Insulinoterapia, czyli podskórne podawanie dawek insuliny, jest jedyną metodą leczenia pacjentów z cukrzycą typu 1. U pacjentów z cukrzycą typu 2, ze względu na narastające zaburzenia wydzielania insuliny przez komórki beta, staje się – zwykle po wielu latach stosowania leków doustnych – jedynym sposobem uzyskania dobrych stężeń cukru w surowicy krwi.
Warto jednak pamiętać, że istnieją takie sytuacje medyczne, kiedy lekarz proponuje pacjentom z cukrzycą typu 2 oraz innymi typami cukrzycy szybkie rozpoczęcie leczenia insuliną. Ma to miejsce np. w ciąży, w cukrzycy typu LADA, w cukrzycy skojarzonej z mukowiscydozą, czy wręcz na życzenie pacjenta. Włączenie insulin do leczenia może być ponadto zastosowane w krótkich okresach (czasowo), z następczym powrotem do poprzedniej metody leczenia: na przykład w sytuacji infekcji, zabiegu chirurgicznego, udaru mózgu lub zawału serca.
Rodzaje insulin
Obecnie dysponując różnymi preparatami insulin, lekarz może dobrać ten najbardziej odpowiedni, biorąc pod uwagę kwestie zdrowotne oraz sytuację życiową pacjenta. Na rynku pojawia się kolejna insulina, tak zwany biosymilar analogu długodziałającego .Termin biosymilar jest określeniem substancji biopodobnej. Co to oznacza? Lek biopodobny to biologiczny produkt leczniczy, który jest zbliżony do leku oryginalnego. Nie jest to jednak generyk, który jest odpowiednikiem leku syntetycznego o małej cząsteczce i prostej strukturze chemicznej. Produkt biopodobny jest produktem biologicznym wytwarzanym przez organizm żywy lub pochodzącym z organizmu żywego, który zwykle różni się składem oraz może wywołać inne reakcje organizmu. Nie jest identyczny z oryginalnym produktem biologicznym, dlatego każda zmiana na nowy preparat musi wiązać się ze wzmożoną samokontrolą cukrów i obserwacją reakcji pacjenta.
Rodzaj preparatu insuliny oraz schemat podawania dobiera się dla każdego pacjenta indywidualnie w trakcie wizyty u diabetologa. Ostateczną decyzję o zamianie preparatu podejmuje lekarz po rozmowie z pacjentem i analizie jego historii choroby. Leczenie insuliną u pacjenta z cukrzycą typu 2 rozpoczyna się najczęściej od prostej metody podawania leku w jednym wstrzyknięciu, raz na dobę. Są to najczęściej insuliny o przedłużonym czasie działania (tak zwana insulina bazowa): izofanowa NPH lub analog długodziałający:
- podawane wieczorem, jeśli glikemie są podwyższone rano
- podawane rano jeśli glikemie są podwyższone w ciągu dnia
Stosowanie mieszanek insulinowych początkowo raz na dobę w zależności od wartości cukrów (patrz sugestie powyżej), a następnie dwukrotnie w ciągu doby (rano i wieczorem) jest jedną z metod leczenia, która wiąże się jednak z koniecznością ścisłego przestrzegania harmonogramu posiłków oraz mniejszą swobodą w kwestii diety.
Następnie w celu uzyskania lepszych efektów leczenia różnych typów cukrzycy intensyfikuje się metody podawania insulin za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć. Polega to na podawaniu dawki insuliny podstawowej tak zwanej bazowej, raz lub dwa razy na dobę w zależności od wybranego preparatu oraz insulin krótko działających /analogów szybko działających podawanych do głównych posiłków.
Wstrzykiwać też ma znaczenie
Bezpieczeństwo leczenia to między innymi wykonywanie w prawidłowy sposób iniekcji insulin za pomocą odpowiednich wstrzykiwaczy dobranych do danego preparatu insuliny. Warto przypomnieć, że wkłady zawierające insulinę danego producenta powinny być stosowane wyłącznie we wstrzykiwaczach wielokrotnego użytku, które są przeznaczone do stosowania z wkładami dla insulin tego producenta i nie powinny być stosowane w innych wstrzykiwaczach wielokrotnego użytku, ponieważ dokładność podawania dawek insuliny nie została ustalona dla innych wstrzykiwaczy. Dokonywanie takich zamian i prób może wiązać się z nieprawidłowym dawkowaniem insulin. Należy zawsze sprawdzić etykietę insuliny przed wykonaniem każdego wstrzyknięcia, w celu uniknięcia błędu – wiem, jaką insulinę będę podawać podskórnie oraz zawsze przed podaniem skontroluję nastawioną dawkę. Dostępne są różnego typu wstrzykiwacze między innymi wielorazowe z rodziny STAR czyli ClikSTAR lub JuniorSTAR /z myślą o najmłodszych diabetykach/ oraz z tej samej rodziny, tzw. jednorazowe, gotowe do użycia, usuwane po wykorzystaniu całej zawartości insuliny. Są one bardzo wygodne i proste w użyciu, również w trakcie podróży i spełniają standardy higieniczne w każdych warunkach.
Bardzo ważnym a często pomijanym problemem jest zapominanie o konieczności wymiany igły do każdej iniekcji. Używanie „tępych” igieł powodu rozwój zmian zapalnych w miejscu iniekcji, które prowadzą do przebudowy tkanki podskórnej a w konsekwencji do gorszej absorpcji i niewłaściwego działania leku w przypadku powtarzania zastrzyku w to samo miejsce.
Ciągłe uzupełnianie wiedzy przez osobę z cukrzycą jest podstawą bezpiecznego leczenia.
Dr n. med. Daniel Witkowski
Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
Poradnia Diabetologiczna
