Motywacja do leczenia choroby przewlekłej – w tym cukrzycy – jest kluczowa dla utrzymania zdrowia w dobrej kondycji oraz dobrej jakości życia. Codzienne obowiązki tj. samokontrola glikemii, przyjmowanie leków, dieta, aktywność fizyczna, wizyty kontrolne bywają jednak bardzo przytłaczające. Poniżej znajdziesz kilka podpowiedzi, jak wzmacniać swoją motywację i konsekwentnie realizować cele leczenie.
Brak chęci do leczenia to jeden z głównych powodów słabej adherencji. Dlatego ostatni artykuł z cyklu o przestrzeganiu zaleceń lekarskich poświęcamy tematowi motywacji do terapii w chorobie przewlekłej.
Zrozum swoje „dlaczego”
Często jesteśmy zdenerwowani na cukrzycę i na lekarzy, którzy ciągle od nas czegoś wymagają. Myśląc o celach leczenia myślimy o tym, co jest nam narzucone przez chorobę i specjalistów. Chcemy zadowolić lekarza, a nie siebie. A to nie pomaga w mobilizowaniu się do działania. Warto zastanowić się, jaka jest moja motywacja dbania o swoje zdrowie. Robię to dla mojej rodziny, pracy, lepszego samopoczucie, a może po to, by zachować sprawność i pomagać w opiece nad ukochanymi wnukami? Osobiste powody są silnym motywatorem do podejmowania wyzwań, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się wręcz ponad nasze siły. Spisz 3-5 najważniejszych powodów, dla których TY chcesz być zdrowy i sprawny i miej je w widocznym miejscu (np. na lodówce, w telefonie). Przeglądaj je regularnie. Zawsze pamiętaj, do czego i dlaczego dążysz.
Jak osiągać obrane cele?
• Ustal realistyczne, mierzalne cele, wyznaczaj sobie czas, w którym je zrealizujesz.
• Dziel duże cele (np. poprawa HbA1c) na małe, osiągalne kroki (np. mierzyć glukozę 2 razy dziennie przez tydzień, zamienić słodki napój na wodę przez 3 dni).
• Wprowadź nawyki stopniowo.
• Zamiast próbować zmienić wszystko naraz, wybierz 1-2 nawyki do wprowadzenia w ciągu 2-4 tygodni.
• Po osiągnięciu jednego nawyku, dodaj kolejny. Małe zwycięstwa budują pewność siebie i utrwalenie zachowań.
• Ustal stałe pory pomiarów glikemii, przyjmowania leków i posiłków.
• Korzystaj z aplikacji zdrowotnych, budzików w telefonie, karteczek lub systemów nagród, aby przypominać sobie obowiązki.
• Monitoruj postępy i świętuj sukcesy.
• Zapisywanie wyników (glikemia, waga, aktywność) daje widoczne potwierdzenie efektów twoich działań.
• Nagradzaj się za osiągnięcie krótkoterminowych celów, traktuj je jak swoje małe zwycięstwa i naucz się nimi chwalić przed bliskimi.
Edukuj się – wiedza wzmacnia kontrolę
Ciężko wskazać inną chorobę, w której edukacja pacjenta ma takie znaczenie, jak w przypadku cukrzycy. Nie zaniedbuj pogłębiania swojej wiedzy o chorobie i jak sobie z nią radzić. Zrozumienie mechanizmów występujących w cukrzycy redukuje lęk i daje poczucie kontroli nad chorobą i swoim życie. A to sprawia, że czujemy się sprawczy i bardziej skłonni do podejmowania kolejnych wyzwań.
Zarządzaj stresem i emocjami
Cukrzyca to choroba, która wpływa na psychikę – frustracja, lęk czy wypalenie („diabetes burnout”) są częste. Naucz się stosować techniki redukcji stresu tj. ćwiczenia oddechowe, medytacja, krótki spacer, terapia poznawczo-behawioralna lub konsultacja z psychologiem. Motywacja do leczenia nie jest nam dana raz na zawsze. Okresy, kiedy bez większego wysiłku wypełniamy zalecenia lekarza moga przeplatać się z takimi, kiedy nic nam się zupełnie nie chce. Dużą sztuką jest wiedzieć, kiedy sami już nie dajemy rady z leczeniem i potrzebujemy profesjonalnego wsparcia. Depresja, lęk, chroniczne wypalenie to stany, które przy cukrzycy pojawiają się niestety nader często. Nie wstydź się tego, że coś Ci nie wychodzi lub że jest Ci z chorobą ciężko. Po pierwsze leczenie cukrzycy to nigdy nie jest pasmo idealnych glikemii, po drugie choroba przewlekła zawsze powoduje zmęczenie psychiczne. Nie warto dźwigać tych trudnych emocji samemu.
Skoncentruj się na jakości życia, nie tylko na liczbach
Wyniki (np. HbA1c) są ważne, ale nie jedyne. Zwracaj uwagę na samopoczucie, energię, zdolność do wykonywania ulubionych aktywności. Staraj się myśleć w kategoriach zysków, a nie strat. Co wygrasz dla swojego zdrowia, samopoczucia, wyglądu, pewności siebie jeśli osiągniesz swój cel, jakim jest np, obniżenie masy ciała o 10%. Dostosowanie celów medycznych do tego, co jest dla ciebie wartościowe (schudnę to będę bez zadyszki pracować w ogrodzie), zwiększa sensowność wysiłku.
Kultywuj pozytywne myślenie i cierpliwość
Zmiany zdrowotne często wymagają czasu. Skup się na procesie, nie tylko na natychmiastowych efektach. Przypominaj sobie, że nawet mały krok każdego dnia ma znaczenie dla zdrowia w długim terminie. Przykładowy tygodniowy plan prostych działań:
• Poniedziałek: Ustalenie jednego konkretnego celu na tydzień (np. 30-minutowy spacer 3x w tygodniu).
• Wtorek: Zaplanowanie posiłków na 3 dni (skoncentrowane na warzywach i białku).
• Środa: Przegląd notatek z pomiarów glikemii i zapis najważniejszych obserwacji.
• Czwartek: Krótka rozmowa z bliską osobą o postępach i trudnościach.
• Piątek: Mała nagroda za dotrzymanie planu (np. relaksująca kąpiel).
• Weekend: Dłuższy spacer z rodziną + zaplanowanie kolejnego tygodnia.
Powodzenia w szukaniu swojej motywacji i poprawie w zakresie wypełniania zaleceń lekarza!
Kamila Nawaczkowska
