Dla zdecydowanej większości osób, które zachorowały na cukrzycę typu 1, diagnoza była szokiem, czymś zupełnie niespodziewanym i dość przerażającym. Z jednej strony ciężko było pogodzić się z faktem zachorowania na chorobę przewlekłą, która będzie z nami już na zawsze, z drugiej trudno było wyobrazić sobie, jak teraz będzie wyglądało życie – często małego dziecka – i jego bliskich.
Diagnoza cukrzycy typu 1 zmienia życie, w tym stwierdzeniu nie ma żadnej przesady. Niezależnie, czy dotyka ona naszego dziecka czy nas samych z dnia na dzień musimy stać się ekspertami od tej choroby. Najpierw jest zatem przyspieszony kurs wiedzy medycznej o diabetes mellitus. W ramach oswajania się z nową sytuacją uczymy się i teorii – co to za choroba, jak się rozwija, jak się ją leczy, czym grozi hipo i hiperglikemia, i praktyki – jak mierzyć cukier, podawać insulinę, przygotowywać posiłki, reagować na niedocukrzenia itd.
System ciągłego monitorowania glikemii pozwala widzieć więcej
W pewnym zakresie jesteśmy w stanie nauczyć się cukrzycy z książek. Jednak do skutecznego leczenia się konieczne jest poznanie własnego organizmu. Jakie jest moje dobowe zapotrzebowanie na insulinę? Ile insuliny potrzebuję na 1 wymiennik węglowodanowy? Jak szybko wzrasta glikemia po posiłku bogatym w cukry proste? Co mogę zrobić, by szybko podnieść zbyt niski poziom cukru we krwi? W jakim stopniu aktywność fizyczna pomaga mi obniżać glikemię? Bez odpowiedzenia sobie na te pytania, czyli bez dokładnego poznania własnego organizmu i jego indywidualnych potrzeb nie sposób mówić o dobrym przygotowaniu do leczenia cukrzycy. Obecnie tę wiedzę o sobie można zdobyć szybciej i łatwiej niż jeszcze kilkanaście lat temu. A wszystko dzięki systemom do ciągłego monitorowania glikemii, które w sposób bardzo szczegółowy, przez 24 godziny na dobę, rejestrują ten kluczowy w cukrzycy parametr, jakim jest poziom cukru.
Wahania glikemii – istota cukrzycy
Poziom cukru we krwi nawet u osoby zdrowej nie jest wartością stałą, ale zmienia się w ciągu doby. U osób z cukrzycą może zmieniać się w bardzo dużym zakresie, zarówno w kierunku zbyt niskich, jak i zbyt wysokich wartości. Na poziom cukru we krwi wpływ ma szereg bardzo różnych czynników
• Posiłki, głownie węglowodany, ale pośrednio także tłuszcze i białka
• Stres, emocje
• Dodatkowa choroba
• Dawka insuliny
• Aktywność fizyczna
W zarządzaniu cukrzycą konieczna jest… matematyka. Insulinę podajemy w jednostkach, posiłki przeliczamy na wymienniki węglowodanowe i białkowo-tłuszczowe. Musimy nauczyć się równoważyć ilość dostarczanej energii ilością wstrzykiwanej insuliny. Ale na glikemię mają wpływ też inne, niepoliczalne czynniki, takie jak chociażby stres czy wzmożona aktywność hormonów, z jaką mamy do czynienia w okresie dojrzewania. I na tym polega cała nieprzewidywalność tej choroby, wszystkiego policzyć się nie da. Dlatego konieczne jest kontrolowanie glikemii i sprawdzanie, jak jakie są skutki podejmowanych przez nas decyzji. W pierwszym etapie leczenia zwykle nie jesteśmy w stanie uniknąć błędów, w końcu dopiero poznajemy cukrzycę i reakcje organizmu. Z czasem stajemy się ekspertami od swojego leczenia i nieprawidłowe glikemie zaskakują nas znacznie rzadziej.
Narzędzie do zarządzania cukrzycą
Narzędziem, które ułatwia naukę zarządzenia cukrzycą jest system do ciągłego monitorowania glikemii. Sprawdza się na każdym etapie leczenia, ale dla osób dopiero zaczynających życie z cukrzycą ma kluczowe znaczenie. Po pierwsze łagodzi stres związany z niewiadomą, jaki mam obecnie cukier. Ta potrzeba, żeby znać wartość glikemii towarzyszy wszystkim osobom chorującym na cukrzycę, ale szczególnie silna jest u osób krótko po diagnozie. Dla większości podejmowanie decyzji np. o modyfikacji dawki insuliny w stosunku do planowanego posiłku jest trudne i obciążające. Jeszcze nie mamy potrzebnego doświadczenia w tym zakresie, jeszcze czujemy się niepewnie, jeszcze nie wiemy do końca, jakie mogą być konsekwencje naszych błędów, a już musimy podejmować decyzje, równe decyzjom lekarza. W takiej sytuacji jest jak kompas, który wskazuje odpowiedni kierunek.
• Daje możliwość wzglądu w glikemię o każdej porze dnia i nocy, tak często jak tego potrzebujemy, bez konieczności nakłuwania palców i pobierania krwi
• Pokazuje kierunek zmian glikemii, dzięki czemu mamy dodatkową wiedzę, kto wie, czy nie cenniejszą niż sama aktualne stężenie glukozy
Wartość glikemii oraz strzałki trendu to nie tylko wskazówka dla pacjenta, czy powinien podejmować jakieś działania, czy nie. To także informacja zwrotna, czy jego wcześniejsze decyzje były prawidłowe. Nie jesteśmy w stanie poznać swojego organizmu, tego chociażby, jak reaguje na określoną dawkę insuliny bez nieustannego „sprawdzam”. Insulina wbrew pozorom nie działa zawsze tak samo, im większa jej dawka, tym działanie jest intensywniejsze, inaczej reagujemy na nią rano, inaczej w godzinach popołudniowych, inaczej przy umiarkowanej aktywności fizycznej, inaczej przy jej braku.
Dla osoby ze świeżo zdiagnozowaną cukrzycą nauka życia z chorobą to prawdziwy poligon doświadczalny. Każdy potrzebuje czasu, by oswoić się z chorobą, a przede wszystkim przestać się jej bać. W tym procesie bardzo przydatne okazują się nowe technologie, dzięki którym zwiększa się zarówno bezpieczeństwo terapii, jak i poczucie bezpieczeństwa samego pacjenta. A to poczucie bezpieczeństwa buduje zaufanie do siebie, tak potrzebne do tego, by nie bać się żyć z cukrzycą pełnią życia.
Agnieszka Orzechowska,
z cukrzycą typu 1 od 13 lat
