Stan przedcukrzycowy nie musi doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, ale wymaga to świadomego działania, przede wszystkim zmiany stylu życia, która zaowocuje redukcją masy ciała – w ten sposób można podsumować przekaz ostatniego z webinarów z cyklu „Krok za krokiem w podróży z cukrzycą”, zorganizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków we współpracy z firmą Merck. Ekspertem podczas tego wydarzenia była dr hab. n. med. Anna JeznachSteinhagen, specjalistka z zakresu diabetologii, chorób wewnętrznych oraz żywienia człowieka.
Dla lekarza stan przedcukrzycowy to czerwona lampka, ostrzegająca o bardzo wysokim ryzyku rozwoju cukrzycy typu 2. Tak samo powinni na ten problem patrzeć pacjenci. Niestety większość osób dotkniętych stanem przedcukrzycowym nie zdaje sobie z tego sprawy. Szacuje się, że w Polsce nieprawidłowa glikemia na czczo i/lub nieprawidłowa tolerancja glukozy po posiłkach występuje aż u 11 mln osób. Jest to zatem powszechny problem, na bazie którego rozwija się tak często diagnozowana cukrzyca typu 2. Warto jednak podkreślać, że stan przedcukrzycowy to zaburzenie, ale jeszcze nie choroba. Przy odpowiednim postępowaniu, nieprawidłowości w metabolizmie glukozy mogą się wycofać, a wraz z nimi zniknie widmo cukrzycy.
Jak wiele zależy od nas samych?
Do czynników, mających wpływ na zahamowanie stanu przedcukrzycowego i niedopuszczenie do rozwoju pełnoobjawowej choroby metabolicznej zalicza się:
• Odpowiedni sposób odżywiania się (produkty o niskim indeksie glikemicznym, posiłki w oparciu o warzywa, regularność jedzenia, niewielkie porcje).
• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ze zwracaniem szczególnej uwagi na tkankę tłuszczową gromadzącą się w okolicy talii (jest to tzw. tłuszcz trzewny, który okala narządy wewnętrzne, jest on uznawany za najbardziej niekorzystny dla zdrowia, ponieważ tkanka tłuszczowa jest aktywna hormonalnie).
• Aktywny tryb życia – nie chodzi tutaj o wyczynowe uprawiania sportów, ale o to, by na co dzień się ruszać, jak najwięcej chodzić, wykonywać proste ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie, jeździć rowerem, nie unikać prac w ogródku, chodzeniu po schodach itp.
• Dobry sen – ilość i jakość snu ma przełożenia na układ hormonalny, a niektóre hormony mogą nasilać insulinooporność, która jest bezpośrednią przyczyną stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2.
• Unikanie stresu – pod wpływem stresu wydzielają się hormony o działaniu przeciwstawnym do insuliny.
• Unikanie nałogów, ze szczególnym wskazaniem na palenie papierosów. Nikotyna, silnie oddziałuje na komórki beta trzustki, nasilając insulinooporność.
Warto zauważyć, że na wszystkie te czynniki mamy wpływ. Zatem, to czy w ogóle nabawimy się małej wrażliwości na insulinę, a w konsekwencji cukrzycy w największej mierze zależy od nas samych. I tak naprawdę jest dobra wiadomość, choć jednocześnie też duża odpowiedzialność za własne zdrowie.
Prawidłowa masa ciała – lek na całe zło?
Otyłość to choroba, która niesie za sobą bardzo wiele powikłań, nie tylko prowadzi co cukrzycy typu 2, chorób narządu ruchu, bezdechu sennego czy niektórych nowotworów, ale też sama w sobie skraca życie. Osoby z BMI powyżej 40 (tzw. otyłość olbrzymia) mają tylko 50% szans dożycia do 70 lat.
Wraz ze wzrostem BMI rośnie ryzyko cukrzycy typu 2, ale i odwrotnie. Obniżenie masy ciała sprawia, że stan przedcukrzycowy, a niekiedy i niedawna rozpoznana cukrzyca typu 2 mogą się wycofać. Badania wskazują, że redukcja masy ciała powinno wynosić min. 10% u osób ze stanem przedcukrzycowym i min. 15% u osób z już rozpoznaną cukrzycą, aby wpłynęła na znaczącą poprawę parametrów glikemicznych.
Kiedy mówimy o stanie przedcukrzycowym?
Na stan przedcukrzycowy składają się dwie nieprawidłowości, które mogą występować osobno, bądź łącznie. Są to:
• Nieprawidłowa glikemia na czczo (kiedy w badaniu laboratoryjnym glukozy stwierdza się podwyższony cukier).
• Nieprawidłowa tolerancja glukozy (kiedy w badaniu laboratoryjnym stwierdza się podwyższony cukier po doustnym obciążeniu glukozą).
Badanie na czczo:
• Cukier poniżej 99 mg/dl – wynik prawidłowy
• Cukier w przedziale 100-125 mg/dl – stan przedcukrzycowy
• Cukier równy lub wyższy 126 mg/dl – cukrzyca
Test obciążenia glukozą OGTT
Polega na wykonaniu pomiaru cukru na czczo (interpretacja wyniku jak powyżej), a następnie po godzinie oraz po dwóch godzinach od momentu wypicia roztworu zawierającego 75 g glukozy. Kluczowe znaczenie dla rozpoznania stanu przedcukrzycowego ma oznaczenie glukozy po dwóch godzinach.
Badanie cukru w 120. minucie testu.
• Cukier poniżej 140 mg/dl – wynik prawidłowy
• Cukier w przedziale 140-199 mg/dl – stan przedcukrzycowy
• Cukier równy lub wyższy 200 mg/dl – cukrzyca
Od niedawna stan przedcukrzycowy i cukrzycę typu 2 można rozpoznawać także na podstawie odsetka hemoglobiny glikowanej. HbA1c równa lub wyższa 6,5 – cukrzyca HbA1c w przedziale 5,8-6,4 – podejrzenia stanu przedcukrzycowego
Co poza dietą?
Jeśli pacjent nie jest w stanie poprzez zmianę stylu życia doprowadzić do redukcji masy ciała, rozważa się farmakoterapię oraz operacje bariatryczne. Do leków stosowanych w stanie przedcukrzycowym zalicza się metforminę oraz analogi GLP-1. Oczywiście przyjmowanie leków należy łączyć z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną. Także operacje bariatryczne nie zwalniają z obowiązku zmian w stylu życia. W tym miejscu warto podkreślić, że zmiany nie muszą być natychmiastowe i rewolucyjne, by przyniosły pożądane efekty. Do celu można dążyć małymi krokami – stopniowo zwiększać codzienną aktywność i stopniowo zmieniać swoje zwyczaje żywieniowe. Zacząć można do eliminacji cukrów prostych, z czasem warto zastąpić produkty z białej mąki tymi z mąki razowej, następnie zwiększać ilość warzyw na talerzu, przekąski typu paluszki zastąpić zdrowymi orzechami, soki owocowe – sokami warzywnymi itd.
Poniżej nagranie webinaru „Stan przedcukrzycowy – czy faktycznie jest groźny?”
Redakcja
