Dnia 21 września 2023 r. w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się debata pt. „Zdrowa matka – zdrowe dziecko. Osiągnięcia i wyzwania w opiece nad kobietą w ciąży”.
Organizatorami spotkania były Stowarzyszenia działające na rzecz pacjentów: Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej SED oraz Fundacja Bank Mleka Kobiecego.
Debatę poprowadził: dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA.
W debacie udział wzięli:
- Pani Prof. dr hab. n. med. Dorota Bomba – Opoń, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, członek zarządu Sekcji Cukrzycy i Chorób Metabolicznych PTGiP
- Pani Elżbieta Brzozowska, Wiceprezeska Fundacji Koalicja dla Wcześniaka, Wiceprezeska Fundacji Zdrowie i Edukacja Ad Meritum, Prezeska ExpertPR
- Pani Poseł Barbara Dziuk, Sejmowa Komisja Zdrowia
- Pani Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec, Kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
- Pani Dr n. o zdr. Beata Stepanow, Prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej
- Pani Anna Śliwińska – Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków
- Pani Dr hab Aleksandra Wesołowska, Prezes Fundacji Bank Mleka Kobiecego, Kierownik Pracowni Badań nad Mlekiem Kobiecym i Laktacją, Zakład Biologii Medycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Tematy, które omawiano podczas debaty:
- Problemy zdrowotne kobiety w ciąży – z jakimi problemami najczęściej borykają się przyszłe mamy, czy narasta skala problemów w ostatnich latach, np. z przyczyn: coraz starszego wieku przyszłych mam, zwiększenia się odsetka kobiet z nadwag i otyłością (szczegółowe omówienie objawów: cukrzyca, choroby tarczycy, nadciśnienie tętnicze)
- Niezbędne badania wykonywane w okresie ciąży
- Cukrzyca w ciąży: epidemiologia, rola diety, monitorowania, leczenie, powikłania niewłaściwie kontrolowanej cukrzycy
- Cukrzyca a ciąża – Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży
- Edukacja kobiety w ciąży powikłanej cukrzycą
Kobiety w ciąży z dostępem do systemów monitorowania glikemii
Od stycznia 2024 wszystkie kobiety w ciąży z cukrzycą uzyskają dostęp do systemów ciągłego monitorowania glikemii, a nie tylko te wymagające podawania insuliny. Nie będą musiały kilka czy nawet więcej razy dziennie wykonywać badania tradycyjnym glukometrem. Ta korzystna zmiana jest efektem wspólnych działań ginekologów, perinatologów, diabetologów oraz pacjentek. Ministerstwo Zdrowia zaś pod wpływem ich głosów podjęło odważną decyzję.
To doskonała wiadomość – podkreślają eksperci, autorzy najnowszego raportu „Cukrzyca a ciążą. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży” wydanego pod patronatem Polskiego Stowarzyszenie Diabetyków, Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej SED oraz Fundacji Bank Mleka Kobiecego.[1]
Zmiana, która zgodnie z nowym rozporządzeniem, które wkrótce ma zostać opublikowane, nastąpi od stycznia przyszłego roku, będzie dużym ułatwieniem. Kobiety z cukrzycą ciążową nie będą musiały kilka czy nawet więcej razy dziennie wykonywać badania tradycyjnym glukometrem. Rozszerzenie refundacji na wszystkie kobiety w ciąży to działanie zmierzające do jak najlepszego zabezpieczenia kobiet w okresie ciąży i połogu, a tym samym zdrowia ich dzieci.
O zwiększenie dostępności systemów monitorowania glikemii dla wszystkich kobiet w ciąży z cukrzycą apelowali ginekolodzy, perinatolodzy, diabetolodzy oraz pacjenci, którzy złożyli w tej sprawie wspólny wniosek do Ministra Zdrowia. Do tej pory (od stycznia br.) systemy ciągłego monitorowania glikemii były refundowane m.in. dla kobiet w ciąży leczonych insuliną.
Cukrzyca jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. W Polsce liczba chorych na cukrzycę ciągle rośnie, co stawia przed systemem opieki zdrowotnej wiele wyzwań. Jednak dzięki coraz większej świadomości społecznej i postępom w dziedzinie medycyny możliwe jest optymalizowanie opieki nad chorymi na cukrzycę.
