niedostatecznych warunkach sanitarnych zdarzają się dużo częściej niż w Europie.
Szczepienia przeciwko WZW typu A, durowi brzusznemu oraz cholerze przed wyjazdem minimalizują ryzyko groźnych chorób przenoszonych przez żywność i wodę. Szczepienia ochronne wraz z wyborem posiłków i napojów zgodnie z zasadą „ugotuj, zaparz, obierz albo zapomnij” pozwalają na bezpieczne podróże kulinarne nawet w bardzo egzotycznych regionach.
Jeżeli planujemy wizyty na stoiskach „street food”, czy targach żywności w krajach tropikalnych, warto również uwzględnić szczepienia przeciwko chorobom przenoszonym przez kontakt z osobą zakażoną lub drogą kropelkową. Takie miejsca bywają zatłoczone i sprzyjają bliskim kontaktom z miejscową ludnością, a szczepienia przeciwko błonicy, krztuścowi oraz grypie przed wyjazdem zapewnią potrzebną turyście ochronę.
Anna Wójcik
