W czerwcowym artykule odpowiedzieliśmy na szereg pytań dotyczących stosowania ziół w cukrzycy m.in. morwy białej, rutwicy lekarskiej. Opisane także były leki powszechnie stosowane w leczeniu cukrzycy wywodzące się z ziołolecznictwa takie jak metformina czy flozyny. Kontynuując ten pasjonujący temat omówimy wpływ cynamonu na zaburzenia metaboliczne.
Suszona kora cynamonowca od wieków stosowana była jako przyprawa kuchenna. Istnieje wiele odmian cynamonowca. Najczęściej jest stosowany cynamon uzyskiwany z cynamonowca cejlońskiego lub cynamonowca wonnego zwanego cynamonowcem chińskim lub kasją. Jeden i drugi stosowany jest w celach kulinarnych i medycznych. Cynamon stosowany był tradycyjnie do leczenia ran, biegunki, bólów głowy i chorób stawów. Kora cynamonowca wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. W Starożytnym Egipcie cynamon był wykorzystywany do mumifikacji. W ludowej medycynie chińskiej cynamon stosowany był u osób z niewydolnością serca. Cynamon jest źródłem manganu, żelaza, wapnia, włókna pokarmowego.
Cynamon a cukrzyca
Obecnie cynamon u osób z cukrzycą nie jest traktowany jedynie jako przyprawa kulinarna. Stosowany jest jako suplement diety ze względu na potencjalne własności hipoglikemizujące i wpływ na poprawę profilu lipidowego. Prowadzone są badania oceniające wpływ cynamonu na cukrzycę typu 2 oraz pod kątem przydatności w leczeniu zespołu metabolicznego. U gryzoni z cukrzycą ekstrakt cynamonu wykazuje potencjalne działanie przeciwcukrzycowe. Oceniano również jego działanie u ludzi.
W jakim mechanizmie zawarte w korze cynamonowca substancje mogą mieć wpływ hipoglikemizujący?
Wykazano, że zawarte w cynamonie substancje zmniejszają insulinooporność, poprawiają transport glukozy do komórki, zwiększają tzw. glikogenogenezę wątrobową czyli odkładnie glukozy w komórkach wątroby w formie glikogenu. Mechanizmy działania substancji zawartych w korze cynamonowca są dość dobrze poznane. W ekstrakcie z cynamonu zawarty jest tzw. polimer MHCP, który zwiększa wychwyt glukozy przez komórki tłuszczowe.
Przyjmowanie cynamonu może wpływać na aktywność kinazy receptora insulinowego i fosfatazy tyrozynowej 1B (PTP 1B), a tym samym na siłę działania metabolicznego insuliny. U zwierząt po podaniu wodnego ekstraktu cynamonu udowodniono zwiększenie aktywności tzw. receptorów proliferatorów peroksysomów (PPAR). To ważne, bowiem pobudzenie tych receptorów istotnie wpływa na wrażliwość na insulinę, a także na adipogenezę (rozwój tkanki tłuszczowej) w okolicy pośladkowo-udowej. Są obserwacje wskazujące na działanie hipotensyjne cynamonu – redukcję ciśnienia tętniczego.
Czy wykazano korzystne działanie cynamonu u osób z cukrzycą typu 2?
W jednym z badań klinicznych oceniających wpływ cynamonu na cukrzycę typu 2 przebadano 60 osób w wieku powyżej 40 lat. Byli to pacjenci z niewyrównaną cukrzycą. Czas badania był stosunkowo krótki – 40 dni. Stwierdzono, że podawanie cynamonu w różnych dawkach 1 g, 3 g lub 6 g/dziennie istotnie obniża poziom glukozy we krwi (18-29%). Jednocześnie cynamon obniża stężenie trójglicerydów (23-30%) oraz odpowiedzialną za miażdżycę frakcję LDL cholesterolu (7–27%). Korzystne efekty stosowania cynamonu utrzymywały się jeszcze 20 dni po zakończeniu leczenia. Ciekawą obserwacją są wyniki badania oceniającego wpływ cynamonu na obniżenie stężenia hemoglobiny glikowanej oraz ciśnienia tętniczego u pacjentów z cukrzycą typu 2 przeprowadzone w Wielkiej Brytanii. Dotyczyły one 58 chorych (25 mężczyzn, 33 kobiet) w średnim wieku 54,9 lat z cukrzycą typu 2 leczoną doustnymi lekami hipoglikemizującymi.
