Szacuje się, że blisko 40% Polaków ma nadwagę, a ok. 18% spełnia kryteria dla otyłości. Dlatego warto mieć świadomość różnych metod leczenia choroby otyłościowej, aby minimalizować ryzyko jej rozwoju, a także rozwoju kolejnych schorzeń, które wynikają z nadmiernej masy ciała. Pozytywne jest to, że obecnie możemy leczyć otyłość nie tylko poprzez zmiany w sposobie odżywiania.
Otyłość jest chorobą i jak każda inna jednostka chorobowa, powinna być prawidłowo diagnozowana i leczona. Samo leczenie choroby otyłościowej to coś więcej niż redukcja masy ciała, choć oczywoście jest to cel, do którego się dąży. Mówiąc o leczeniu trzeba mieć na uwadze, że być może będzie ono trwało całe życia. Bo większym wyzwaniem niż redukcja masy ciała, bywa utrzymanie prawidłowej wagi przez dłuższy czas. W zależności od wagi wyjściowej pacjenta oraz etapu leczenia choroby otyłościowej wykorzystuje się różne metody – od zmian w stylu życia, poprzez przyjmowanie różnych leków, aż po operacje bariatryczne.
Metody behawioralne w leczeniu otyłości
Metody behawioralne koncentrują się na zmianie nawyków żywieniowych i stylu życia pacjenta. Są kluczowe dla redukcji masy ciała, ale przede wszystkim dla podtrzymania efektów, także tych uzyskanych innymi metodami, np. dzięki operacji. W ramach leczenia otyłości należy nauczyć się zasad prawidłowego odżywiania oraz wyrobić sobie konsekwencję do ich przestrzegania. Często pacjenta nie gubi brak wiedzy o tym, jak się odżywiać, ale pewien rodzaj emocjonalnego uzależnienia od jedzenia.
W ramach zmiany stylu życia ważne jest nie tylko to, by jeść zdrowo i więcej się ruszać, ale także, by poznać swoje negatywne wzorce związane z jedzeniem. Zalicza się do nich np. zajadanie stresu, ciągłe podjadanie, rekompensowanie sobie smutków słodyczami, kompulsywne objadanie się na zmianę z restrykcjami żywieniowymi itp. Należy poznać mechanizmy, jakie doprowadziły nas do nadmiernej masy ciała i umiejętnie je zmieniać.
Na tym etapie nie można pominąć znaczenia aktywności fizycznej, nawet w postaci codziennych dłuższych spacerów. Aby schudnąć konieczny jest deficyt kaloryczny, czyli trzeba dostarczać organizmowi mniej energii niż potrzebuje. Często nie da się go osiągnąć jedynie ograniczając jedzenie, konieczny jest bardziej aktywny tryb życia.
Chirurgia bariatryczna
W przypadkach, gdy inne metody zawiodły, opcją do wyboru, na dodatek refundowaną dla określonych grup, jest chirurgiczne leczenie otyłości. Operacje bariatryczne, takie jak rękawowa resekcja żołądka czy bypass żołądkowy, zmieniają anatomię układu pokarmowego, co prowadzi do ograniczenia spożycia pokarmu i zmniejszenia wchłaniania kalorii. Te zabiegi są zazwyczaj zalecane dla osób z BMI powyżej 40 lub powyżej 35 z towarzyszącymi chorobami.
Mniej inwazyjną metodą walki z otyłością są nowoczesne techniki endoskopowe, takie jak balon żołądkowy, który może być stosowany u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do operacji bariatrycznej. Balon wprowadzany do żołądka powoduje uczucie sytości, co pomaga w redukcji masy ciała.
Leki „na otyłość”
Leczenie farmakologiczne otyłości to stosunkowo nowa możliwość w walce z nadmiarem kilogramów. Przyjmowanie leków nie zwalnia z obowiązku zdrowego odżywiania się czy podejmowania aktywności fizycznej. Metody te należy stosować łącznie. Jednak u wielu osób dopiero dodanie leków do wcześniej wprowadzonych zmian w stylu życia, skutkuje tym, że waga faktycznie zaczyna się obniżać. Dostępne obecnie leki stosowane w leczeniu choroby otyłościowej różnią się mechanizmem działania. Wyróżnia się:
• Leki zmniejszające apetyt
• Leki zmniejszające wchłanianie tłuszczu
• Leki zwiększające uczucie sytości
Wszystkie leki stosowane w leczeniu otyłości są dostępne na receptę, a o ich doborze i dawkowaniu powinien decydować lekarz.
Kompleksowe podejście do leczenia otyłości
Aby skutecznie walczyć z otyłością, ważne jest, aby podejść do problemu w sposób kompleksowy. Każdy pacjent jest inny, dlatego ważne jest dostosowanie metod leczenia do indywidualnych potrzeb i preferencji. Pacjent z chorobą otyłościową powinien być pod opieką lekarza oraz dietetyka, a proces leczenia, w tym np. tempo utraty masy ciała, powinien być zindywidualizowany. Bardzo ważne jest też to, by proces leczenia obejmował nie tylko aspekty żywieniowe, ale także psychiczne i społeczne.
W całym procesie niezwykle ważna jest też motywacja, która tak jak i terapia, musi być podtrzymywana długoterminowo. Dla wielu chorych motywujące jest obserwowanie procesu redukcji masy ciała. Dlatego monitorowanie postępów w utracie wagi także powinno być wplecione w plan leczenia, bo sukcesy, nawet drobne, zachęcają do dalszych starań i konsekwencji w działaniu.
Katarzyna Mazur
