Podwyższone stężenie cholesterolu (hipercholesterolemia) jest najczęściej występującym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia. Szacuje się, że w Polsce na hipercholesterolemię choruje około 61% (18 mln) osób. Pod koniec sierpnia 2019 roku podczas Kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, Europeaen Society of Cardiology) w Paryżu opublikowane zostały nowe zasady postępowania (przygotowane wspólnie z Europejskim Towarzystwem Badań nad Miażdżycą, ESA, Europeaen Society of Atherosclerosis) w zaburzeniach lipidowych.

Bardzo ważnym elementem jest ocena globalnego ryzyka sercowo – naczyniowego. Jest to 10-letnie ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia w populacjach charakteryzujących się dużym ryzykiem. Polska należy do krajów o dużym ryzyku sercowo – naczyniowym. Najnowsze wytyczne rekomendują aby do oceny takiego ryzyka wykorzystywać skalę SCORE (Systemic Coronary Risk Evaluation). Aby móc skorzystać z karty potrzebne są następujące informacje: płeć, palenie papierosów, skurczowe ciśnienie tętnicze oraz cholesterol całkowity. Na podstawie tych parametrów można ocenić 10-letnie ryzyko sercowo – naczyniowe. Dla przykładu:

Kobieta, 60 lat
Paląca papierosy
Skurczowe ciśnienie tętnicze – 140 mmHg
Cholesterol całkowity – 6 mmol/l

Na podstawie skali SCORE można stwierdzić, że u wyżej wymienionej osoby 10-letnie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych wynosi 5%. Eksperci zdają sobie sprawę, że taki wynik mało co mówi choremu. Dlatego też zaleca się jednoczesne określenie tzw. „wieku naczyń”. Innymi słowy na podstawie tych samych danych można określić w jakim wieku jest serce i naczynia danej osoby przez pryzmat czynników ryzyka chorób układu krążenia.  W celu zobrazowania posłużymy się powyższym przykładem. Wiek serca i naczyń tej pani wynosi 73 lata !!! To znaczy że jej serce i naczynia są pod względem funkcjonalnym starsze o 13 lat niż jej wiek metrykalny.

Osobom bardziej zainteresowanym tematem polecamy lekturę artykułu autorstwa dr Tymińskiej i Doc. Kapłon – Cieślickiej.  Link: https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/ChSiN.2019.0019/48650

Skala SCORE do pobrania link:
https://www.ptkardio.pl/Uaktualniona_wersja_oceny_ryzyka_sercowo_naczyniowego_Pol_SCORE_2015-2459

Najnowsze wytyczne ESC/ESA określiły nowe docelowe wartości stężenia cholesterolu LDL (czyli takie wartości jakie powinny być osiągnięte pod wpływem leczenia). Docelowe wartości zależą od ryzyka sercowo – naczyniowego określanego za pomocą skali SCORE i innych wskaźników (tabela 1).

Tabela 1. Kategorie ryzyka sercowo – naczyniowego (uwzględnia SCORE i cukrzycę)
Ryzyko sercowo – naczyniowe Wartości SCORE Cholesterol LDL
Bardzo wysokie SCORE ≥ 10% lub

Cukrzyca z powikłaniami narządowymi (mikroalbuminuria, retinopatia, nefropatia) lub Wczesny początek cukrzycy typu 1 (czas trwania > 20 lat)

Obniżenie wartości wyjściowej o ≥50%  i osiągnięcie docelowego stężenia LDL  < 55 mg/dl (<1,4 mmol/l)
Wysokie SCORE ≥5 – <10% lub

Cukrzyca bez powikłań narządowych lub cukrzyca trwająca ≥10 lat lub z innym dodatkowym czynnikiem ryzyka

Obniżenie wartości wyjściowej o ≥50%  i osiągnięcie docelowego stężenia LDL < 70 mg/dl  (< 1,8 mmol/l)
Umiarkowane SCORE ≥1 – <5% lub

Młodzi pacjenci z cukrzycą typu 1 < 35 r.ż. lub z cukrzycą typu 2 < 50 r.ż. lub z cukrzycą trwającą < 10 lat bez innych czynników ryzyka

Docelowe stężenie LDL < 100 mg/dl
(< 2,6 mmol/l)
Niskie SCORE < 1% Docelowe stężenie LDL < 116 mg/dl
(< 3,0 mmol/l)

 

Przyjęto zasadę „im niżej, tym lepiej”. Uzasadnieniem takiego postępowania jest fakt, że obniżanie stężenia cholesterolu LDL wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zdarzeń sercowo – naczyniowych, takich jak zawał mięśnia sercowego, udar mózgu itd.

Nadal najważniejszym elementem terapii zaburzeń lipidowych jest zmiana stylu życia (tabela 2).

Tabela 2. Elementy modyfikacji stylu życia chorego wg ESC/ESA z 2019 roku
Normalizacja masy ciała i zalecenia dietetyczne Zalecane BMI w zakresie 20-25 kg/m2

Obwód talii < 94 cm u mężczyzn i < 80 cm u kobiet

Stosowanie zdrowej diety, z unikaniem tłuszczy nasyconych, zwiększone spożywanie produktów pełnoziarnistych, warzyw, owoców i ryb

Ograniczenie spożycia alkoholu Umiarkowane spożycie alkoholu ≤10g/dobę dla kobiet i mężczyzn, u osób bez podwyższonego stężenia triglicerydów
Zaprzestanie palenia papierosów Unikanie czynnej i biernej ekspozycji na dym tytoniowy
Zwiększenie aktywności fizycznej 3,5-7 godzin umiarkowanego wysiłku fizycznego tygodniowo lub 30-60 minut dziennie

Uwaga: 10 gram czystego alkoholu znajduje się w: 250 ml piwa, 125 ml wina, 25 g wódki

 

Podsumowując ten artykuł należy przytoczyć wyniki badań, które dowiodły, że każde obniżenie stężenia cholesterolu LDL o 40 mg/dl (1,0 mmol/l) wiąże się z 20% zmniejszeniem ryzyka wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Stanisław Surma
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Łabuzek

 

Bibliografia
Wytyczne ESC/ESA 2019: https://www.escardio.org/Guidelines/Clinical-Practice-Guidelines/Dyslipidaemias-Management-of

Print Friendly, PDF & Email
Skip to content