Leczenie cukrzycy typu 2 nierozerwalnie łączy się z żywieniem. Co i jak spożywamy może zarówno wspierać, jak i niweczyć naszą terapię. Temu zagadnieniu został poświęcony webinar, zorganizowany przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków we współpracy z firmą Merck. Podczas wirtualnego spotkania, ekspertka od spraw żywienia, dr hab. n. med. Magdalena Makarewicz-Wujec ciekawie mówiła nie tylko o teoretycznych, ale też o praktycznych aspektach odżywiania przy cukrzycy typu 2.
W przypadku osób chorujących na cukrzycę konieczna jest trwała zmiana sposobu odżywiania się. Nie tylko po to, żeby kontrolować metabolicznie chorobę, ale także, by minimalizować ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań. Dobrze zbilansowane posiłki przekładają się na prawidłowy skład ciała, brak niedoborów mikro i makroskładników, a to zapewnia dobrą kondycję fizyczną i psychiczną.
Jakie są nasze cele?
Celem prawidłowego odżywiania się przy cukrzycy nie jest dążenie wyłącznie do prawidłowej masy ciała i stabilnych glikemii. Cukrzyca wiąże się z ryzykiem sercowo-naczyniowym, często jest nazywana chorobą układu krążenia. Dlatego diabetycy powinni odżywiać się w ten sposób, by jednocześnie chronić się przed udarem i zawałem. Obok normoglikemii, celowi temu służy utrzymywania w normie takich parametrów jak stężenie cholesterolu i trójglicerydów oraz ciśnienie tętnicze. A wszystkie te czynniki są zależne od diety. Oczywiście nie należy lekceważyć potrzeby redukcji masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością. Co ciekawe, udowodniono, że wcale nie jest korzystnym, żeby pacjent szybko i znacząco obniżał swoją wagę.
Znacznie lepiej jest, kiedy proces ten jest powolny, ale systematyczny i konsekwentny. Taki niezbyt gwałtowny, ale przez to też bardziej stabilny spadek masy ciała można osiągnąć, kiedy codziennie mamy niewielki deficyt kalorii i połączymy to z aktywnością fizyczną.
Co i jak powinniśmy jeść?
Całkowita kaloryczność diety powinna być dostosowana do wieku, masy ciała i aktywności fizycznej. Dobrze byłoby, gdyby pacjenci z cukrzycą potrafili samodzielnie kontrolować wielkość spożywanych porcji, pilnowali rozkładu węglowodanów na poszczególne posiłki, wiedzieli, ile tych węglowodanów mogą spożywać. Dzięki temu każdy będzie mógł samodzielnie komponować zdrowe i dobrze zbilansowane posiłki. Ważne zasady:
• Eliminacja cukrów prostych
• Regularne posiłki
• Nierezygnowanie ze śniadań
• Jedzenie spokojnie, bez rozpraszaczy (jedzenie przed telewizorem sprzyja insulinooporności)
• Znaczenie ma kolejność spożywania produktów w posiłku. Najkorzystniej jest, kiedy najpierw zjadamy warzywa, następnie białko i tłuszcze, a na koniec węglowodany.
Jakie produkty wybierać?
• O niskim ładunku glikemicznym
• O dużym potencjale antyoksydacyjnym
• Ubogie w związki sprzyjające miażdżycy, takie jak kwasy trans
• Bogate w substancje mineralne
• Obniżające ciśnienie tętnicze
Jak powinien wyglądać talerz diabetyka?
Połowę talerza osoby chorującej na cukrzycę powinny zajmować warzywa, ¼ białko w tym strączki, ¼ węglowodany (kasze, makaron razowy, rzadziej ziemniaki). Niekorzystne jest duże spożycie mięsa czerwonego oraz mięsa przetworzonego, czyli wędlin. Zamiennikiem białka pochodzenia zwierzęcego jest białko roślinne, którego źródłem są m.in. strączki. Zalecana jest codzienna porcja strączków o objętości średniej filiżanki.
Niedocenionym dodatkiem do potraw lub samodzielną przegryzką dla diabetyka są orzechy. Badania potwierdzają, że ich jedzenie chroni przed cukrzycą typu 2, a u osób już chorujących orzechy obniżają ładunek glikemiczny potraw, chronią przed chorobami układu krążenia, zmniejszają Insulinooporność. Zaleca się spożywać garść orzechów dziennie (30 g).
Jak obniżać indeks glikemiczny potraw?
Aby obniżyć indeks glikemiczny należy zwiększyć ilość skrobi opornej, czyli skrobi, która nie jest trawiona. To sprawia, że zapotrzebowania na insulinę po posiłku jest mniejsze. Źródłem skrobi opornej są np. zielone banany i zielona fasola, ale powstaje ona także podczas schładzania produktów skrobiowych. Dlatego lepszym wyborem dla osoby z cukrzycą będzie sałatka z dodatkiem zimnego makaronu czy ziemniaków niż ciepłe spaghetti lub puree. Dodatki do posiłków bogatowęglowodanowych, które zmniejszają odpowiedź glikemiczną:
• Fasola
• Ocet
• Orzechy
• Produkty owsiane
• Chia
• Pestki dyni lub słonecznika
Diabetyk w restauracji
Jedzenie „na mieście” często niestety rujnuje nasze zdrowe odżywianie. Ale tak nie musi być. Oczywiście są różne kuchnie i smaki, z których chcemy i powinniśmy korzystać, ale warto zawsze chwilę się zastanowić nad wyborem menu. Zawsze są lepsze i gorsze opcje. Warto zrezygnować ze starterów, które dostajemy czekając na posiłek główny, jeśli są źródłem węglowodanów.
Co natomiast wybierać z menu?
• Restauracje typu fast food – burger z warzywami bez bułki, a jeśli z bułką to pełnoziarnistą, ciekawą alternatywą są burgery wegańskie, bo zawierają kasze i strączki. Rezygnujemy z frytek i oczywiście słodkich, gazowanych napojów.
• Restauracja włoska – jeśli pizza, to na cienkim cieście, bez podwójnego sera, ale z większą ilością warzyw. Jeśli makaron, to raczej spaghetti na bazie świeżych pomidorów niż karbonara z boczkiem i śmietaną. Dobrym wyborem będą też ryby i owoce morza.
• Restauracja japońska – można zamawiać zupy oraz sushi, najlepiej z surową rybą, uważać trzeba na sos sojowy, który zawiera bardzo dużo soli.
• Restauracja chińska – unikać należy panierowanych i smażonych w głębokim tłuszczu dań, ale bez wyrzutów sumienia można zjeść pierożki przygotowane na parze.
• Kuchnia polska – zupa z warzywami, w ramach drugiego dania raczej nie kotlet schabowy, lepiej wybrać mięso bez panierki z rusztu bądź grilla. Zamiast ziemniaków wybierzmy kasze, albo jeszcze lepiej – dwie porcje surówki.
Poniżej znajdą Państwo nagranie webinaru:
Artykuł powstał przy wsparciu firmy Merck