Cukrzyca u tych osób przed zastosowaniem cynamonu nie była dobrze kontrolowana – poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) był powyżej 7%. Obserwacja trwała 12 tygodni. Podawana dawka cynamonu wynosiła 2 gramy na dobę. Wykazano, że stężenie hemoglobiny glikowanej zmniejszyło się istotnie u osób przyjmujących cynamon (o około 0.5%) w porównaniu z osobami które przyjmowały placebo. Równocześnie stwierdzono obniżenie ciśnienia tętniczego zarówno skurczowego jak i rozkurczowego. Na podstawie tych wyników wykazano, że suplementacja preparatami cynamonu przyczynia się do poprawy wyrównania cukrzycy i ma korzystne działaniu także u osób z nadciśnieniem tętniczym. Jednak nie wszystkie badania potwierdzają przeciwcukrzycowe działania cynamonu.
Czy cynamon w dużych ilościach może mieć szkodliwy wpływ na stan zdrowia?
Pamiętać należy nie tylko o pozytywnych efektach cynamonu, ale także o jego potencjalnie toksycznym działaniu. Szczególne znaczenie przypisywane jest zawartej w cynamonie kumarynie (benzo-alfapiron), która występuje także w innych produktach pochodzenia roślinnego m.in. w turówce wonnej – gatunku trawy zwanej popularnie żubrówką. Kumaryna w nadmiernych ilościach ma działanie toksyczne na wątrobę.
Czy wszystkie rodzaje cynamonowca zawierają jednakową ilość kumaryny?
Zawartość kumaryny jest zróżnicowana w zależności od odmiany cynamonu – jest istotnie większa w korze cynamonowca kasja, niż cynamonowca cejlońskiego. Cynamon pochodzący z cynamonowca kasja zawiera do 1% kumaryny podczas gdy cynamon uzyskiwany z cynamonowca cejlońskiego zawiera jedynie 4 tysięczne procenta (0.004%) tej substancji.
Jaka jest dopuszczalna ilość kumaryny w produktach spożywczych ?
W Europie maksymalna dopuszczalna zawartość kumaryny w produktach spożywczych to 2 mg na kilogram produktu. Potencjalne ryzyko przedawkowania kumaryny u osób stosujących cynamon istniej w przypadku cynamonu kasja – obaw takich nie ma praktycznie w odniesieniu do cynamonu cejlońskiego. Niestety ze względu na różnice ceny tych odmian cynamonu częściej dostępny jest cynamon kasja. W chińskiej metaanalizie opublikowanej w 2022 roku nie wykazano istotnie wyższego od placebo działania niepożądanego i toksycznego cynamonu stosowanego w dawkach nie przekraczających 0,1 mg/kg.
Wpływ cynamonu na metabolizm węglowodanów jest bardzo interesujący. Szereg badań pozytywnie ocenia działania cynamonu na poprawę gospodarki węglowodanowej i profilu lipidowego. Warto jednak pamiętać, że różne zioła, suplementy diety w tym cynamon, nie zastąpią leków w terapii cukrzycy, mogą być natomiast pomocnym uzupełnieniem leczenia.
W następnej części omówione zostaną działania ashwaghandy, berberyny oraz kosieradki na metabolizm u osób z cukrzycą.
Dr n.med. diabetolog Irina Bosek
Dr n.med. diabetolog, endokrynolog Roman Kuczerowski
