Od wielu lat w środowisku diabetologicznym w kontekście leczenia cukrzycy typu 1 mówi się o „sztucznej trzustce”. Wbrew wyobrażeniu niektórych pacjentów nie chodzi tutaj o sztuczny organ wszczepiany na stałe do organizmu, ale o takie rozwiązania technologiczne, które będą zastępowały pracę zdrowego narządu, a dzięki temu zwolnią pacjenta od codziennych obowiązków związanych z podawaniem insuliny i monitorowaniem stężenia cukru we krwi. Na jakim odcinku drogi w kierunku „sztucznej trzustki” obecnie jesteśmy? A może już korzystamy z tego typu rozwiązań, tylko inaczej je nazywamy?
Zdrowa trzustka zawsze wie, ile insuliny wydzielić, aby poziom cukru we krwi był prawidłowy. Dzieje się tak między innymi dlatego, że sekrecja insuliny następuje „tu i teraz”. W odpowiedzi na wzrost glikemii następuje automatyczny wzrost stężenia insuliny i odwrotnie. Kiedy cukier się obniża, spada też podaż hormonu. Nic nie dzieje się z wyprzedzeniem, nie ma insuliny podawanej przed posiłkiem, zanim ten posiłek nie zacznie się wchłaniać, nie ma insuliny bazowej, zaprogramowanej czy podanej na 24 godziny doby.
Co równie ważne, insulina wydzielana fizjologicznie działa szybciej niż ta podawana do tkanki podskórnej. To kolejny czynnik chroniący osoby zdrowe przed przecukrzeniami po posiłkach. Odtworzenie tego idealnego systemu u osoby, której trzustka nie wydziela prawidłowo insuliny jest bardzo trudne. Ale… staje się coraz bardziej realne!
Poznaj System MiniMed 780G
Aby być sprawnym, jak zdrowa trzustka w utrzymywaniu normoglikemii, nie wystarczy sam wstrzykiwacz insuliny czy nawet nowoczesna pompa insulinowa. Do tego potrzebny jest cały system, który jest w stanie sterować podażą insuliny na podstawie odczytów wyników glikemii w czasie rzeczywistym. Tak właśnie – naśladując pracę zdrowej trzustki – działa system Mini Med. 780G. W jego skład wchodzą:
• Pompa insulinowa MiniMed™ 780G.
• Ciągłe monitorowanie glikemii (CGM) w postaci sensorów Guardian 4
Całość spięta jest algorytmem, dostosowanym do danego pacjenta. Algorytm na podstawie danych wprowadzonych do jego ustawień, ale także na podstawie historii działania automatycznie dostosowuje podaż insuliny do aktualnych wartości glikemii. Inaczej mówiąc, każdy system Mini Med 780 działa nieco inaczej, dostosowując się do swojego właściciela. Każdy pacjent musi rozpocząć pracę z nową pompą w trybie ręcznym (manualnym), niezależnie od wcześniejszego doświadczenia z pompą i systemem CGM.
W tym okresie insulina podawana jest przez pompę, ale w tradycyjny sposób (konieczne jest zaprogramowanie bazy), a do pamięci systemu należy wprowadzać odczyty glikemii z ciągłego monitoringu. System wymaga danych dotyczących podawania insuliny co najmniej z 48 godzin, zanim będzie można uruchomić funkcję SmartGuard, czyli zautomatyzować większość czynności związanych z leczeniem cukrzycy pompą.
Przewiduje, dostosowuje, koryguje
Pompa w systemie Mini Med. 780G nie ma zaprogramowanej bazy. To jedna z podstawowych różnic, w porównaniu chociażby z jej poprzedniczką, modelem 640. Baza nie jest potrzebna, ponieważ urządzenie co 5 minut dawkuje insulinę w zależności od aktualnego stężenia glukozy. Ilości podawanej co 5 minut insuliny potrzebnej na codzienne funkcjonowanie różnią się miedzy sobą. System działa z bardzo dużą precyzją, aby utrzymywać glikemię na poziomie docelowym dla danego pacjenta, a jednocześnie zapobiegać epizodom hipoglikemii i hiperglikemii. Ochrona nie tylko przed niedocukrzeniami, ale także przed przecukrzeniami jest możliwa dzięki temu, że system w razie potrzeby podaje także bolusy korekcyjne. Ta funkcja przydaje się wówczas, kiedy pacjent np. zapomni podać insulinę do posiłku lub gdy źle obliczy ilość węglowodanów na posiłek. Automatyczny bolus korekcyjny ma zatem za zadanie naprawienie błędów samego pacjenta. A błędy te dotyczą tych nielicznych już elementów terapii, za które odpowiada pacjent. Są to przede wszystkim dawkowania insuliny na posiłki.
System przewiduje jak będzie się kształtowała glikemia w ciągu kolejnych minut, dostosowuje do tej prognozy dawkę insuliny, a jeśli się pomyli – skoryguje dawkowanie. Ta korekta dotyczy zarówno podania dodatkowej dawki insuliny, jak i całkowitego wstrzymania jej podaży, jeśli z przewidywań wynika, że glikemia zmierza w kierunku niedocukrzenia.
Czy to już sztuczna trzustka?
System Mini Med 780G jest już bardzo blisko technologii, która zasługuje na miano sztucznej trzustki. Nie jest to rozwiązanie, które całkowicie zwalnia pacjenta z obowiązków wynikających z cukrzycy, ale znacznie te obowiązki ogranicza, sprowadzając je głównie do programowania bolusów na posiłek. Dlaczego system nie radzi sobie z posiłkami automatycznie? Nie wynika to z niedoskonałości technicznych, raczej z niedoskonałości insulin, jakimi obecnie dysponujemy. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że działają one zbyt wolno, by system mógł dostosowywać dawkę insuliny do glikemii, która gwałtownie wzrasta po posiłku. W takiej sytuacji zawsze dochodziłoby do czasowego przecukrzenia. Aby go uniknąć insulina do posiłków podawana jest tradycyjnie, jak zaprogramowany przez pacjenta bolus. Ale… to pewnie już tylko kwestia czasu.
Najważniejsze jest to, że rozwiązania technologiczne, którymi już teraz dysponujemy pozwalają na precyzyjną terapię cukrzycy, dzięki czemu znacząco wydłuża się czas pacjenta spędzany w zakresie docelowym glikemii.
