Możliwości leczenia cukrzycowych powikłań w obrębie wzroku znacząco się w ostatnich latach poprawiły. Niestety nie są one w pełni wykorzystywane, bo pacjenci nie zgłaszają się do specjalistów, albo zgłaszają się zbyt późno. Bo choć zalecenia kliniczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dokładnie określają częstotliwość takich konsultacji dla poszczególnych grup pacjentów z cukrzycą, w praktyce pacjenci o tym zapominają lub lekceważą wagę problemu.
Często mówi się, że to od dobrej współpracy pacjenta z cukrzycą z jego lekarzem prowadzącym zależy sukces leczenia tej choroby. Jest to prawda, tym bardziej, że zarówno diabetolog, jak i lekarz pierwszego kontaktu mają możliwości nie tylko leczenia cukrzycy, ale diagnozowania diabetyka także pod kątem powikłań, np. kardiologicznych czy nefrologicznych, a nawet ich leczenia. Zatem ich opieka może być naprawdę bardzo kompleksowa. Jest natomiast jedna specjalizacja, której zastąpić się nie da. Chodzi o powikłania w obrębie wzroku powodowane przez cukrzycę. Nikt poza okulistą nie jest w stanie zbadać stanu oczu pod kątem występowania retinopatii cukrzycowej.
Co ciekawe zdarza się, że to właśnie ten specjalista wykrywa jako pierwszy stan przedcukrzycowy lub niezdiagnozowaną cukrzycę. Symptomy zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi jako pierwsze najczęściej pojawiają się w oczach i wskazują na możliwość rozwoju dalszych powikłań mikro i makro naczyniowych.
Jak cukrzyca wpływa na wzrok?
Cukrzyca może mieć różnorakie przełożenie na narząd wzroku. Nie wszystkie problemy czy nieprawidłowości są wynikiem retinopatii cukrzycowej, choć faktem jest, że jest to główny problem w tej grupie pacjentów. Problemy w obrębie wzroku, występujące u osób z cukrzycą:
• Chwilowe rozmycie obrazu: gwałtowne zmiany stężenia glukozy we krwi na skutek cukrzycy mogą mieć wpływ na kształt soczewki oka powodujący zmiany ostrości, szczególnie, gdy poziom glukozy we krwi jest wysoki. Może to prowadzić do zaburzeń widzenia przez cały dzień, w zależności od poziomu glukozy we krwi. Na ogół jest to krótkotrwałe zjawisko, ale na niektóre osoby może mieć wpływ przez kilka miesięcy.
• Pogorszenie jakości widzenia po rozpoczęciu leczenia cukrzycy – zjawisko to może mieć miejsce u pacjentów po rozpoznaniu cukrzycy typu 1, kiedy po rozpoczęciu leczenia insuliną cukry zaczynają się stabilizować. Zmiana z wysokich glikemii, typowych dla nierozpoznanej jeszcze cukrzycy typu 1 do glikemii prawidłowych dzięki leczeniu, może powodować przejściowe zaburzenia widzenia.
• Zespół suchego oka, przejawiający się pieczeniem i szczypaniem oczu.
• Skłonność do gradówek i jęczmieni, ponieważ hiperglikemia sprzyja stanom zapalnym.
• Retinopatia cukrzycowa: Najczęstsza i najpoważniejsza cukrzycowa choroba oczu, główna przyczyną ślepoty osób w wieku produkcyjnym.
• Zaćma: Długoterminowym następstwem cukrzycy może być zmętnienie soczewki oka, zwane zaćmą. Zaćma może dotknąć każdego, ale częściej i wcześniej osoby chore na cukrzycę.
• Jaskra: Cukrzyca zwiększa jej ryzyko. Jaskra powoduje postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego w tylnej części oka. Choć zwykle rozwija się ono powoli, bez objawów we wczesnym stadium, może prowadzić do ślepoty, jeśli nie zostanie wcześnie wykryte i skutecznie leczone.
Współpraca z okulistą
Niezależnie od zdiagnozowanego problemu, diabetyk jest pacjentem wymagającym od specjalisty dużej uważności. Problemy ze wzrokiem mogą być powiązane z cukrzycą czy innymi schorzeniami przewlekłymi, jak np. z nadciśnieniem tętniczym. Dlatego do wizyty u okulisty warto się przygotować. Trzeba być przygotowanym na pytania o:
• Sposób leczenia cukrzycy, przyjmowane leki
• Glikemie, wartość hemoglobiny glikowanej
• Czy występuje nadciśnienie tętnicze, czy jest leczone
• Czy występują powikłania cukrzycy inne niż w obrębie narządu wzroku
Pacjenci także mają prawo otrzymać w gabinecie okulisty odpowiedzi na nurtujące ich pytania:
• Jak będzie przebiegało leczenie, czy zatrzyma postęp choroby
• Czy leczenie będzie bolesne
• Czy należy wykonać jakieś dodatkowe badania
• Czy należy zmienić dietę
Nie traktujmy zmian chorobowych w oczach z powodu cukrzycy jako „kary” za to, że nie leczyliśmy się prawidłowo. Powikłania rozwijają się u różnych pacjentów w różnym tempie. Można być bardzo zaangażowanym w leczenie cukrzycy, a i tak doświadczać jej negatywnych skutków. Ważne jest, by nie unikać wizyt u okulisty i badań kontrolnych. Zmiany wykryte na wczesnym etapie rozwoju są dzisiaj możliwe do zatrzymania.
