Hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom cukru we krwi to stan, którego diabetycy powinni zdecydowanie unikać. Hiperglikemia słusznie kojarzona jest z ryzykiem rozwoju powikłań cukrzycy. Warto jednak wiedzieć, że nie jest to jedyny czynnik, który ma wpływ na częste problemy diabetyków, takie jak retinopatia cukrzycowa, stopa cukrzycowa czy choroby układu krążenia. Nie dla każdego pacjenta z cukrzycą przecukrzenie oznacza to samo.
Mit: Hiperglikemii to znak, że źle prowadzisz swoją cukrzycę
Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie normoglikemii, czyli prawidłowego poziomu cukru we krwi. Ale czy cel ten jest możliwy do zrealizowania w 100%? Hiperglikemia to przecież synonim cukrzycy, można powiedzieć warunek konieczny, by postawić rozpoznanie choroby. W trakcie jej leczenia hiperglikemia także bywa trudna do uniknięcia, w szczególności u osób, które muszą przyjmować insulinę. Niestety wielu pacjentów podchodzi do hiperglikemii bardzo emocjonalnie, boi się jej i oskarża siebie o nieudolność w leczeniu, jeśli przecukrzenie się przydarzy. Ale prawda jest taka, że przecukrzenia zdarzają się najlepszym.
Ważne, by szybko na nie reagować, wyciągać wnioski ze swojej samokontroli oraz nie popełniać ciągle tych samych błędów. W tym bardzo pomagają systemy do ciągłego monitorowania glikemii, które dostarczają pacjentowi znacznie więcej informacji, niż tradycyjny glukometr. Ważne, by umieć je prawidłowo czytać, interpretować i wykorzystywać do podejmowania decyzji terapeutycznych.
Bardzo pomocną właściwością CGM-ów są strzałki trendu, o których pacjenci mówią, że są bardziej wartościowe niż sam aktualny wynik glukozy. Wiedząc, że cukier jest na granicy normy, ale dodatkowo intensywnie rośnie, możemy z wyprzedzeniem podjąć decyzję o podaniu korekty insuliny. Dzięki temu nasze leczenie cukrzycy jest aktywne, w odróżnieniu od pasywnego reagowania na nieprawidłowości, które ma miejsce przy samokontroli prowadzonej glukometrem.
Mit: Każde przecukrzenie jest tak samo niekorzystne dla zdrowia
Na rozwój przewlekłych powikłań cukrzycy największy wpływa mają długotrwale utrzymujące się hiperglikemie, a nie chwilowe „wyskoki” cukru. Hiperglikemia przyspiesza glikację białek. Nadmiar krążącego we krwi cukru przyłącza się do różnych cząsteczek białkowych i niekorzystnie je zmienia. Im wyższe jest to stężenie glukozy we krwi, tym ta reakcja zachodzi szybciej. W ten sposób w wyniku nadmiaru glukozy w gałce ocznej, w nerkach czy komórek nerwowych, niszczone są ich struktury i rozwijają się powikłania cukrzycy. Glikacja białek jest procesem rozciągniętym w czasie. Sprzyjają jej przewlekłe hiperglikemia. Podczas krótkotrwałych przecukrzeń ten proces może się rozpocząć, ale będzie odwracalny, jeśli glikemia szybko wróci do normy.
Wraz z upowszechnianiem się systemów do ciągłego monitorowania glikemii, maleje znaczenie hemoglobiny glikowanej, jako parametru wyrównania cukrzycy, a wzrasta znaczenie nowego parametru, określanego jako „time in range”, czyli czas w ciągu doby, jaki spędzamy w określonym dla nas zakresie docelowym. Wg aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa diabetologicznego rekomendowany „time in range” dla poszczególnych grup pacjentów wygląda następująco:
• Zalecenia ogólne dla osób z cukrzycą typu 1 i cukrzycą typu 2 – poniżej 25% czasu w hiperglikemii, określanej jako glikemie powyżej 180 mg/dl
• Zalecenia dla seniorów – poniżej 10% czasu w hiperglikemii, określonej jako glikemia powyżej 250 mg/dl
• Kobiety w ciąży – poniżej 25% czasu w hiperglikemii, określonej jako glikemia powyżej 140 mg/dl
Systemy do ciągłego monitorowania glikemii pozawalają na indywidualne określenie zakresu docelowego dla każdego pacjenta.
Mit: Hiperglikemia to jedyna przyczyna rozwoju powikłań cukrzycy
Hiperglikemia jest głównym, a nie jedynym czynnikiem rozwoju przewlekłych powikłań. Kolejnym jest chociażby palenie papierosów. O ile na przecukrzenia nie zawsze mamy wpływ, o tyle możemy zrezygnować z palenia, które działa bardzo destrukcyjnie na naczynia, przyczyniając się do powstawania powikłań w obrębie małych i dużych naczyń, w tym do rozwoju stopy cukrzycowej. Inne parametry, o których powinni pamiętać diabetycy to:
• Ciśnienie tętnicze
• Lipidy
• Masa ciała
Mit: Hiperglikemia to cukier powyżej 180 mg/dl
Granica dla hiperglikemii jest różna u różnych pacjentów. Najbardziej restrykcyjne podejście do glikemii występuje u kobietplanujących ciążę i będących w ciąży. Tutaj o hiperglikemii mówi się przy cukrach przekraczających 140 mg/dl. Z kolei w przypadku bardzo małych dzieci i seniorów, granicą dla hiperglikemii może być cukier na poziomie 200 a nawet 250 mg/dl. Wyższy pułap dla hiperglikemii obowiązuje u pacjentów, u których szczególnie niebezpieczne są hipoglikemie. Małe dziecko często jej nie odczuwa lub nie potrafi nazwać, u seniorów z kolei częste niedocukrzenia zwiększają ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych.
W tych grupach pacjentów szczególnie korzystne jest stosowanie systemów do ciągłego monitorowania glikemii, które wg badań zmniejszają ryzyko incydentów zarówno niedocukrzeń, jak i przecukrzeń.
Justyna Kwiatkowska
