To może być największy przełom w leczeniu cukrzycy typu 1 od czasu odkrycia insuliny. Stworzono eksperymentalne białko, które potrafi regulować poziom cukru we krwi w obu kierunkach – obniżać go, gdy jest za wysoki, i podnosić, gdy spada zbyt nisko. Pierwsze testy na zwierzętach dają nadzieję na koniec epokowego problemu hipoglikemii.
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki produkujące insulinę. Osoby dotknięte tym zaburzeniem muszą stale przyjmować insulinę z zewnątrz, by utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi. Jednak zbyt duża dawka może prowadzić do hipoglikemii, natomiast zbyt mała – do hiperglikemii, uszkodzeń narządów i śmierci. Kluczowe jest utrzymanie bardzo delikatnej równowagi.
Zespół z Indiana University School of Medicine, kierowany przez prof. Michaela A. Weissa, opracował nowy rodzaj białka, które może wyręczyć pacjentów w nieustannym monitoringu. „Smart insulina” to lek hybrydowy, dwóch hormonów – insuliny i glukagonu – zamkniętych w jednej cząsteczce. Badanie, opublikowane w ACS Pharmacology and Translational Science, wykazało, że u szczurów preparat stabilizował poziom glukozy skuteczniej niż tradycyjne preparaty.
Jak działa hybrydowa cząsteczka?
Insulina i glukagon pełnią w organizmie przeciwstawne funkcje. Insulina obniża poziom cukru we krwi, umożliwiając jego magazynowanie w komórkach i wątrobie. Glukagon działa odwrotnie – gdy poziom cukru spada, pobudza wątrobę do jego uwolnienia. W zdrowym organizmie oba hormony współpracują, by utrzymać stały poziom glukozy.
Nowa cząsteczka opracowana przez zespół Weissa łączy obie funkcje w jednym białku. Gdy poziom glukozy rośnie, „aktywny” staje się fragment insulinowy, który obniża cukier. Gdy spada – uruchamia się część glukagonowa, pobudzając produkcję glukozy w wątrobie. Całość działa jak naturalny, wewnętrzny przełącznik – wykorzystujący endogenny mechanizm, który reguluje proporcje hormonów w zależności od potrzeb organizmu.
– Od stulecia największym wyzwaniem w leczeniu cukrzycy typu 1 jest walka z hipoglikemią. Nasze rozwiązanie upraszcza projektowanie inteligentnych insulin, korzystając z naturalnego przełącznika wątrobowego. Gdy poziom glukozy jest wysoki – wygrywa insulina. Gdy niski – glukagon – wyjaśnia prof. Weiss.
Stabilna, skuteczna i łatwiejsza w użyciu
Jednym z największych atutów nowego leku jest jego stabilność. Cząsteczka pozostawała aktywna przez kilka tygodni bez konieczności przechowywania w lodówce. To ogromna różnica w porównaniu z dzisiejszymi insulinami, które wymagają chłodzenia i są trudne w transporcie, zwłaszcza w regionach o ciepłym klimacie.
Dla milionów pacjentów z cukrzycą typu 1 oznaczałoby to większą wygodę i mniejsze ryzyko utraty skuteczności leku. W badaniach na zwierzętach preparat nie tylko stabilizował poziom glukozy, ale też znacząco zmniejszał liczbę epizodów hipoglikemii – głównego zagrożenia terapii insulinowej.
Zespół planuje obecnie opracowanie dwóch wersji smart insuliny: o wydłużonym działaniu, którą można byłoby podawać raz w tygodniu, oraz o szybkim działaniu, dostosowanej do pomp insulinowych i codziennego użytku. Takie rozwiązanie mogłoby diametralnie uprościć leczenie, eliminując konieczność stosowania osobnych dawek insuliny i glukagonu, które dziś wielu pacjentów musi wstrzykiwać oddzielnie w zależności od sytuacji.
Cukrzyca w Polsce
W Polsce na cukrzycę typu 1 choruje obecnie ok. 200 tys. osób, z czego blisko 20 proc. to dzieci i młodzież – wynika z danych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Co roku diagnozuje się ok. 2-3 tys. nowych przypadków, a liczba chorych rośnie. To choroba wymagająca nieustannej czujności – pacjent musi kilka razy dziennie mierzyć poziom glukozy, odpowiednio dobierać dawki insuliny, kontrolować dietę i wysiłek fizyczny. Mimo coraz lepszych pomp insulinowych i systemów ciągłego monitorowania glikemii, utrzymanie stabilnego poziomu cukru we krwi nadal stanowi ogromne wyzwanie.
Problem pogłębiają różnice w dostępie do nowoczesnych terapii. Choć w Polsce refundowane są już niektóre zaawansowane pompy i sensory glukozowe, wiele rodzin wciąż ponosi wysokie koszty leczenia z własnej kieszeni. Część dorosłych pacjentów, zwłaszcza po 26. roku życia, traci prawo do refundacji pomp lub czujników. Z tego powodu koncepcja „inteligentnej insuliny” – leku, który samodzielnie reagowałby na zmiany poziomu glukozy – budzi ogromne nadzieje. Mogłaby ona znacząco ograniczyć liczbę epizodów hipoglikemii, poprawić komfort życia chorych i zmniejszyć obciążenie systemu ochrony zdrowia.
Źródło: cowzdrowiu.pl
