Ogromną zaletą systemów takich jak FreeStyle Libre jest to, że oprócz aktualnego odczytu glukozy dostarczają też wiedzy o trendzie glikemii – pojawiająca się każdorazowo przy wyniku pomiaru strzałka trendu wskazuje kierunek i szybkość zmian glukozy. Analiza trendu pozawala na podejmowanie bardziej świadomych decyzji terapeutycznych.
Szacuje się, że szybki wzrost stężenia glukozy przed posiłkiem (i brak modyfikacji dawki insuliny) powoduje dwukrotny wzrost ryzyka hiperglikemii poposiłkowej, podczas gdy gwałtowne obniżanie się glikemii przed posiłkiem wiąże się z dwukrotnym wzrostem ryzyka hipoglikemii po posiłku. Z tego powodu strzałki trendu wraz z innymi zmiennymi, które mają wpływ na glikemię, powinny być brane pod uwagę podczas podejmowania decyzji odnośnie dawkowania insuliny.
Kierunek i tempo zmian
Strzałki trendów wskazują nie tylko kierunek, ale i tempo zmian glukozy. Dzięki nim pacjentowi łatwiej jest przewidzieć, jak jego glikemia będzie kształtowała się przez następnych 15-30 minut. Każda z pięciu strzałek trendów jest dla użytkownika systemu FreeStyle Libre informacją, czy powinien podjąć jakieś działania, czy też jego glikemia jest stabilna i może ograniczyć się do jej regularnego monitorowania.
Tempo ma znaczenie
W poniższej tabeli przedstawiono algorytm dostosowywania dawki insuliny na podstawie informacji o bieżącym stężeniu glukozy i strzałce trendu. Prezentujemy ją tutaj, aby przypomnieć, co tak naprawdę oznacza strzałka pionowa w górę czy pochyła w dół. Dla pacjenta to nie tylko informacja, że cukier rośnie, czy się obniża, ale możliwość samodzielnego oszacowania, jakie będzie stężenie glukozy za kwadrans. Trzecia kolumna – propozycja dawki, wymaga rozmowy z lekarzem prowadzącym. Na najbliższej wizycie dopytaj, czy taki schemat postępowania mógłby sprawdzić się u Ciebie.
| STRZAŁKA TRENDÓW | TEMPO ZMIAN GLIKEMII | PROPOZYCJA DAWKI insuliny do posiłku (przy założeniu, że pacjent nie ma aktywnej insuliny) |
| pionowa w górę – glikemia rośnie gwałtownie |
wzrost o ponad 2 mg/dl na minutę, czyli ponad 30 mg/dl w ciągu 15 minut |
zaleca się zwiększenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 20% |
| pochyła w górę – umiarkowany wzrost glikemii |
glikemia rośnie o wartość 1-2 mg/dl na minutę, czyli około 15 -30 mg/dl w ciągu 15 minut |
zaleca się zwiększenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 10% |
| → glikemia jest stabilna | glikemia jest stabilna | dawka insuliny pozostaje bez zmian |
| pionowa w dół – glikemia obniża się gwałtownie |
spadek o ponad 2 mg/dl na minutę czyli ponad 30 mg/dl w ciągu 15 minut |
(bolus i dawka korekcyjna) zaleca się zmniejszenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 20% |
| pochyła w dół – umiarkowany spadek glikemii |
glikemia obniża się o wartość 1-2 mg/dl na minutę czyli około 15-30 mg/dl w ciągu 15 minut |
zaleca się zmniejszenie dawki insuliny (bolus i dawka korekcyjna) o 10% |
Tabela 1. Tempo zmian glikemii w zależności od strzałek trendów i propozycje dawki insuliny doposiłkowej (bolus). (ALGORYTM 10%/20% JDRF i DATA Study).
Korzystanie ze strzałek trendów w praktyce
Aby móc właściwie zinterpretować strzałkę trendu, która towarzyszy skanowaniu glukozy przy pomocy systemu FreeStyle Libre pacjent za każdym razem musi wziąć pod uwagę kilka czynników:
POSIŁEK – kiedy był ostatni posiłek, co jadł, kiedy i jaki kolejny posiłek planuje zjeść;
AKTYWNA INSULINA – kiedy była podana insulina i czy nadal działa (czas do 4 godzin od podania bolusa insuliny = aktywna insulina);
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA – kiedy pacjent był aktywny fizycznie, czy planuje aktywność – jaką i kiedy;
AKTUALNE PLANY – co pacjent planuje w najbliższym czasie;
INNE CZYNNIKI – stres, choroba, miesiączka
Otrzymując wynik glikemii oraz strzałkę trendu należy uwzględnić, co działo się przed oraz jakie pacjent ma dalsze plany. W szczególności należy brać pod uwagą aktywną insulinę. Teoretycznie przed posiłkiem, np. obiadem, pacjent nie powinien mieć już aktywnej insuliny ze śniadania. W praktyce wcześniej podana insulina często jest jeszcze aktywna, bo chory zjadł dodatkową przekąskę, na którą podał insulinę, albo w międzyczasie podał bolus na korektę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich czynników, które mogą mieć wpływ na glikemię, można podjąć decyzje odnośnie dawki insuliny.
