Popularnym preparatem ziołowym, nie tylko w indyjskiej medycynie ludowej jest wyciąg z korzenia lub wysuszony, sproszkowany korzeń rośliny o nazwie witania ospała (Withania somnifera) najbardziej znanej pod nazwą ashwagandha. Inne nazwy tej rośliny to indyjski żeń-szeń oraz wiśnia zimowa.
Ashwagandha w dosłowny tłumaczeniu ze starożytnego języka Indii (sanskrytu) oznacza zapach konia – bo taki właśnie zapach ma świeży korzeń witanii.
W medycynie hinduskiej od blisko 3000 lat wykorzystywany jest korzeń i owoce tej rośliny. Zawierają one m.in. witanolidy, inozytole i saponiny o wielokierunkowym działaniu. W Polsce wykorzystywane są preparaty ashwagandhy pochodzące z korzenia witanii (zawierające w 1 kapsułce np. 500 mg wyciągu z korzenia). Są powszechnie dostępne w sklepach internetowych, drogeriach, aptekach.
Dlaczego ashwagandha budzi zainteresowanie diabetyków?
Cukrzyca w wielu przypadkach jest związana z chorobami towarzyszącymi. Wśród pacjentów z cukrzycą częściej obserwujemy problemy nie tylko kardiologiczne, ale także choroby neurodegeneracyjne, zaburzenia nastroju czy zwiększony poziom stresu. Preparatom ashwagandhy przypisywane jest działanie uspokajające, poprawiające nastrój, poprawiające wydolność fizyczną, korzystny wpływ na zdolności poznawcze, stymulujące układ odpornościowy, zwiększenie płodności i funkcji seksualnych. Ashwagandha reklamowana jest także jako środek o właściwościach antybakteryjnych, antyoksydacyjnych i antynowotworowych.
Jak wpływa ashwagandha na poziom glukozy we krwi?
Istnieją obserwacje wskazujące na korzystny wpływ ashwagandhy na podwyższony poziom glukozy we krwi. Udowodniono to na modelu zwierzęcym. W badaniu na ludziach niestety nie wykazano tego efektu, za to stwierdzono korzystny wpływ na profil lipidowy, obniżenie odpowiedzialnej za miażdżycę frakcji LDL cholesterolu. Był wykazany także efekt kardioprotetekcyjny, ale tylko w badaniach na szczurach.
Ashwagandha w chorobach neurodegeneracyjnych
Choroby neurodegeneracyjne niestety częściej występują u chorych z cukrzycą. Zalicza się do nich np. chorobę Alzheimera. W jej rozwoju odgrywa rolę m.in. gromadzenie się w mózgu tzw. betaamyloidu. Stwierdzono, że pod wpływem takich składników ashwaganhy jak witanolida A, witanolida B zmniejsza się gromadzenie betaamyloidu. Interesujące doświadczenia dotyczą też wpływu ashwagandhy na chorobę Parkinsona. W chorobie tej dochodzi do degeneracji neuronów wydzielających dopaminę. Efektem są m.in. zaburzenia funkcji mięśni (drżenia, nadmierne napięcie mięśni). U szczurów z doświadczalnie wywołaną chorobą Parkinsona ekstrakt z witanii stosowany w dawce od 100 do 300 mg/kg masy ciała przez okres 3 tygodni znamiennie poprawiała markery biochemiczne i funkcje neuronów. U myszy podawana doustnie ashwagandha zwiększała poziom dopaminy w mózgu.
Ashwagandha w sytuacjach stresowych
Przed ponad 10 laty ukazały się wyniki badania oceniającego wpływ ashwagandhy na poziom stresu. Przebadano grupę 64 osób w wieku od 18 do 54 rż. Za marker stresu przyjęto stężeniem kortyzolu. Po 60 dniach terapii z zastosowaniem 300 mg wyciągu z korzenia witanii stwierdzono znamiennie
niższe poziomy kortyzolu w grupie osób leczonych w porównaniu z placebo.
Czy ashwagandha może wpłynąć na funkcje tarczycy?
Istnieją doniesienia, że przyjmowanie preparatów ashwagandhy może wywołać stan nadczynności tarczycy nawet u osób bez wcześniej rozpoznanej choroby tarczycy. Są to przypadki rzadkie, ale opisane w literaturze medycznej. W pacjentów, u których zdiagnozowana jest choroba Gravesa – jedna z najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy związaną z jej autoimmunologicznym zapaleniem, przyjmowanie ashwagandhy może utrudnić proces leczenia, a nawet spowodować jej zaostrzenie.
Preparatom ashwagandhy niektórzy przypisują korzystny wpływ na przebieg choroby Hashimoto (podobnie jak w chorobie Gravesa także związanej z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, ale prowadzącej najczęściej do niedoczynności tarczycy). Pamiętać należy jednak, że w chorobie Hashimoto istotne jest wyrównanie funkcji tarczycy poprzez uzupełnienie brakujących hormonów (L-tyroksyny). Jest to postępowanie gwarantujące prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zapobiegające groźnym zaburzeniom metabolicznym i powikłaniom kardiologicznym niedoczynności tarczycy.
Czy można stosować preparaty ashwagandhy w ciąży?
Zgodnie z obowiązującymi zalecaniami – nie należy stosować preparatów ashwagandhy ani w ciąży ani w okresie karmienia. Również nie zalecane jest podawanie ashwagandhy dzieciom.
Czy może stosować ashwagandhę z innymi lekami ?
Warto podkreślić, że produkty zawierające ashwagandę nie powinny być spożywane w przypadku stosowania leków o działaniu uspakajającym, nasennym, przeciwpadaczkowym.
Czy można łączyć preparaty ashwagandhy z innymi środkami uspokajającymi i antydepresyjnymi ?
Nie zaleca się stosowania jednoczesnego preparatów ashwagandhy z lekami o charakterze przeciwdepresyjnym, przeciwpadaczkowym i nasennym. Warto podkreślić że preparaty ashwagandy dopuszczone są w Polsce oraz innych krajach poza Danią w Europie oraz w Stanach Zjednoczonych czy też Japonii. Zgodnie z aktualną decyzją Zespołu ds. Suplementów Diety Narodowego Instytutu Zdrowia sproszkowany korzeń Withania somnifera można stosować w ilości poniżej 3 g na dobę. Maksymalna zawartość witanolidów nie może przekraczać 10 mg w zalecanej do spożycia dziennej porcji produktu.
Wymagane jest, by do produktu zawierającego ashwagandhę dołączona była informacja o ilości zawartych witanolidów. Warto podkreślić, że stosowanie ashwagandhy, ani innych suplementów diety nie zastępuję w żadnym wypadku regularnego przyjmowania leków, zaleconych przez lekarzy.
Dr n.med. diabetolog Irina Bosek
Dr n.med. diabetolog, endokrynolog Roman Kuczerowski