Cukrzyca ciążowa, będąca najczęstszą postacią zaburzeń tolerancji węglowodanów w ciąży prowadzących do hiperglikemii w organizmie matki, stanowi jedno z wiodących powikłań u ciężarnych. W ostatnich latach w Polsce notowany jest wzrost częstości jej występowania, związany z obserwowanymi zmianami charakterystyki kobiet w wieku rozrodczym. Dane dotyczące coraz szerszego stosowania w ostatnich latach systemów ciągłego monitorowania glikemii wskazują na ich duży potencjał do poprawy opieki perinatalnej wśród kobiet z cukrzycą w ciąży. Dowodzą tego wyniki badań przeprowadzonych również w Polsce, w których użycie CGM (Continuous glucose monitoring) w ramach rozpoczęcia leczenia GDM (Gestational Diabetes Mellitus – cukrzyca ciążowa) przyczyniło się do poprawy nawyków żywieniowych, lepszego wyrównania glikemii oraz zmniejszenia ryzyka makrosomii u płodu. Efektywność leczenia cukrzycy ciążowej wobec rosnącej częstości jej występowania, wydaje się kluczowa w długofalowej perspektywie zdrowia przyszłych pokoleń – podkreśla prof. dr hab. n. med. Dorota Bomba – Opoń w raporcie „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.
Cukrzyca to powikłanie w ciąży, które wpływa na rozwój płodu i może prowadzić do wielu zaburzeń i wad rozwojowych, tj.: makrosomii, wcześniactwa, hipoglikemii noworodkowej, może dojść do niedotlenienia płodu, a w przyszłości istnieje również ryzyko pojawienia się u dziecka zespołu metabolicznego: cukrzycy, nadciśnienia tętniczego. Zwiększa się także ryzyko wystąpienia cukrzycy u matki, po zakończeniu ciąży. Do tej pory kobiety w ciąży nie przyjmujące insuliny pobierały sobie krew z palca 4 do 8, a czasami kilkanaście razy dziennie i mierzyły poziom glikemii glukometrem. Wraz z wejściem w życie nowego projektu, ciężarne z tej grupy będą mogły korzystać z nowoczesnych technologii, które pozwalają na monitorowanie glikemii w sposób ciągły, bez konieczności nakłuwania opuszek palców. Należy wspomnieć, że systemy ciągłego monitorowania glikemii pozwalają ocenić nie tylko chwilową wartość cukru, ale również tendencje zmian. Co staje się obecnie standardem leczenia cukrzycy u wielu grup pacjentów, nie tylko u kobiet w ciąży. Nieoceniona jest także możliwość zdiagnozowania hipoglikemii nocnych, pozwalająca na bardziej właściwe dostosowanie dawki insuliny.
Wprowadzanie do leczenia nowoczesnych technologii, które w coraz większym stopniu wspierają decyzje dotyczące diety i aktywności fizycznej osób chorych na cukrzycę oraz autonomicznie reagują na zmiany glikemii, uwalniają od konieczności ciągłego koncentrowania się na chorobie. Śmiało można powiedzieć, że nie ma prawidłowego leczenia cukrzycy bez ciągłego monitorowania glikemii. Przeprowadzona kompleksowa analiza danych dokonana przez polskich ekspertów w dziedzinie diabetologii w 2021 r., opublikowana w czasopiśmie Diabetes Technology & Therapeutics potwierdza, iż pacjenci w Polsce zdecydowanie pełniej wykorzystują możliwości ciągłego monitorowania glikemii poprzez skanowanie (FGM) niż populacja ogólnoświatowa: skanują się częściej, dzięki czemu uzyskują lepszą kontrolę glikemii. Jest to dowód na to, że pacjenci w Polsce bardzo dobrze wykorzystują nowoczesne technologie. Środowisko diabetologiczne docenia decyzję Ministerstwa Zdrowia o umożliwieniu dostępu do sensorów w refundacji dla szerokiej grupy pacjentek. Zastosowanie systemu ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania może stanowić dla lekarza prowadzącego ogromne wsparcie w zakresie edukacji ciężarnych, tym samym wpłynąć może na polepszenie samoopieki pacjentki i jej współpracę z diabetologiem i ginekologiem w całym procesie terapeutycznym – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec w raporcie „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.
Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) opublikowała alarmujące dane: na świecie hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w trakcie ciąży występuje u około jednej na sześć ciąż. Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych u ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. Dlatego niezależnie od rodzaju cukrzycy (przedciążowa czy hiperglikemia rozpoznana w czasie ciąży) należy dążyć do prawidłowych stężeń glukozy we krwi.
Kobieta w ciąży jest zmotywowana i przestrzega zaleceń. Jest wymarzoną pacjentką do włączenia w proces edukacji. Jednakże niezbędne jest zapewnienie kobiecie w ciąży, która zmaga się z nieprawidłowymi stężeniami glukozy, dostępu do nowoczesnych systemów monitorowania glikemii. Pamiętajmy, że wyedukowana pacjentka i jej bliscy, znający zagrożenia i posiadający umiejętności analizowania czynników wpływających na przebieg choroby, z którą obcują każdego dnia – to gwarancja jej ustabilizowania. W Polsce posiadamy edukatorów do spraw diabetologii – wysoko wyspecjalizowany personel przygotowany do prowadzenia profesjonalnej edukacji. W opiece nad kobietą w ciąży z cukrzycą/cukrzycą ciążową pełnią oni wiele ról, m. in.: doradcy – zwłaszcza w zakresie nowych opcji terapeutycznych, psychologa – wspierając w trudnych chwilach, coacha – motywując do wprowadzenia zmian, naukowca – przedstawiając publikacje potwierdzające korzyści z osiągania wyznaczonych celów terapeutycznych – tłumaczy dr n. o zdr. Beata Stepanow, edukatorka diabetologiczna i współautorka raportu „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.
Ostatnie lata przyniosły wiele pozytywnych zmian w leczeniu cukrzycy. Od początku 2023 roku, w efekcie starań ekspertów oraz organizacji pacjentów, dzięki wartościowemu dialogowi z Ministerstwem Zdrowia, system ciągłego monitorowania glikemii jest refundowany dla kobiet w ciąży i połogu z cukrzycą, które wymagają podania choć jednej dawki insuliny oraz osób niewidomych z cukrzycą, leczonych insuliną. Natomiast zmiana, która nastąpi od stycznia przyszłego roku, czyli rozszerzenie dostępności systemów dla wszystkich kobiet w ciąży z cukrzycą, to bardzo ważny krok dla optymalizacji opieki nad osobami z cukrzycą w Polsce. Korzystanie z systemów ciągłego monitorowania glikemii u kobiet w ciąży z cukrzycą pozwala lepiej ustalić zapotrzebowanie na insulinę lub nawet wyeliminować potrzebę jej stosowania jedynie dzięki odpowiedniemu zarządzaniu dietą i wysiłkiem fizycznym. Kobiety widzą, jak zmiana stylu życia, odżywiania i wysiłek fizyczny wpływają na poziom glukozy. Ciąża jest szczególnym czasem w życiu kobiety. Jeśli cukrzyca jest niewyrównana w trakcie ciąży, jej skutki mogą się przełożyć na stan zdrowia przyszłej mamy i na całe życie człowieka, który się dopiero urodzi, dlatego tak ważne jest zadbanie o jak najlepszą opiekę w czasie ciąży – zaznacza Anna Śliwińska, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, w raporcie „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.
Cukrzyca jest jednym obecnie jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych, a także coraz większy, narastający problem wśród kobiet ciężarnych i starających się o dziecko. Aby zapewnić optymalną opiekę kobiecie w ciąży z cukrzycą należy zadbać przede wszystkim o edukację i profilaktykę przyszłych matek. Dlatego zmiana, która zgodnie z nowym rozporządzeniem, jakie wkrótce ma zostać opublikowane, nastąpi od stycznia przyszłego roku, będzie dużym ułatwieniem dla wszystkich kobiet z cukrzycą w ciąży. Teraz także kobiety w ciąży i połogu z cukrzycą, które nie muszą stosować insuliny będą miały dużo prostszy dostęp do systemów monitorowania glikemii. Rozszerzenie refundacji na wszystkie kobiety w ciąży to działanie zmierzające do jak najlepszego zabezpieczenia kobiet w okresie ciąży i połogu, a tym samym zdrowia ich dzieci. Mam nadzieję, że to co już zostało uzyskane, będzie tylko poszerzane, aby kobiety czuły się bezpiecznie planując rodziny – podsumowuje Pani Poseł Barbara Dziuk z Sejmowej Komisji Zdrowia.
[1] Raport „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży” wyd. Modern Healthcare Institute, Warszawa 2023
Zapraszamy do obejrzenia relacji video:
https://pap-mediaroom.pl/zdrowie-i-styl-zycia/debata-pt-zdrowa-matka-zdrowe-dziecko-osiagniecia-i-wyzwania-w-opiece-nad
